Mức thuế chống bán phá giá mật ong: Đã tiến bộ nhưng chưa thỏa đáng

Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) vừa ban hành kết luận cuối cùng về mức thuế trong vụ việc điều tra chống bán phá giá mật ong nhập khẩu từ Argentina, Brazil, Ấn Độ và Việt Nam. Theo đó, thuế chống bán phá giá dành cho các doanh nghiệp Việt Nam đã giảm rất mạnh, từ mức 410,93% - 413,99% trong kết luận sơ bộ xuống còn 58,74% - 61,27%. Ông đánh giá như thế nào về con số này?

Về kết luận sơ bộ ban đầu này theo tôi có ý nghĩa rất lớn về mặt chính trị, bởi sự vào của cả hệ thống chính trị từ Chính phủ, Bộ trưởng các Bộ: Công Thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; lãnh đạo Cục Phòng vệ Thương mại, Vụ thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương); vai trò quan trọng của ngành sản xuất, xuất khẩu mật ong trong việc hợp tác với Cơ quan điều tra và cả sự ủng hộ của các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ trong gần 1 năm qua đã đem lại kết quả này.

Như vậy, so với kết luận sơ bộ, biên độ phá giá cho các doanh nghiệp Việt Nam ở kết luận cuối cùng giảm gần 7 lần.

Tuy nhiên, theo tôi về mặt thương mại thì lại không có ý nghĩa nhiều. Bởi lẽ, trong khi mức thuế chống bán phá giá mà Hoa Kỳ áp dụng cho Ấn Độ chỉ ở mức 5,85%, còn áp dụng đối với Việt Nam ở con số 58,74% - 61,27%. Đây là con số quá cao. Kết quả này đã tiến bộ nhưng theo tôi vẫn chưa thỏa đáng.

Cơ sở để tính ra con số 410,93% - 413,99% lúc đầu và 58,74% - 61,27% hiện nay là chưa hợp lý. Với mức thuế này thì mật ong của Việt Nam không thể cạnh tranh được mật ong của Ấn Độ tại thị trường Hoa Kỳ.

Ông có thể nói cụ thể hơn về việc này?

Trong điều kiện kinh tế xã hội và sản xuất của Việt Nam và Ấn Độ là tương đương nhau. Sản phẩm mật ong của Việt Nam và Ấn Độ gần tương đồng nhau như nhau. Số lượng xuất khẩu mật ong của Việt Nam và Ấn Độ vào thị trường này là như nhau (khoảng trên 50.000 tấn), phân khúc thị trường như nhau, giá cả không chênh nhau nhiều.

Ấn Độ và Việt Nam cùng trong nhóm đối tượng của điều tra chống bán phá giá. Hoa Kỳ chưa công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường và DOC và lấy giá của Ấn Độ làm giá trị thay thế để tính toán và kết quả cuối cùng.

Về phía Hội nuôi ong Việt Nam và các đối tượng điều tra chống bán phá giá đều đã cung cấp tất cả các số liệu cần thiết cho DOC. Tuy nhiên, mức thuế chống bán phá giá của Việt Nam phải chịu cao hơn 10 lần so với của Ấn Độ. Cơ sở nào để đưa ra kết quả chênh nhau nhiều như vậy? Trong khi thu nhập bình quân đầu người của Ấn Độ cũng như ngày công lao động của người nuôi ong Ấn Độ cao hơn Việt Nam.

Con số này thực sự chưa công bằng cho các nhà nuôi ong Việt Nam và liệu có sự phân biệt đối xử nào không? Do đó, việc này chúng ta cần phải tiếp tục đấu tranh để phía DOC có những tính toán hợp lý hơn. Tôi cho rằng, ngay cả các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ cũng chưa hài lòng về con số này.

Tại Hoa Kỳ, có hai cơ quan tham gia vào một vụ việc điều tra chống bán phá giá là DOC (xác định mức thuế chống bán phá giá) và Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ - ITC (xác định thiệt hại của ngành sản xuất trong nước). Biện pháp chống bán phá giá sẽ chính thức có hiệu lực trên cơ sở kết luận cuối cùng về bán phá giá và thiệt hại của ngành sản xuất trong nước. Ông có kiến nghị gì với phía cơ quan chức năng Hoa Kỳ?

Hiện nay, ITC đang điều tra về thiệt hại và dự kiến ban hành kết luận cuối cùng vào ngày 23/5/2022. Theo số liệu thống kê của ITC, sản lượng mật ong Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ năm 2021 đạt 56.133 tấn với kim ngạch khoảng 82,1 triệu USD.

Về phía Việt Nam, không chỉ các cơ quan chuyên môn mà cả các đối tượng điều tra bắt buộc và đối tượng tự nguyện đã cung cấp tất cả các dữ kiện cần thiết cho phía DOC. Nhưng kết quả vẫn còn quá chênh lệch. Do đó, tôi cho rằng phía DOC cần tính toán lại việc này, xem thật sự đã hợp lý chưa.

Các cơ quan chức năng của Việt Nam như: Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Đại diện thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ, Hội nuôi ong Việt Nam vẫn kỳ vọng phía Hoa Kỳ xem xét một cách công bằng hơn.

Về phía các cơ quan chức năng như Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Cục Phòng vệ Thương mại, Hiệp hội ong Việt Nam cần tiếp tục đấu tranh để có được kết quả hợp lý hơn.

Ông kỳ vọng vào mức phán quyết cuối cùng nào của DOC đối với mật ong Việt Nam?

Theo tôi, nếu công bằng thì mức thuế phải bằng hoặc thấp hơn mức thuế chống bán phá giá mà Hoa Kỳ áp cho Ấn Độ.

Việc áp thuế như hiện nay sẽ gây thiệt hại không chỉ riêng đối với người sản xuất và ngành mật ong của Việt Nam mà còn thiệt hại cho ngay cho nhà sản xuất và nhập khẩu Hoa Kỳ. Bởi lẽ, hơn 30 năm qua các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ là bạn hàng truyền thống, họ đã dùng nguyên liệu của Việt Nam, phân khúc thị trường và người tiêu dùng đã quen với sản phẩm này.

Hiện nay, việc sản xuất và xuất khẩu mật ong của Ấn Độ vào Hoa Kỳ tăng lên rất nhiều so với năm ngoái do thiếu hụt hàng. Những nhà máy và người tiêu dùng Hoa Kỳ không thể ngày một ngày hai mà chuyển ngay được nguồn nguyên liệu thay thế của Việt Nam và chấp nhận hàng thay thế với mức giá cao hơn.

Do đó, tôi xin nhấn mạnh một lần nữa, việc đưa về mức thuế công bằng, hợp lý sẽ không chỉ mang lợi ích cho người sản xuất Việt Nam mà còn mang lại lợi ích cho người tiêu dùng Mỹ cũng như nhà sản xuất thực phẩm Hoa Kỳ.

Bên cạnh việc đàm phán, kiến nghị DOC xem xét lại mức thuế áp chống bán phá giá hợp lý, các doanh nghiệp xuất khẩu mật ong cũng đang chuyển hướng xuất khẩu sang các thị trường khác tránh phụ thuộc vào một thị trường như Hoa Kỳ, ông đánh giá như thế nào về việc này?

Bên cạnh việc đàm phán, kiến nghị DOC xem xét lại mức thuế áp chống bán phá giá hợp lý, trong thời gian qua, Hội nuôi ong Việt Nam và các doanh nghiệp cũng đang cố gắng thay đổi quy trình sản xuất cũng như có được sản phẩm phù hợp với các thị trường khác như EU, ASEAN.... Bên cạnh việc mở rộng thị trường xuất khẩu, nhu cầu thị trường nội địa cũng tăng lên.

Mọi việc bước đầu cũng còn gặp nhiều khó khăn. Chúng ta không thể thay đổi được ngay được thị trường nhập khẩu nhưng những dấu hiệu ban đầu cho thấy có nhiều hứa hẹn. Các cơ quan quản lý chuyên ngành, các hiệp hội, ngành hàng, doanh nghiệp và ngay cả người sản xuất đã bước đầu có những sự thay đổi để phù hợp với thị trường mới.

Xin cám ơn ông!