Hoà Bình: Thổ cẩm, cam rừng và những phiên chợ 'mở lối' xuống miền xuôi

Huy động nguồn lực đầu tư hạ tầng thương mại

Theo Sở Công Thương tỉnh Hoà Bình, thực hiện Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Hòa Bình đã triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025. Trong đó, một nội dung trọng tâm là đầu tư xây dựng, cải tạo và nâng cấp hệ thống chợ vùng cao.

Tổng nguồn vốn đầu tư thực hiện chương trình trong giai đoạn 2021 - 2025 là 17.120 triệu đồng, bao gồm có 17.000 triệu đồng là từ ngân sách trung ương. UBND tỉnh đã phân bổ kinh phí đúng quy định, theo Quyết định số 39/2021/QĐ-TTg và Nghị quyết số 128/2022/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh.

Cụ thể, tỉnh đã đầu tư xây dựng mới 4 chợ dân sinh tại các huyện vùng cao, tạo điều kiện cho người dân có nơi giao thương ổn định. Đây được xem là giải pháp then chốt để thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm nông sản địa phương, đồng thời là nơi kết nối sản phẩm truyền thống với thị trường.

Hòa Bình là vùng đất giàu bản sắc với nhiều sản phẩm nông sản, thủ công đặc trưng như cam Cao Phong, mía tím Tân Lạc, rau su su Mường Khến, thịt trâu gác bếp, rượu cần, thổ cẩm dân tộc Mường... Đặc biệt, trong khuôn khổ chương trình, các huyện đã chú trọng phát triển sản phẩm OCOP (mỗi xã một sản phẩm), qua đó nâng cao giá trị nông sản và khẳng định thương hiệu địa phương.

Từ những sản phẩm tiềm năng, Hoà Bình đã và đang ngày càng khẳng định vai trò cả ở thị trường nội địa và xuất khẩu. Cuối năm 2024, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hòa Bình phối hợp với Công ty Cổ phần R.Y.B tổ chức xuất khẩu lô hàng nông sản chế biến đầu tiên sang thị trường Vương quốc Anh. Lô hàng gồm 2 tấn sản phẩm, trị giá trên 300 triệu đồng, bao gồm mật ong rừng của Hợp tác xã Green Life, xã Hợp Tiến, huyện Kim Bôi và hành tăm muối của Hợp tác xã Nông nghiệp Phú Lai, xã Phú Lai, huyện Yên Thủy.

Cả hai sản phẩm đều đạt tiêu chuẩn OCOP 3 - 4 sao cấp tỉnh và đã được kiểm định đạt các chỉ tiêu an toàn thực phẩm theo yêu cầu của EU và Anh quốc trước khi xuất khẩu. Trong đó mật ong rừng: Áp dụng tiêu chuẩn VietGAP trong chăn nuôi và ISO22000 trong chế biến. Mật ong được thu hoạch, xử lý để đạt độ ẩm dưới 17%, đóng gói trong lọ thủy tinh 380g, đảm bảo độ sánh đặc và hương vị đặc trưng. Còn hành tăm muối được sơ chế, đóng lọ 390g, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm và đáp ứng yêu cầu về bao bì, nhãn mác của thị trường Anh.

Bà Nguyễn Thanh Hương, Giám đốc Công ty Cổ phần R.Y.B, đơn vị xuất khẩu lô hàng đầu tiên gồm mật ong rừng và hành tăm muối sang Anh, chia sẻ, qua thăm dò, khảo sát, kiểm nghiệm, doanh nghiệp đã đánh giá rất cao chất lượng các sản phẩm của Hòa Bình. Trong đó, sản phẩm mật ong rừng Kim Bôi là một sản phẩm có tính cạnh tranh cao tại thị trường Anh nhờ độ sánh đặc, hương vị đặc biệt của hoa rừng.

Bà Hương cũng nhấn mạnh: “Anh là thị trường khó tính với những quy định khắt khe về kiểm dịch thực vật, quản lý chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc. Tuy nhiên, nếu nắm bắt được cơ hội và đảm bảo cung cấp sản phẩm chất lượng, đáp ứng các yêu cầu trên, bức tranh về việc mở rộng thị trường sẽ rất tươi sáng".

Hiện nay, ngoài mật ong rừng và hành tăm muối, các sản phẩm như cam Cao Phong, bưởi đỏ Tân Lạc, bưởi Diễn, miến dong, tinh bột nghệ, chanh đào mật ong, trà giảo cổ lam... cũng đã được xuất khẩu sang thị trường Anh thông qua Công ty Cổ phần R.Y.B. Đặc biệt, bưởi Diễn của Hòa Bình đã được người tiêu dùng Anh đón nhận tích cực, tạo tiền đề cho việc ký kết hợp đồng nhập khẩu với Tập đoàn Longdan – một trong những tập đoàn hàng đầu của người Việt tại Vương quốc Anh. Tỉnh Hòa Bình đặt mục tiêu đến năm 2030 đạt kim ngạch xuất khẩu nông sản chủ lực 138 triệu USD, tập trung vào các thị trường lớn như Anh, Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Cần mở rộng kênh phân phối, kết nối tiêu thụ

Dù đã có một số thành công nhất định, tuy nhiên, theo đánh giá của UBND tỉnh, nhiều sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận thị trường lớn. Việc tiêu thụ chủ yếu còn dựa vào thương lái, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, thiếu tính ổn định và dễ bị tổn thương trước biến động thị trường.

Nhằm khắc phục khó khăn, tỉnh Hòa Bình kiến nghị giai đoạn 2026 - 2030 cần tiếp tục đầu tư nâng cấp hạ tầng thương mại, đặc biệt là chợ đầu mối và điểm bán hàng nông sản tại đô thị. Đồng thời, tăng cường hỗ trợ xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu, đưa sản phẩm vùng cao vào các kênh phân phối hiện đại.

Bên cạnh đó, cần tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã vùng cao ứng dụng thương mại điện tử, xây dựng gian hàng số, quảng bá sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử uy tín. Hòa Bình cũng nhấn mạnh nhu cầu đào tạo kỹ năng marketing, quản lý chất lượng và bao bì sản phẩm cho người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số.

Song song đó, tỉnh mong muốn có chính sách khuyến khích doanh nghiệp lớn đầu tư liên kết vùng nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm dài hạn với nông dân miền núi.

UBND tỉnh Hòa Bình đề xuất tiếp tục thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia trong giai đoạn tới với trọng tâm là phát triển bền vững kinh tế vùng cao. Trong đó, ngoài các giải pháp đầu tư hạ tầng, cần xây dựng cơ chế phối hợp giữa các địa phương, bộ ngành để hình thành chuỗi giá trị khép kín cho sản phẩm địa phương từ sản xuất đến tiêu thụ, từ đó mở rộng đầu ra cho sản phẩm của đồng bào.