Người Hà Lăng ở Kon Tum bảo tồn nét văn hoá truyền thống của 'nghề sinh ra từ làng'

Nghề đan lát là nét đẹp truyền thống của người Hà Lăng ở Kon Tum, từ nguyên liệu vô cùng đơn giản, qua bàn tay khéo léo đã biến thành những sản phẩm để đời.
Những nghệ nhân nhí 'giữ hồn' cho văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên Kon Tum: Người Xơ Đăng bảo tồn nghề đan lát truyền thống Câu chuyện về nghệ nhân A Sứp - người nặng lòng với văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên

Từ bao đời nay, nghề đan lát luôn gắn bó mật thiết với người Hà Lăng (một nhánh của dân tộc Xơ Đăng) ở xã Rờ Kơi (huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum). Với bà con đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây, những chiếc gùi, rổ, rá trông có phần đơn giản song lại có giá trị cả về mặt vật chất lẫn tinh thần, mang hơi thở cuộc sống và bản sắc văn hóa của dân tộc.

Nghề sinh ra từ làng

Chúng tôi gặp nghệ nhân A Đeng (80 tuổi, làng Gia Xiêng) tại nhà riêng khi ông đang miệt mài ngồi hoàn thành nốt công đoạn cuối cùng của chiếc gùi. Đôi tay ông thoăn thoắt, điêu luyện khiến những ai đứng gần đó cũng không thể rời mắt.

Ở xã Rờ Kơi này, ông A Đeng nổi tiếng là nghệ nhân có tài đan lát khéo và nhanh nhất nhì xã. Vừa làm, nghệ nhân A Đeng vừa cho biết, nghề đan lát truyền thống của người Hà Lăng được truyền lại hàng trăm năm nay. Theo tục lệ, người con trai lớn lên sẽ được cha ông mình dạy lại cho nghề đan lát. Bởi chỉ cần nhìn vào chiếc gùi, hay từ cái rổ, cái rá cho đến cái nia là đủ biết sự khéo léo, chăm chỉ, cần cù của người đàn ông Hà Lăng.

Người Hà Lăng ở Kon Tum bảo tồn nét văn hoá truyền thống của nghề sinh ra từ làng
Ở xã Rờ Kơi, ông A Đeng nổi tiếng là nghệ nhân có tài đan lát khéo và nhanh nhất nhì xã. Ảnh: Hiền Mai

Kể về mình, nghệ nhân A Đeng cho biết, ông đến với nghề một cách tự nhiên như bao nghệ nhân khác, ông cũng được học đan lát từ cha ông mình. Tuy nhiên, khác với những thanh niên cùng trang lứa, ông A Đeng có niềm yêu thích đặc biệt với mây, tre, các kỹ thuật đan nên có thể ngồi cả ngày quan sát cha ông mình làm và cố gắng học theo.

Lớn lên, khi đôi tay chắc khỏe dần dần, ông bắt đầu tập làm các vật dụng đơn giản, đồ chơi bằng mây tre để tiêu khiển và tặng cho bạn bè. Thời gian rảnh, ông phụ các già trong làng chuốt nan, chẻ sợi, luôn để ý những lúc cha, ông miệt mài đan lát để học theo. Ông còn theo cha, ông vào rừng học cách chọn tre, nứa chất lượng để làm nguyên liệu.

“Những lần được xem cha, ông, người già trong làng đan lát, tôi chăm chú, bắt chước từng chút một. Chỉ sau thời gian ngắn, các kỹ thuật đan như ngấm vào máu. Khi có ý tưởng mới, tôi cứ cặm cụi đan không biết mệt mỏi, chỗ nào không biết lại hỏi và được cha, ông chỉ dạy. Cứ thế mà tôi thành thạo nghề đan lát từ lúc nào không hay” - nghệ nhân A Đeng chia sẻ.

Theo ông A Đeng, người Hà Lăng có rất nhiều loại gùi, phổ biến là “Kak”- loại gùi không có nắp nhưng đan dày khít, với nhiều cỡ to, nhỏ khác nhau, dùng để đựng lúa, đựng rau, đồ đạc trong nhà. Chiếc gùi “Ktúp” để bỏ gạo vào sàng, sảy sau khi lúa được giã bong vỏ. Đặc biệt là chiếc gùi “Krok” được đan bằng mây kỹ càng, tinh xảo, có nắp đậy, hình thù giống như chiếc ba lô bây giờ. Từ trước đến nay, gùi “Krok” luôn là vật bất ly thân của đàn ông Hà Lăng khi đi rừng; dùng để đựng cơm, đựng chim thú khi đi săn. Đeo trên vai, gùi “Krok” nằm gọn trên lưng nên rất gọn nhẹ, dễ di chuyển.

Trăn trở nỗi lo bảo tồn

Khác với nghệ nhân A Đeng thành thạo đan lát từ rất sớm, già A Ling (83 tuổi, làng Đăk Đe) sau khi nghỉ hưu mới học đan lát. Già A Ling nói rằng lúc nghỉ hưu, ông đã 54 tuổi, thời điểm đó mới bắt đầu mày mò học đan lát, ngày nào cũng sang nhà anh trai ở bên kia đường để học từ những cái cơ bản đến cái khó nhất. Ông đã phải mất hơn một năm để thành thạo và đan được hoàn chỉnh chiếc gùi, chiếc rổ đơn giản.

Theo già A Ling, để hoàn thiện một sản phẩm như gùi, rổ, rá, yêu cầu rất nhiều công đoạn như đi lấy lồ ô, tre, nứa ở trên rừng. Sau đó, phải chẻ ra nhiều sợi nan nhỏ mới tiến hành đan. Đối với các sản phẩm có yêu cầu họa tiết, hoa văn thì khâu chuẩn bị phải tốn nhiều thời gian hơn. Người nghệ nhân phải dành nhiều thời gian để tính toán, đếm sợi, chia sợi để tạo nên một sản phẩm đan đẹp nhất.

Người Hà Lăng ở Kon Tum bảo tồn nét văn hoá truyền thống của nghề sinh ra từ làng
Theo các nghệ nhân, để hoàn thiện một sản phẩm như gùi, rổ, rá, yêu cầu rất nhiều công đoạn. Ảnh: Hiền Mai

Hiện nay, ngoài các vật dụng quen thuộc như gùi, rổ, rá, những nghệ nhân có tay nghề cao còn làm thêm mô hình nhà rông, túi đựng chiêng để bán cho khách hàng trong và ngoài xã.

Già A Ling cũng có nhiều trăn trở khi hầu hết lớp trẻ trong làng không mấy ai mặn mà với nghề đan lát. Bởi đan lát rất tốn công sức, sản phẩm làm ra có giá rất rẻ nên không đảm bảo cuộc sống. “Nhiều người trẻ sau khi học xong cũng không thường xuyên thực hành nên dần dần cũng quên nghề. Những người già thạo đan lát như chúng tôi muốn truyền nghề cũng khó” - già A Ling nói.

Hiện tại, già A Ling thường xuyên được mời đi tham gia dạy nghề đan lát tại các lớp truyền nghề, chương trình ngoại khóa, văn hóa văn nghệ do các đơn vị, địa phương tổ chức. Những lúc ấy, ông cùng với các nghệ nhân khác nhắc nhở, truyền tình yêu nghề cho thế hệ trẻ để ra sức giữ gìn.

Người Hà Lăng ở Kon Tum bảo tồn nét văn hoá truyền thống của nghề sinh ra từ làng
Xã Rờ Kơi có gần 90 người biết đan lát và 30 người có thu nhập từ nghề này. Ảnh: Hiền Mai

Được già A Ling truyền nghề, anh A Tiai (30 tuổi, làng Rờ Kơi) đã trở thành một trong những người trẻ có tay nghề đan lát khá ở xã Rờ Kơi. Anh A Tiai phấn khởi nói: “Trong những đồ đan lát của người Hà Lăng, gùi là một trong những sản phẩm đan khó nhất. Đối với những chiếc gùi phải đan 2 lớp đòi hỏi người nghệ nhân phải cần mẫn, kiên trì và đặc biệt phải khéo léo. Còn đối với những chiếc gùi “cao cấp”- có hoa văn, họa tiết đặc sắc thì người làm phải biết cách tư duy, sắp xếp bố cục để cho ra một sản phẩm chất lượng, thể hiện được văn hóa dân tộc của mình”.

Bà Y Chít - Phó Chủ tịch UBND xã Rờ Kơi - cho biết: Toàn xã hiện có gần 90 người biết đan lát và 30 người có thu nhập từ nghề này. Các sản phẩm của những nghệ nhân làm ra như gùi, rổ, rá, nia, được khách hàng trong và ngoài xã ưa chuộng và đặt mua nhiều. Tuy nhiên, trên địa bàn xã, nhiều bạn trẻ lại không mấy mặn mà với việc đan lát. Vì vậy, để nghề không bị mai một, xã khuyến khích người dân duy trì nghề truyền thống và truyền cho thế hệ trẻ đề gìn giữ nghề truyền thống.

Hiền Mai
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: dân tộc

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Sơn La: nâng cao đời sống vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Sơn La: nâng cao đời sống vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Những năm vừa qua, tỉnh Sơn La đã triển khai nhiều giải pháp để đầu tư cơ sở hạ tầng, nâng cao đời sống vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Hà Nội: Chợ phiên vùng cao - Chào năm mới 2025 có gì đặc sắc?

Hà Nội: Chợ phiên vùng cao - Chào năm mới 2025 có gì đặc sắc?

Chợ phiên vùng cao - Chào năm mới 2025 tại Làng Văn hóa, Du lịch các dân tộc Việt Nam, với chuỗi hoạt động hấp dẫn diễn ra từ nay đến 1/1/2025.
Hội nghị biểu dương đại biểu các dân tộc thiểu số thành phố Đà Nẵng lần thứ II năm 2024

Hội nghị biểu dương đại biểu các dân tộc thiểu số thành phố Đà Nẵng lần thứ II năm 2024

Sáng 15/11, UBND TP Đà Nẵng tổ chức Hội nghị biểu dương đại biểu các dân tộc thiểu số thành phố Đà Nẵng lần thứ II năm 2024.
Lạng Sơn: Đưa di tích lịch sử, văn hóa thành sản phẩm du lịch bền vững

Lạng Sơn: Đưa di tích lịch sử, văn hóa thành sản phẩm du lịch bền vững

Lạng Sơn đang là một trong những điểm đến hấp dẫn của du khách, với nhiều lợi thế phát triển du lịch theo hướng khai thác tiềm năng văn hóa truyền thống.
Huyện Mộc Châu bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội Púng Hiéng của người Dao Tiền

Huyện Mộc Châu bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội Púng Hiéng của người Dao Tiền

Tại huyện Mộc Châu, Lễ hội Púng Hiéng được các dòng họ luân phiên tổ chức định kỳ 3-4 năm/lần, trong thời gian 4-6 ngày vào dịp Tết Nguyên đán.

Tin cùng chuyên mục

Về Gia Lai xem đồng bào Bahnar thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống

Về Gia Lai xem đồng bào Bahnar thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống

Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống là dịp tôn vinh những bàn tay tài hoa của các nghệ nhân Bahnar ở Gia Lai còn lưu giữ những nét đẹp văn hóa dân tộc.
Câu chuyện về nghệ nhân A Sứp - người nặng lòng với văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên

Câu chuyện về nghệ nhân A Sứp - người nặng lòng với văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên

Nghệ nhân A Sứp luôn miệt mài gìn giữ các giá trị văn hóa Tây Nguyên, với ông, được truyền dạy giúp thế hệ trẻ hiểu về cồng chiêng là một niềm hạnh phúc.
Kon Tum: Người Xơ Đăng bảo tồn nghề đan lát truyền thống

Kon Tum: Người Xơ Đăng bảo tồn nghề đan lát truyền thống

Không chỉ ghi dấu ấn từ cồng chiêng, người Xơ Đăng ở Kon Tum còn được biết đến với nghề đan lát lâu đời, góp phần làm nên sự phong phú về văn hóa truyền thống.
Những nghệ nhân nhí

Những nghệ nhân nhí 'giữ hồn' cho văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên

Những nghệ nhân nhí ở làng Đăk Mế (xã Pờ Y, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum) đang từng ngày 'giữ hồn' cho văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên không bị mai một.
Xây dựng mô hình sản xuất giỏi tại huyện miền núi A Lưới

Xây dựng mô hình sản xuất giỏi tại huyện miền núi A Lưới

Nhờ tiên phong chuyển đổi cây trồng, nhiều hộ nông dân tại huyện miền núi A Lưới, Thừa Thiên Huế có thu nhập ổn định, xuất hiện nhiều mô hình sản xuất giỏi.
Kon Tum: Nét đẹp văn hóa đặc trưng trong trang phục truyền thống của người Gié - Triêng

Kon Tum: Nét đẹp văn hóa đặc trưng trong trang phục truyền thống của người Gié - Triêng

Dân tộc Gié - Triêng ở Kon Tum có một nền văn hóa dân gian đặc sắc, ngay cả trang phục của họ cũng thể hiện cá tính riêng, độc đáo, giàu bản sắc truyền thống.
Thể lệ Cuộc thi Sáng tác ca khúc về đề tài dân tộc thiểu số năm 2024

Thể lệ Cuộc thi Sáng tác ca khúc về đề tài dân tộc thiểu số năm 2024

Cuộc thi Sáng tác ca khúc về đề tài dân tộc thiểu số năm 2024 nhằm nâng cao mức hưởng thụ văn hoá, nghệ thuật, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.
Gia Lai: Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn, thách thức

Gia Lai: Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn, thách thức

Những năm quan, vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Gia Lai được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm song vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức cần được giải quyết.
Độc lạ với

Độc lạ với 'báu vật' quần áo làm từ vỏ cây của người Xơ Đăng ở Kon Tum

Từ vỏ cây rừng, qua đôi tay tài hoa của người Xơ Đăng (Kon Tum) đã trở thành những bộ trang phục độc đáo, được người dân gìn giữ và xem như báu vật truyền đời.
Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm 2024: Thu hút đầu tư du lịch khu vực Nam Bộ, Nam Trung Bộ

Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm 2024: Thu hút đầu tư du lịch khu vực Nam Bộ, Nam Trung Bộ

Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm lần thứ VI dự kiến diễn ra từ ngày 27 - 29/9, tại Ninh Thuận nhằm giới thiệu tiềm năng, lợi thế của các tỉnh Nam Bộ, Nam Trung Bộ.
Bố Trạch - Quảng Bình: Tính dụng chính sách “chủ công” hỗ trợ hộ nghèo

Bố Trạch - Quảng Bình: Tính dụng chính sách “chủ công” hỗ trợ hộ nghèo

Tín dụng chính sách đã trở thành “chủ công” hỗ trợ nhiều hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số của huyện Bố Trạch vươn lên thoát nghèo bền vững.
Thừa Thiên Huế: Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số huyện A Lưới lần thứ IV

Thừa Thiên Huế: Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số huyện A Lưới lần thứ IV

Huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số huyện A Lưới lần thứ IV năm 2024.
Trình diễn “Nghệ thuật trang trí trên vải của người Lô Lô”

Trình diễn “Nghệ thuật trang trí trên vải của người Lô Lô”

Ngày 20/4, Craft Link đã tổ chức buổi trình diễn nghề “Nghệ thuật trang trí trên vải của người Lô Lô".
Du khách sẽ được tham dự Tết Chôl Chnăm Thmây tại Làng Văn hoá các dân tộc

Du khách sẽ được tham dự Tết Chôl Chnăm Thmây tại Làng Văn hoá các dân tộc

Tết Chôl Chnăm Thmây là hoạt động nằm trong chuỗi các hoạt động nhân Ngày Văn hoá các dân tộc Việt Nam (19/4) tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam.
Lễ hội Hết Chá răn dạy con người biết sống có tình, có nghĩa

Lễ hội Hết Chá răn dạy con người biết sống có tình, có nghĩa

Lễ hội Hết Chá của dân tộc Thái nhằm răn dạy con người biết sống có tình có nghĩa, biết ơn những người đã giúp đỡ mình lúc khó khăn, hoạn nạn.
Trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor gần gũi với thiên nhiên

Trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor gần gũi với thiên nhiên

Gần gũi với thiên nhiên, trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor luôn thể hiện nét duyên, kín đáo nhưng lại quyến rũ lạ thường.
Nét duyên trong trang phục phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc

Nét duyên trong trang phục phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc

Sự kết hợp hoàn hảo giữa váy, áo, khăn, thắt lưng… đã tạo nét duyên dáng trong trang phục của phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc.
Kế hoạch tổ chức Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4

Kế hoạch tổ chức Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4

Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4 sẽ diễn ra từ ngày 18/4/2024 đến ngày 21/4/2024 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, Hà Nội.
Lễ hội Rija Nagar - Lan tỏa các giá trị văn hóa Chăm

Lễ hội Rija Nagar - Lan tỏa các giá trị văn hóa Chăm

Lễ hội Rija Nagar lan tỏa bản sắc đặc trưng của văn hóa Chăm như: Âm nhạc, vũ điệu, trang phục, ẩm thực, văn khấn và những lời chúc tụng đầy tình cảm…
Thổ cẩm, nét văn hóa đặc trưng của đồng bào S’tiêng

Thổ cẩm, nét văn hóa đặc trưng của đồng bào S’tiêng

Bằng đôi tay khéo léo, sự cần cù, óc sáng tạo những phụ nữ dân tộc S’tiêng đã dệt nên những sản phẩm thổ cẩm tinh xảo, độc đáo với nét văn hóa đặc trưng.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động