Vùng dân tộc thiểu số và miền núi: Kỳ vọng sức vươn mạnh mẽ

Thưa Bộ trưởng, Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS&MN giai đoạn 2021 - 2030 (Chương trình) được phê duyệt đã nhận sự quan tâm của xã hội, đặc biệt là sự đón nhận của người dân, các địa phương vùng DTTS&MN. Bộ trưởng đánh giá như thế nào về Chương trình, những mục tiêu hướng đến và dự án sẽ triển khai?

Bộ trưởng Hầu A Lềnh: Phải khẳng định, chủ trương và quyết định phê duyệt Chương trình là mang tính lịch sử, có ý nghĩa chính trị xã hội và nhân văn sâu sắc. Lần đầu tiên, Chương trình mục tiêu quốc gia quy mô lớn với nội dung tổng thể, toàn diện dành riêng cho vùng đồng bào DTTS&MN đã khẳng định quan điểm của Quốc hội, Chính phủ là "không để ai bị bỏ lại phía sau"… Mục tiêu tổng quát của Chương trình hướng đến mọi mặt đời sống của vùng DTTS&MN như khai thác tiềm năng, lợi thế của các địa phương trong vùng đồng bào DTTS&MN; đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội; giảm nghèo nhanh, bền vững, thu hẹp dần khoảng cách về mức sống, thu nhập bình quân của vùng so với bình quân chung của cả nước, giảm dần số xã, thôn khó khăn; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các DTTS; xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở vững mạnh, đảm bảo an ninh biên giới quốc gia; củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc, nâng cao niềm tin của đồng bào các dân tộc đối với Đảng, Nhà nước.…

Chương trình được cụ thể hóa bằng 10 dự án, 14 tiểu dự án và 36 nội dung thành phần tập trung vào các giải pháp cụ thể để đảm bảo việc ưu tiên bố trí nguồn lực đầu tư giải quyết các vấn đề bức thiết của vùng đồng bào DTTS&MN theo thứ tự ưu tiên như: Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết; phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị; đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu, phục vụ sản xuất, đời sống trong vùng DTTS&MN và các đơn vị sự nghiệp công của lĩnh vực dân tộc… Dự kiến tổng mức vốn để thực hiện Chương trình trong giai đoạn 2021 - 2025 trên 137 nghìn tỷ đồng.

Nâng cao đời sống người dân vùng DTTS&MN thì việc đầu tư hạ tầng cơ sở, y tế, giáo dục... là điều kiện cần, tuy nhiên để người dân thoát nghèo bền vững thì sinh kế mới là điều kiện tiên quyết. Triển khai Chương trình, Bộ trưởng có định hướng gì để người dân có được "cần câu"?

Bộ trưởng Hầu A Lềnh: Phải khẳng định rằng đối với địa bàn có nhiều điều kiện khó khăn mang tính điển hình, đặc thù như vùng đồng bào DTTS&MN, đầu tư các công trình cơ sở hạ tầng về giao thông, y tế, trường học, thông tin… là hết sức quan trọng, cần thiết. Khi điều kiện hạ tầng được cải thiện thì xuất hiện nhiều hơn những mô hình phát triển kinh tế, gương sáng vươn lên thoát nghèo từ kinh tế rừng, nông nghiệp, thương mại, du lịch tại các địa phương vùng DTTS&MN. Một trong những giải pháp trọng tâm gắn với cơ chế, nguyên tắc để thực hiện Chương trình tới đây là "Bảo đảm công khai, dân chủ, phát huy quyền làm chủ và sự tham gia tích cực, chủ động của cộng đồng và người dân; phát huy tinh thần nỗ lực vươn lên của đồng bào DTTS". Ở Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam bộ từ hạt lúa, củ khoai, con lợn, con gà đều rất ngon, đều là đặc sản được người tiêu dùng ưa chuộng. Nếu biết tổ chức sản xuất hàng hóa qui mô phù hợp sẽ nâng cao giá trị, giúp nhiều người dân phát triển sinh kế trên chính mảnh đất quê hương mình; việc nuôi trồng, tiêu thụ sẽ không còn bấp bênh như người "đi câu", cuộc sống sẽ ổn định hơn…. Để đạt được mục tiêu đó cần sự chung tay của nhiều bộ, ngành, địa phương. Đặc biệt, sự hỗ trợ từ Bộ Công Thương là hết sức quan trọng trong các khâu liên kết vùng sản xuất; tham mưu cho Chính phủ có kế hoạch đưa điện lưới quốc gia về vùng đặc biệt khó khăn; phát triển công nghiệp chế biến; kinh tế biên mậu, mở rộng mạng lưới chợ mang bản sắc văn hóa phục vụ giao thương; hỗ trợ bà con, các hợp tác xã, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ, tiếp cận thương mại điện tử phục vụ thị trường trong nước và xuất khẩu.

Thưa Bộ trưởng, Ủy ban Dân tộc được giao nhiệm vụ chủ trì triển khai thực hiện Chương trình, năm 2022 và thời gian tới những người làm công tác dân tộc sẽ rất "bận rộn". Bộ trưởng và Ủy ban đã có sự chuẩn bị như thế nào?

Bộ trưởng Hầu A Lềnh: Ngay sau khi Nghị quyết số 120/2020/ QH14 của Quốc hội được ban hành, Ủy ban Dân tộc đã tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ triển khai các nhiệm vụ của Chương trình. Trong năm 2021, Ủy ban Dân tộc đã chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan trung ương và địa phương tập trung triển khai xây dựng, hoàn thiện các cơ chế, chính sách phục vụ công tác chuẩn bị để tổ chức thực hiện Chương trình tại các địa phương. Năm 2022, Ủy ban sẽ tiếp tục nghiên cứu, đề xuất trình Thủ tướng Chính phủ ban hành cơ chế, chính sách để quản lý, chỉ đạo tổ chức thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ của Đề án tổng thể và Chương trình; tập trung chỉ đạo các địa phương chủ động ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ thực hiện các nội dung của Chương trình theo hướng nâng cao chất lượng, đi vào chiều sâu và bền vững, đảm bảo tiến độ, kế hoạch giải ngân và hiệu quả đầu tư. Năm 2022 có thể dịch Covid-19 vẫn diễn biến khó lường, những khó khăn nội tại trong vùng đồng bào DTTS&MN vẫn còn, đòi hỏi những người làm công tác dân tộc cần nêu cao tinh thần trách nhiệm. Mọi kế hoạch, nhiệm vụ được triển khai thực hiện tốt hay không là do yếu tố con người. Vì vậy, yếu tố con người cần phải đổi mới. Trong điều kiện bộ máy không thay đổi cần đổi mới tư duy, năng động, sáng tạo, dám chịu trách nhiệm của người đứng đầu; tăng cường sự phối hợp, nâng cao tinh thần trách nhiệm. Nếu không có bộ máy tốt, ý thức tốt, trình độ tốt, cơ chế tốt và công tác phối hợp tốt thì sẽ không thể hoàn thành nhiệm vụ. Đây là yếu tố cốt lõi để thực hiện thắng lợi, thành công kế hoạch công tác.

Trước thềm Xuân Nhâm Dần xin chúc đồng bào dân tộc và các cán bộ làm công tác dân tộc có thêm ý chí, nhiều sức mạnh, cùng chung sức thực hiện thắng lợi kế hoạch, chương trình, mục tiêu đã đề ra, giúp vùng DTTS&MN phát triển mạnh mẽ, bền vững, người dân có đời sống ấm no, hạnh phúc.

Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!