Lào Cai: Hàng loạt trang trại xây trên đất rừng, trách nhiệm thuộc về ai?

Nhiều trang trại được cấp phép xây dựng chưa đúng quy định pháp luật

Kết luận thanh tra số 8/KL-SNN ngày 1/6/2023 của Sở NNPTNT về việc thanh tra chuyên ngành trong công tác quản lý Nhà nước thực hiện quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp; công tác quản lý, bảo vệ, phát triển rừng trên địa bàn phường Lào Cai, TP Lào Cai cho thấy, từ năm 2015-2022, có 4 trang trại được cấp giấy chứng nhận trang trại; 7 trang trại được cấp giấy phép xây dựng.

Kết quả kiểm tra, xác minh cụ thể tại 8 trang trại của các hộ dân: Bùi Tiến Sỹ, Vũ Hoàng Hải (Hoàng Đình Cường), Trần Anh Đức, Nguyễn Thị Nga, Đỗ Thị Phủ, Lê Thị Việt, Vi Văn Voòng và Bùi Quý Sơn đang sử dụng diện tích 22,84ha phát triển trang trại chủ yếu cho mục đích trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản. Mục đích sử dụng đất theo giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là đất rừng sản xuất.

Hiện trạng sử dụng đất: Sử dụng vào mục đích nhà ở, công trình phụ trợ và chuồng trại chăn nuôi 0,39ha; mục đích ao nuôi trồng thủy sản 0,7ha; mục đích trồng cây lâu năm 1,65ha; mục đích trồng rừng sản xuất 20,09ha.

Diện tích đất 2,75ha đã sử dụng vào mục đích nhà ở, công trình phụ trợ, chuồng trại chăn nuôi, ao nuôi trồng thủy sản và trồng cây lâu năm chưa được cấp có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; hộ gia đình tự ý chuyển mục đích sử dụng đất.

Như vậy, việc các hộ gia đình, cá nhân tự ý chuyển mục đích sử dụng đất từ đất rừng sản xuất sang các mục đích khác (xây dựng nhà, công trình trên đất, xây dựng chuồng trại chăn nuôi, đất nuôi trồng thủy sản, trồng cây lâu năm) để xây dựng mô hình kinh tế trang trại khi chưa được các cơ quan có thẩm quyền cho phép, là vi phạm quy định tại khoản 3, Điều 12 Luật Đất đai năm 2013.

Việc cấp phép xây dựng trang trại trên địa bàn phường cho các hộ gia đình để xây các hạng mục trang trại trên đất rừng sản xuất chưa đúng quy định tại Điều 91 Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 ngày 18/6/2014; Điều 10, Điều 57 Luật Đất đai 2013; trong đó quy định việc cấp phép xây dựng phải phù hợp với mục đích sử dụng đất, theo quy hoạch sử dụng đất được phê duyệt.

Các giấy phép xây dựng (GPXD) được ban hành từ năm 2015-2022 cho thấy, UBND TP Lào Cai thực hiện việc cấp GPXD căn cứ Văn bản số 2087/UBND-TNMT ngày 9/6/2014 của UBND tỉnh Lào Cai, Văn bản 899/SXD-QLN ngày 30/5/2014 của Sở Xây dựng về việc hướng dẫn thủ tục cấp phép xây dựng các công trình san tạo mặt bằng và xây dựng trang trại.

Mặc dù các văn bản trên không hướng dẫn cụ thể, chi tiết về việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất trước khi cấp phép xây dựng, nhưng các cơ quan cấp phép cần căn cứ vào luật chuyên ngành (về đất đai, xây dựng) để cấp phép.

Việc cấp GPXD chưa đúng quy định như trên dẫn đến các hộ gia đình đã xây dựng nhà ở, nhà làm việc, chuồng trại chăn nuôi, san gạt mặt bằng trên đất rừng sản xuất. Bên cạnh đó, sau khi cấp phép, các cơ quan quản lý Nhà nước chưa thực hiện kiểm tra, giám sát xây dựng theo GPXD đã cấp, dẫn đến việc thi công sai thiết kế, không đúng GPXD và thiết kế kỹ thuật đã được phê duyệt. Cụ thể là: Hộ bà Lưu Thị Cúc (GPXD số 161 ngày 1/3/2016) tại tổ 2; hộ ông Bùi Quý Sơn (GPXD số 05 ngày 7/1/2015); hộ ông Trần Anh Đức (GPXD số 755 ngày 1/10/2015); hộ ông Hoàng Đình Cường (GPXD số 06 ngày 10/4/2017).

Trách nhiệm để xảy ra những sai phạm nêu trên thuộc về Chủ tịch UBND TP Lào Cai, Trưởng phòng Đô thị và các cá nhân có liên quan; Chủ tịch UBND phường; Phó Chủ tịch UBND phường Lào Cai phụ trách đô thị, xây dựng; công chức địa chính phường (thời kỳ từ năm 2015 đến năm 2022).

Sở NNPTNT đề nghị UBND tỉnh Lào Cai xử lý nghiêm đối với các cơ quan, đơn vị, cá nhân thực thi công vụ thực hiện chưa đúng quy định của pháp luật trong cấp GPXD, ban hành các quyết định xử lý vi phạm hành chính và việc chưa thực hiện kiểm tra, giám sát chặt chẽ của UBND các cấp trong công tác quản lý đất rừng, dẫn đến các tồn tại.

UBND phường Lào Cai "xin" được cho tồn tại

Báo cáo kết quả thực hiện đến ngày 10/11/2023 cho biết, UBND phường đã phối hợp với các phòng, ban chuyên môn của UBND TP, thực hiện xong 5/5 nội dung gồm:

Phối hợp với cơ quan chức năng có liên quan đo đạc thực địa, thống nhất điều chỉnh hồ sơ trình cấp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ gia đình có đất rừng bị trồng lấn về diện tích với Ban Quản lý Rừng phòng hộ (BQLRPH) trên địa bàn phường.

UBND phường đã phối hợp với Hạt Kiểm lâm, BQLRPH, xác định ranh giới, chồng lấn xong đối với 8/9 hộ, gồm: Công ty Hoàng Liên Sơn; Tạ Văn Ngọc; Nguyễn Thị Thuỷ, Nguyễn Văn Hưng; Nguyễn Thị Tình; Vi Văn Dương; Nguyễn Hồng Thanh; Trần Văn Nam; hộ ông Nguyễn Phúc Đường đã được đo đạc nhưng chưa ký xác nhận ranh giới thửa đất, vì gia đình ông Đường vắng mặt từ trước thời điểm thanh tra, đến nay phường không liên lạc được.

Để đảm bảo tiến độ thực hiện dự án, ngày 9/11/2023, UBND phường ban hành giấy mời BQLRPH, Hạt Kiểm lâm, Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố, Trung tâm Kỹ thuật tài nguyên môi trường tỉnh, tổ chức buổi họp thống nhất phương án giải quyết.

Qua kiểm tra, xác định diện tích, ranh giới cắm mốc, đo đạc địa chính thì phần diện tích tích 22,6ha thuộc thửa 15, tờ bản đồ số 01 là của BQLRPH đang quản lý trồng mới 5 triệu ha rừng và đề nghị giữ lại diện tích rừng tự nhiên.

Nguyên nhân tồn tại, khó khăn, vướng mắc: Phường Lào Cai và phường Phố Mới từ khi thành lập đến tháng 3/2020 thì sáp nhập địa giới hành chính, giải thể phường Phố Mới. Các cán bộ, công chức thay đổi vị trí công tác nhiều, năng lực cán bộ còn hạn chế, nên công tác bàn giao hồ sơ địa chính để theo dõi, cập nhật hồ sơ chưa đầy đủ.

Các tồn tại, hạn chế được chỉ ra trong kết luận thanh tra đã diễn ra trong giai đoạn kéo dài nhiều năm; việc thực hiện kết luận thanh tra và triển khai thi hành các biện pháp xử lý đối với hành vi vi phạm liên quan đến đất đai, xây dựng làm ảnh hưởng đến đời sống của các hộ dân khi phải tháo dỡ nhà cửa, các công trình trên đất để trả lại hiện trạng như ban đầu, trong khi một số hộ không có nhà ở nào khác. Thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính đã hết, việc tháo dỡ các công trình của người dân dẫn đến đơn thư khiếu nại liên quan đến đất đai xảy ra gây bất ổn về chính trị, xã hội.

Đối với các trường hợp làm nhà và các công trình trên đất nông lâm nghiệp đã được rà soát từ tháng 5/2019 trở về trước để quản lý, không để phát sinh.

Đối với các hộ phù hợp quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, UBND phường Lào Cai đề nghị với UBND tỉnh, Sở NNPTNT tỉnh, UBND TP, giữ nguyên hiện trạng sử dụng đất, chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định.

Đối với các mô hình trang trại, đề nghị UBND TP và UBND tỉnh Lào Cai quan tâm hướng dẫn xây dựng phương án phát triển kinh tế trang trại, phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất kết hợp giữa phát triển kinh tế, du lịch sinh thái.