Nét duyên trong trang phục phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc

Theo truyền thống trang phục phụ nữ dân tộc Lào mặc ở vùng Tây Bắc đều phải tự thu bông, kéo sợi, nhuộm vải, dệt và thêu hoa văn theo hoa tay của mình. Để hoàn thành một bộ trang phục gồm: Váy, áo, khăn trước ngực, khăn đội đầu những phụ nữ Lào phải mất ít nhất 1 đến 2 tháng vì phải tự tay làm hoàn toàn.

Với đồng bào dân tộc Lào ở các tỉnh Tây Bắc Việt Nam, nghề dệt truyền thống đã phát triển và vẫn được duy trì, bảo tồn cho đến hôm nay. Đặc biệt, hoa văn trên vải thổ cẩm Lào thể hiện những giá trị văn hóa biểu trưng trong đời sống lao động và sinh hoạt của đồng bào dân tộc Lào.

Đồng bào dân tộc Lào thường dệt hoặc thêu nhiều loại hoa văn lên vải thổ cẩm, dùng làm áo, váy, khăn cài chéo. Phổ biến nhất là hoa văn họa tiết cách điệu hình con rồng 2 đầu, con chim công 2 đầu, con hổ, đôi rắn quấn vào nhau, cây cối, quả trám, hình chùa tháp nhiều tầng, hình người cưỡi voi…

Mỗi nét hoa văn, họa tiết trên trang phục phụ nữ dân tộc Lào thể hiện nét tinh hoa văn hóa dân gian đã được chọn lọc, gìn giữ và truyền lại qua nhiều thế hệ, gắn với nhiều sự tích khác nhau, mang ý nghĩa bảo vệ sức khỏe, sự may mắn cho người sử dụng trang phục.

Được biết, để làm được 1 bộ trang phục phải trải qua rất nhiều công đoạn, từ việc chọn nguyên liệu tơ tằm, bông hay lanh, kéo sợi, nhuộm màu, dệt vải, thêu hoa văn họa tiết, cắt may... tất cả được làm hết sức tỉ mỉ, thủ công với những công cụ thô sơ.

Phụ nữ Lào thường mặc áo ngắn và mặc thân váy dài thắt ngang ngực, buông ngang tầm bắp chân. Gấu váy thêu hoa văn màu tươi sáng rực rỡ như hình cây lá, chim muông, quả trám... Bên cạnh áo ngắn, loại áo dài của phụ nữ Lào cũng được may bằng vải nhuộm, theo kiểu tứ thân, mở ngực, cài cúc, phía sau có đường nối giữa lưng. Ngoài váy và áo, phụ nữ Lào thường có thêm phụ kiện như thắt lưng, khăn đội đầu, trâm bạc cài tóc…càng tôn nên vẻ duyên dáng của phụ nữ Lào.

Tuy nhiên, tùy từng địa phương mà trang phục phụ nữ Lào có những thay đổi như kiểu áo cánh ngắn bó thân với hàng khuy bạc phổ biến ở tỉnh Sơn La. Trong khi đó, ở vùng Điện Biên, phụ nữ Lào mặc áo gần giống với áo của người Khơ Mú, đó là chiếc áo dài tay, lửng trước ngực với hàng khuy bạc. Trước ngực được quàng chéo chiếc khăn “phạ biềng”. Để tôn thêm dáng vóc thon thả, phụ nữ Lào thắt thêm chiếc dây thắt lưng bằng đồng hay bằng bạc gọi là “khiểm khắt” và quấn trên đầu chiếc khăn “phạ phe”.

Ngày nay với sự phát triển và hội nhập mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường, có sự giao thoa văn hóa càng khiến cho trang phục của phụ nữ dân tộc Lào cũng có sự thay đổi. Hiện nay, phụ nữ Lào cũng đã cách tân trong trang phục của mình. Thay vì phải ngồi khung cửi dệt vải hàng giờ đồng hồ, thêu từng đường kim mũi chỉ, kéo sợi tằm, nhuộm vải đến hàng tháng thì họ lại thay đổi bằng những bộ trang phục có màu sắc rực rỡ, may đo theo hình tiết hoa văn của người dân tộc Kinh, Cách tân từ màu váy đen truyền thống sang những chiếc váy đủ màu sắc may các loại hoa văn theo yêu cầu người sử dụng; từ chiếc áo ngắn chuyển đổi thành chiếc áo dài qua eo phần đuôi bồng bềnh thiết kế theo thời thượng.

Đến nay trang phục phụ nữ dân tộc Lào có sự thay đổi ít nhiều, nhưng có thể thấy đồng bào vẫn ý thức được việc gìn giữ bản sắc và duy trì được nét văn hóa độc đáo trên trang phục của mình.