Cải thiện sinh kế, bảo tồn văn hóa truyền thống cho đồng bào dân tộc thiểu số

Bà Trần Tuyết Lan - Giám đốc Công ty Cổ phần doanh nghiệp xã hội Craft Link đã có cuộc trao đổi với phóng viên báo Công Thương xung quanh vấn đề này.

Được biết Craft Link đã có hơn 20 năm đồng hành cùng bà con dân tộc thiểu số trong khôi phục, phát triển nghề truyền thống và cải thiện sinh kế cho bà con, bà hãy chia sẻ những kết quả điển hình?

Hơn 20 năm qua Craft Link đã tiến hành hơn 30 dự án trải dài từ Bắc đến Nam. Các dự án tập trung vào 2 nhóm đối tượng chính là nhóm đồng bào dân tộc thiểu số, làng nghề truyền thống và nhóm khuyết tật nhằm khôi phục, gìn giữ các kỹ năng sản xuất hàng thủ công truyền thống và hỗ trợ đưa ra thị trường thông qua đó tăng thu nhập cho bà con.

Mỗi nhóm, mỗi dự án có sự thành công khác nhau bởi không chỉ có sự cố gắng của Craft Link mà còn có sự nỗ lực của chính bản thân của các nhóm sản xuất. Chúng tôi tâm đắc nhất là dự án hỗ trợ nhóm bà con dân tộc Mông ở xã Lùng Tám, huyện Quản, tỉnh Hà Giang. Bắt đầu triển khai từ năm 1999 - 2000, Craft Link phối hợp cùng với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hỗ trợ cho nhóm khôi phục, trồng cây lanh, dệt vải và xoá bỏ cây thuốc phiện ở vùng đó. Dự án đã rất thành công, ban đầu chỉ có khoảng 50 gia đình tham gia đến nay đã thành lập được hợp tác xã và có hơn 130 gia đình tham gia, có thu nhập thường xuyên từ việc trồng lanh, dệt vải.

Để hỗ trợ bà con, chính quyền huyện Quản Bạ và tỉnh Hà Giang cũng đưa Lùng Tám vào tuyến du lịch. Hàng ngày, hợp tác xã thu hút nhiều đoàn khách du lịch đến thăm quan mua sắm, học hỏi truyền thống văn hoá của nhóm. Từ đó hỗ trợ tốt cho bà con tiêu thụ sản phẩm và tăng thêm thu nhập ngay tại cộng đồng.

Trải qua quá trình dài giúp bà con đồng bào dân tộc thiểu số khôi phục nghề truyền thống, theo bà đâu là khó khăn lớn nhất, Craft Link đã dùng phương thức nào để vượt qua?

Khi giúp các nhóm dân tộc thiểu số lưu giữ văn hóa truyền thống và tăng thêm thu nhập cho cộng đồng có muôn vàn khó khăn. Đầu tiên, vì các nhóm dân tộc thiểu số quen sản xuất tự cung tự cấp khi chuyển đổi sang sản xuất hàng hóa phục vụ theo nhu cầu thị trường là quá trình dài, đòi hỏi sự quyết tâm và chuyên cần học hỏi để nâng cao năng lực của bản thân.

Qua hơn 20 năm đồng hành cùng bà con, chúng tôi đúc kết được phương thức giúp bà con từ bước sơ khai đến phát triển bền vững. Theo đó, chúng tôi đã hỗ trợ rất nhiều kỹ năng thêm vào kỹ năng nghề truyền thống của bà con. Thứ nhất là kỹ năng quản lý nhóm, khi bắt đầu triển khai dự án nhóm tự bầu ban quản lý và chúng tôi hỗ trợ cho họ biết cách quản lý nhóm như thế nào, sau đó tự quản lý và phát triển.

Thứ hai, hỗ trợ cho nhóm kỹ năng phát triển sản phẩm để phù hợp với nhu cầu của khách hàng, thị trường. Với kỹ năng này chúng tôi hỗ trợ và đồng hành cùng bà con thiết kế mẫu mới trên nền tảng kỹ năng nghề cũ, sản phẩm tạo ra vẫn chứa đựng văn hoá truyền thống nhưng có chức năng phù hợp và bán được ra thị trường.

Trong suốt quá trình tạo ra được sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị trường, bà con thiếu kỹ năng nào thì Craft Link tập huấn bổ sung các kỹ năng đó.

Thời gian qua, đại dịch Covid-19 ảnh hưởng nặng nề tới hoạt động kinh doanh của nhiều nhóm sản xuất khiến thu nhập và đời sống của bà con giảm sút, Craft Link có kế hoạch gì khôi phục lại nghề cho bà con, thưa bà?

Do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nhiều nhóm có nguy cơ tan rã do gián đoạn về sản xuất, kinh doanh. Thời gian tới, Craft Link tập trung hỗ trợ các nhóm củng cố và hoạt động ổn định trở lại.

Cụ thể, chúng tôi tiếp tục hỗ trợ bà con nâng cao năng lực thiết kế và chất lượng sản phẩm cho phù hợp nhu cầu thị trường. Về tiêu thụ, hỗ trợ các nhóm tham gia hội chợ trong nước và các hoạt động xúc tiến thương mại nhằm đưa sản phẩm vào hệ thống bán sỉ, bán lẻ và xuất khẩu ra thị trường thế giới.

Trong thời gian cao điểm của dịch bệnh chúng tôi vẫn duy trì nguồn xuất khẩu tuy không nhiều như trước nhưng vẫn có để giúp các nhóm có thu nhập và bây giờ khi dịch đã ổn định thì tập trung hỗ trợ các nhóm phát triển mạnh mẽ hơn.

Để giúp Craft Link thuận lợi hơn trong triển khai các hoạt động, đồng thời giúp bà con dân tộc thiếu số lan tỏa mạnh mẽ văn hóa truyền thống, cải thiện sinh kế bà có mong muốn gì với các cơ quan quản lý Nhà nước, thưa bà?

Để hoạt động hỗ trợ các nhóm dân tộc thiểu số và đồng bào dân tộc miền núi triển khai thuận lợi và đạt hiệu quả tốt hơn, điều chúng tôi mong muốn nhất là làm thế nào để tuyên truyền rộng rãi chức năng và vai trò của doanh nghiệp xã hội, giúp công chúng hiểu hơn và hỗ trợ doanh nghiệp xã hội thực hiện thuận lợi các hoạt động.

Chuyển đổi vai trò của Nhà nước trong quản lý các dịch vụ công từ quản lý trực tiếp sang vai trò gián tiếp, chỉ thực hiện chức năng giám sát để đảm bảo việc thực hiện các dịch vụ công một cách hiệu quả. Từ đó doanh nghiệp xã hội có thể đấu thầu và tham gia vào các dự án của Nhà nước.

Chúng tôi cũng mong muốn có sự thay đổi và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi để giảm thiểu rủi ro và xây dựng khung pháp lý thuận lợi cho hoạt động của các doanh nghiệp xã hội. Hỗ trợ đào tạo nhân lực để doanh nghiệp xã hội có đội ngũ nhân sự mạnh hơn, triển khai tốt hơn các hoạt động.

Xin cảm ơn bà!