Già làng Hồ Ai: Giữ gìn văn hóa truyền thống của người Bru - Vân Kiều
Trong lớp người già của người Bru - Vân Kiều hiện nay ở xã Trường Sơn, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, già làng Hồ Ai là người còn lưu giữ nhiều nhất những loại hình văn hóa truyền thống độc đáo và đặc sắc của người Bru - Vân Kiều nên được nhiều người dân nơi đây kính trọng gọi là “Người giữ gìn văn hóa truyền thống của người Bru - Vân Kiều”. Tuy đã cao tuổi nhưng mỗi khi rảnh rỗi, già Hồ Ai với chiếc sáo Khơ-lui quen thuộc vừa thổi sáo vừa hát Si-nớt (“sữ thi” của người Bru - Vân Kiều). Trong giọng hát của già có chất giọng của núi rừng hoang dã với cuộc sống phóng khoáng; có âm thanh trong trẻo như dòng chảy của thượng nguồn dòng Đại Giang hiền hòa… Có cảm tưởng như tất cả những gì của đại ngàn Trường Sơn đều hòa quyện trong giọng hát của già Hồ Ai.
| Già làng Hồ Ai với râu, tóc bạc phơ |
Mỗi khi bản có những dịp lễ quan trọng trong năm như: Lễ Lấp lỗ hạt giống được tổ chức trước khi gieo hạt, lễ Mừng lúa mới được tổ chức khi thóc lúa được gặt về hay Đám chay khi trong bản có người mất... già Hồ Ai được mọi người tín nhiệm bầu làm chủ lễ, đứng ra triệu tập người dân trong bản cùng đóng góp và tham gia vào buổi lễ.
Trong lớp người già của người Bru - Vân Kiều hiện nay ở xã Trường Sơn, già làng Hồ Ai là người biết chế tác và sử dụng các nhạc cụ như: Chiêng, sáo Khơ-lui, sáo Sui, sáo Pi, Ta-riêng, đàn Pơ-lựa, đàn Tính-tùng; hát Si-nớt, hát Tà-oải và nắm giữ nhiều nghi thức, nghi lễ trong các lễ hội cúng tế truyền thống của người Bru - Vân Kiều.
| Già làng Hồ Ai luôn luôn được đồng bào tin tưởng, bầu làm chủ lễ phục dựng lễ Lấp lỗ hạt giống của người Bru - Vân Kiều |
Bà con người Bru - Vân Kiều cho rằng, tiếng sáo linh thiêng của người Bru – Vân Kiều khi thực hiện các nghi thức thờ cúng tổ tiên, thờ cúng các vị thần nên họ luôn dành những lời kính trọng khi nói về già làng Hồ Ai: Họ đều coi già Hồ Ai như linh hồn của người Bru - Vân Kiều, người gìn giữ được truyền thống và văn hóa của người Bru - Vân Kiều cho đến tận ngày hôm nay. Già làng Hồ Ai cùng với các nghệ nhân cao tuổi khác là những hạt giống quý báu nắm giữ các tinh hoa văn hóa phi vật thể của người Bru - Vân Kiều ở xã Trường Sơn. Nhiều năm qua, tuy cao tuổi nhưng già Hồ Ai rất cố gắng khôi phục và lưu truyền bản sắc văn hoá truyền thống của người Bru - Vân Kiều. Tiếng sáo và tiếng hát của già đã được đi biểu diễn ở nhiều nơi và tham dự nhiều liên hoan khác nhau. Đặc biệt, già làng Hồ Ai được vinh dự mời tham gia lớp truyền dạy âm nhạc truyền thống của người Bru - Vân Kiều cho các thế hệ trẻ tại hai bản Khe Cát, Cổ Tràng và các em học sinh người Bru - Vân Kiều tại trường phổ thông Dân tộc bán trú THCS Trường Sơn của xã Trường Sơn với mục tiêu phục hồi các giá trị nghệ thuật truyền thống.
Già làng Hồ Ai tâm sự: “Chúng tôi phải khơi dậy cho lớp trẻ trong thôn, bản niềm tự hào về văn hóa truyền thống bao đời mà tổ tiên dân tộc Bru - Vân Kiều đã lưu giữ, phát triển. Sắp tới, tôi sẽ chia sẻ cho bà con trong thôn cách chế tác đàn, đẽo tượng gỗ, đan gùi… để bán cho khách du lịch, tạo thêm thu nhập và để lớp trẻ có niềm đam mê học hỏi, lưu giữ tốt bản sắc văn hóa truyền thống người Bru - Vân Kiều trên dãy Trường Sơn…”.