Luật sư Nguyễn Thanh Hà: Luật Điện lực (sửa đổi) sẽ khuyến khích đầu tư vào năng lượng tái tạo

Luật Điện lực (sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua. Đây là dự án Luật quan trọng, có tác động lớn đến nền kinh tế, đảm bảo cho các mục tiêu tăng trưởng, phát triển của đất nước cũng như an ninh năng lượng quốc gia. Báo Công Thương có cuộc trao đổi với Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty luật SB LAW về Luật Điện lực (sửa đổi).

Luật Điện lực (sửa đổi) mang ý nghĩa to lớn trong việc định hình lại thị trường điện lực Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu đang thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo và bền vững. Ảnh: TTXVN

Thưa ông, việc Quốc hội thông qua Luật Điện lực (sửa đổi) có ý nghĩa quan trọng như thế nào đối với an ninh năng lượng quốc gia?

Việc Quốc hội thông qua Luật Điện lực (sửa đổi) mang ý nghĩa to lớn trong việc định hình lại thị trường điện lực Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu đang thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo và bền vững. Đây không chỉ là bước ngoặt về mặt pháp lý mà còn mở ra cơ hội lớn cho ngành năng lượng tái tạo và thị trường điện lực hoạt động minh bạch, hiệu quả hơn. Tôi cho rằng Luật mới có những ý nghĩa quan trọng như sau:

Thứ nhất, việc sửa đổi Luật Điện lực đã mở đường cho các cơ chế pháp lý rõ ràng, minh bạch hơn, khuyến khích đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió và các công nghệ năng lượng mới. Điều này rất quan trọng trong bối cảnh Việt Nam cam kết mạnh mẽ với cộng đồng quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính và phát triển bền vững. Luật mới sẽ giúp thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia xây dựng cơ sở hạ tầng năng lượng, đặc biệt là những dự án sử dụng công nghệ cao và thân thiện với môi trường.

Thứ hai, Luật xóa bỏ cơ chế bù chéo giá điện sẽ tạo ra sự công bằng hơn giữa các nhóm người tiêu dùng, đồng thời nâng cao hiệu quả kinh tế trong vận hành hệ thống điện. Việc loại bỏ cơ chế này là bước đi quan trọng để xây dựng thị trường điện cạnh tranh và minh bạch hơn. Người tiêu dùng và doanh nghiệp sẽ được hưởng lợi từ giá điện phù hợp với nhu cầu và chi phí thực tế, đồng thời thúc đẩy sử dụng năng lượng hiệu quả.

Thứ ba, Luật góp phần tăng cường an ninh năng lượng quốc gia. Luật mới không chỉ giải quyết các vấn đề về giá điện mà còn cải thiện cơ chế quản lý, quy hoạch và vận hành hệ thống điện quốc gia. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nhu cầu điện năng tăng cao khi nền kinh tế phát triển nhanh chóng. Các chính sách hỗ trợ phát triển nguồn điện nội địa và đa dạng hóa nguồn cung sẽ giúp giảm phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng, đảm bảo sự ổn định cho hệ thống năng lượng quốc gia.

Thứ tư, Luật thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao đời sống người dân. Hệ thống điện ổn định, giá cả hợp lý không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp phát triển mà còn cải thiện chất lượng sống của người dân, đặc biệt ở các khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa. Luật sửa đổi sẽ góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền, từ đó nâng cao tính công bằng trong việc tiếp cận điện năng.

Theo đó, Luật Điện lực (sửa đổi) không chỉ là một công cụ pháp lý quan trọng mà còn là động lực để Việt Nam chuyển mình trong lĩnh vực năng lượng, đáp ứng các yêu cầu của xu thế toàn cầu và tạo ra lợi ích lâu dài cho nền kinh tế, môi trường và xã hội.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà – Chủ tịch Công ty luật SB LAW

Mục đích, quan điểm xây dựng Luật Điện lực (sửa đổi) là để kịp thời thể chế hóa đầy đủ, toàn diện các chủ trương, chính sách của Đảng về phát triển bền vững lĩnh vực điện lực. Đồng thời, khắc phục những vướng mắc, bất cập của Luật hiện hành, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật. Quan điểm của ông vấn đề này?

Các nghị quyết của Đảng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuyển đổi năng lượng theo hướng xanh, sạch và giảm phát thải, đáp ứng các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu. Do đó, việc sửa đổi Luật Điện lực là cơ hội để chính sách của Đảng được cụ thể hóa thành các quy định pháp lý, tạo điều kiện triển khai hiệu quả trong thực tế.

Ngoài ra, Luật hiện hành tuy đã đạt được nhiều thành tựu, nhưng vẫn tồn tại những hạn chế, như cơ chế quản lý chưa linh hoạt, giá điện thiếu minh bạch và cơ chế khuyến khích năng lượng tái tạo chưa hiệu quả. Việc sửa đổi Luật nhằm khắc phục những hạn chế này, đồng thời tạo sự thống nhất, đồng bộ với các luật khác như Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đầu tư, và các quy định về phát triển kinh tế bền vững, là điều hết sức cần thiết.

Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam cam kết giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Luật mới tích hợp các cơ chế hỗ trợ phát triển năng lượng tái tạo, điện sạch và thúc đẩy chuyển đổi năng lượng. Điều này không chỉ phù hợp với xu thế toàn cầu mà còn tăng cường khả năng hội nhập quốc tế của Việt Nam, thu hút đầu tư nước ngoài và hợp tác khu vực.

Như vậy, việc xây dựng Luật Điện lực (sửa đổi) với mục tiêu thể chế hóa các chủ trương lớn, khắc phục bất cập và bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật là hết sức cần thiết và kịp thời. Đây không chỉ là sự điều chỉnh cần thiết để đáp ứng thực tiễn mà còn là bước đi chiến lược trong việc phát triển bền vững ngành điện lực, bảo đảm an ninh năng lượng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Luật Điện lực (sửa đổi) đã được Bộ Công Thương chuẩn bị hết sức nghiêm túc; huy động mọi nguồn lực với tinh thần thực sự cầu thị, lắng nghe, dân chủ; tranh thủ tối đa trí tuệ, đóng góp của các chuyên gia, các nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp, cử tri và nhân dân cả nước. Ông đánh giá gì về vai trò, và những quyết tâm của Bộ Công Thương đối với Luật Điện lực (sửa đổi)?

Vai trò của Bộ Công Thương trong việc chuẩn bị và thúc đẩy thông qua Luật Điện lực (sửa đổi) theo tôi là hết sức quan trọng, thể hiện quyết tâm cao độ và tinh thần trách nhiệm đối với sự phát triển bền vững của ngành năng lượng, cũng như nền kinh tế quốc gia. Điều này được thể hiện qua một số khía cạnh nổi bật như:

Bộ Công Thương đã chứng tỏ sự nghiêm túc trong việc xây dựng Dự án Luật Điện lực (sửa đổi) thông qua việc huy động các nguồn lực và tổ chức lấy ý kiến rộng rãi từ nhiều nhóm đối tượng, bao gồm chuyên gia, nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp, và nhân dân. Việc này không chỉ đảm bảo tính khách quan, toàn diện mà còn giúp văn bản luật phản ánh đúng nhu cầu thực tiễn, cũng như định hướng phát triển dài hạn của đất nước. Đây là một minh chứng rõ ràng về tinh thần cầu thị và dân chủ của cơ quan quản lý.

Ngoài ra, Bộ Công Thương không chỉ đóng vai trò như một cơ quan soạn thảo mà còn là người dẫn dắt, định hướng cho chính sách phát triển năng lượng quốc gia. Trong bối cảnh ngành năng lượng đang đối mặt với nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, nhu cầu điện năng tăng cao, và áp lực phải giảm phát thải, Bộ đã thể hiện tầm nhìn chiến lược thông qua việc đề xuất các chính sách phù hợp, từ khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo, cải thiện cơ chế giá điện, đến tăng cường an ninh năng lượng quốc gia.

Một điểm đáng ghi nhận là Bộ Công Thương đã tạo điều kiện để các bên liên quan, từ doanh nghiệp đến cử tri, có cơ hội tham gia đóng góp ý kiến trong quá trình xây dựng luật. Việc tổ chức các hội thảo, tọa đàm chuyên sâu, và các cuộc họp với các đối tượng khác nhau cho thấy nỗ lực của Bộ trong việc cân bằng giữa lợi ích kinh tế, xã hội, và môi trường. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng dự thảo mà còn tăng cường sự đồng thuận xã hội đối với các quy định mới.

Việc xây dựng và hoàn thiện Luật Điện lực (sửa đổi) không chỉ là trách nhiệm trước mắt mà còn là một cam kết lâu dài của Bộ Công Thương trong việc đảm bảo an ninh năng lượng, thúc đẩy phát triển bền vững, và nâng cao chất lượng sống của người dân.

Để Luật Điện lực sớm đi vào cuộc sống, ông có những khuyến nghị cụ thể nào từ góc độ pháp lý?

Để Luật Điện lực (sửa đổi) sớm đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả, cần có những giải pháp đồng bộ và cụ thể từ góc độ pháp lý, đảm bảo tính khả thi và phù hợp với thực tiễn.

Thứ nhất, cần ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết, kịp thời. Một trong những yếu tố quyết định sự thành công của luật là các văn bản hướng dẫn thi hành. Chính phủ và các cơ quan liên quan cần nhanh chóng ban hành nghị định, thông tư hướng dẫn để cụ thể hóa các quy định trong luật. Nội dung hướng dẫn cần chi tiết, rõ ràng, tránh tình trạng chung chung, khó thực hiện.

Thứ hai, cần thiết lập cơ chế giám sát thực thi minh bạch. Để bảo đảm luật được thực thi hiệu quả, cần xây dựng một cơ chế giám sát minh bạch, với sự tham gia của các cơ quan quản lý, tổ chức xã hội, và cộng đồng doanh nghiệp. Cơ chế này không chỉ kiểm tra việc tuân thủ luật pháp mà còn kịp thời phát hiện các vấn đề vướng mắc, từ đó điều chỉnh chính sách phù hợp.

Thứ ba, cần đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Một bước quan trọng để luật đi vào cuộc sống là nâng cao nhận thức của các bên liên quan, từ người dân, doanh nghiệp đến chính quyền địa phương. Cần tổ chức các chương trình tuyên truyền, hội thảo, và tập huấn để phổ biến nội dung của luật, đặc biệt là các quy định mới, những thay đổi quan trọng, và quyền lợi, trách nhiệm của các bên.

Thứ tư, cần xây dựng lộ trình thực hiện hợp lý. Để tránh gây xáo trộn và khó khăn cho các bên liên quan, cần thiết lập lộ trình thực hiện phù hợp với điều kiện thực tế. Ví dụ, việc xóa bỏ cơ chế bù chéo giá điện và xây dựng thị trường điện cạnh tranh nên được thực hiện từng bước, với các giai đoạn cụ thể để các doanh nghiệp, người tiêu dùng và cơ quan quản lý có thời gian thích nghi.

Thứ năm, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực. Việc thực thi Luật Điện lực (sửa đổi) đòi hỏi đội ngũ cán bộ quản lý và nhân lực trong ngành điện lực phải hiểu rõ các quy định mới. Do đó, cần tổ chức các chương trình đào tạo, nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ này, đồng thời bổ sung nhân lực tại các cơ quan quản lý ở cả trung ương và địa phương.

Thứ sáu, khuyến khích hợp tác công tư và đầu tư quốc tế. Luật cần được triển khai theo hướng thúc đẩy sự tham gia của khu vực tư nhân và nhà đầu tư quốc tế. Các cơ chế pháp lý khuyến khích đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, cần được phổ biến rộng rãi để thu hút nguồn lực xã hội. Đồng thời, các quy định về đầu tư phải minh bạch, ổn định để tạo niềm tin cho nhà đầu tư.

Thứ bảy, đánh giá định kỳ và điều chỉnh linh hoạt. Luật cần được áp dụng linh hoạt, kèm theo việc đánh giá định kỳ để kiểm tra hiệu quả thực thi. Qua các báo cáo định kỳ, cơ quan quản lý có thể nhận diện những vướng mắc, bất cập và đưa ra các giải pháp điều chỉnh kịp thời. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh ngành năng lượng liên tục thay đổi và đối mặt với những thách thức mới.

Bên cạnh đó, việc triển khai luật cần chú trọng bảo đảm công bằng giữa các bên, đặc biệt là người tiêu dùng và nhà cung cấp dịch vụ điện. Các cơ chế giải quyết tranh chấp, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cần được xây dựng rõ ràng, công bằng và dễ tiếp cận.

Xin cảm ơn ông!