Kinh tế Việt Nam trước 'sóng gió' từ chính sách thương mại mới của Hoa Kỳ

Trụ cột kinh tế thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ phát triển mạnh mẽ từ khi thiết lập quan hệ kinh tế năm 1994, trở thành động lực chính thúc đẩy quan hệ song phương.

Hoa Kỳ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất và đối tác thương mại lớn thứ hai của Việt Nam, sau Trung Quốc. Các sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang Hoa Kỳ bao gồm nông sản (cà phê, hạt điều, hồ tiêu, gạo), hàng may mặc, giày dép, hải sản (tôm, cá basa) và linh kiện điện tử... đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đến cuối tháng 11 năm 2024, tổng kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ tiếp tục tăng, đạt 135 tỷ USD, trong đó kim ngạch xuất khẩu đạt 123 tỷ USD, tăng 23%, còn nhập khẩu từ Hoa Kỳ đạt 12 tỷ USD, tăng 15%.

Về đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), Hoa Kỳ là một trong những nhà đầu tư lớn tại Việt Nam, với các dự án nổi bật như: Intel (1,5 tỷ USD), Amkor (1,6 tỷ USD), cùng sự mở rộng hoạt động của các tập đoàn như Synopsys, Nvidia, và Marvel. Trong Quý III/2024, Việt Nam thu hút 27,78 tỷ USD vốn FDI, tăng 11,6% so với cùng kỳ năm trước. Kết quả này cho thấy Hoa Kỳ cũng góp phần không nhỏ trong việc thúc đẩy phát triển công nghệ cao và chuyển đổi số tại Việt Nam.

Tiến sĩ Lê Huy Khôi - chia sẻ về những chính sách thương mại của Hoa Kỳ trong thời gian tới khi Tổng thống đắc cử Donal Trump lên nắm quyền chính thức

Nhận định về chính sách thương mại của Hoa Kỳ trong thời gian tới khi Tổng thống đắc cử Donald Trump lên nắm quyền chính thức, Tiến sĩ Lê Huy Khôi - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương, Bộ Công Thương cho biết, trên thực tế, chúng ta đã trải qua một giai đoạn do ông Donal Trump nắm quyền Tổng thống và phần nào hiểu rõ về những chính sách thương mại, kinh tế mà ông Trump triển khai.

“Những quyết sách trong thời kỳ ông Donald Trump làm lãnh đạo đó là hướng tới những chính sách có lợi cho Hoa Kỳ, trong đó ưu tiên những chính sách bảo vệ hoạt động sản xuất của doanh nghiệp Hoa Kỳ. Vì vậy, trong tương lai, tôi tin rằng, ông Trump cũng sẽ triển khai các chính sách tương tự” - Tiến sĩ Lê Huy Khôi phân tích và cho rằng, những chính sách mà ông Donald Trump triển khai đều hướng tới khôi phục lại hoạt động sản xuất của thị trường, tránh phụ thuộc vào thị trường bên ngoài.

Tiếp theo, các chính sách liên quan đến thuế đối với hàng hóa nhập khẩu; các chính sách liên quan đến hoạt động an sinh xã hội, thu hút đầu tư cũng sẽ được Tổng thống đắc cử Donald Trump triển khai...

Bà Virginia Foote - thành viên của AmCham Hà Nội, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc công ty Bay Global Strategies LLC cũng nhìn nhận, chính sách thương mại của Hoa Kỳ tới đây sẽ mở ra nhiều cơ hội hợp tác sâu rộng với Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực chuyển đổi xanh và công nghiệp bán dẫn.

Theo bà Virginia Foote, Việt Nam đang hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững, tạo điều kiện hợp tác trong các lĩnh vực như thương mại xanh, chuỗi cung ứng bền vững và giảm phát thải carbon. Trong ngành công nghiệp bán dẫn, Việt Nam đã tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, với các hoạt động thiết kế vi mạch (Fabless) và lắp ráp, kiểm tra (OSAT). Hoa Kỳ cũng hỗ trợ đáng kể thông qua Đạo luật CHIPS & Science, giúp Việt Nam đào tạo nhân lực và phát triển ngành bán dẫn.

Tuy nhiên, bà Virginia Foote cũng cho rằng, Việt Nam sẽ đối mặt với thách thức như nguy cơ áp thuế trừng phạt do thặng dư thương mại lớn, các tiêu chuẩn khắt khe từ Hoa Kỳ và sự cạnh tranh từ các quốc gia khác như Ấn Độ hay Mexico.

Kinh tế Việt Nam trước ‘sóng gió’ từ chính sách thương mại mới của Hoa Kỳ

Làm rõ hơn những tác động đến hoạt động xuất khẩu của Việt Nam - Hoa Kỳ khi các chính sách thương mại mới này được triển khai, đại diện Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ cho rằng, nền kinh tế Việt Nam sẽ đối diện với 3 thách thức lớn: Thứ nhất, thặng dư thương mại tăng mạnh cả về tỷ trọng và tốc độ; Thứ hai, Hoa Kỳ vẫn xác định Việt Nam nằm trong danh sách các nền kinh tế phi thị trường; Thứ ba, với độ mở nền kinh tế lớn, tham gia vào nhiều FTA song phương và đa phương, Việt Nam chính là cửa ngõ để hàng hóa nước thứ 3 lẩn tránh thuế nhập khẩu của Hoa Kỳ.

Chính vì vậy mà áp lực tìm kiếm các giải pháp để giảm đáng kể thâm hụt thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, trong đó có thể bao gồm mục tiêu đạt được sự có đi có lại trong biểu thuế quan tương ứng, cũng như giải quyết các vấn đề trung chuyển và gian lận nguồn gốc xuất xứ là những thách thức là có thật, phức tạp và nhiều khả năng xảy ra.

Ông Diệp Thành Kiệt - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Da-Giày-Túi xách Việt Nam (Lefaso) cho biết, những chính sách thương mại dưới thời Tổng thống đắc cử Donal Trump cũng sẽ tác động mạnh đến hoạt động sản xuất, xuất khẩu da giày trong nước.

Dù vậy, “trong nguy có cơ”, dưới thời chính quyền mới của Tổng thống đắc cử Donal Trump, Việt Nam sẽ được hưởng lợi khi đón làn sóng chuyển dịch sản xuất của các nhà đầu tư toàn cầu thông qua việc tận dụng lợi thế vị trí địa chính trị và vai trò đối tác chiến lược toàn diện với Hoa Kỳ. Cùng với đó, các doanh nghiệp trong nước cũng sẽ “chen chân” được vào các chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu, đón dòng vốn đầu tư từ Hoa Kỳ trong lĩnh vực bán dẫn, công nghệ cao, hàng không vũ trụ...

Ngoài ra, dưới thời chính quyền mới, Việt Nam cũng có thể đặt mục tiêu đạt được sự công nhận nền kinh tế thị trường thông qua việc chủ động khởi xướng đàm phán với Hoa Kỳ nhưng cần xác định phương án cụ thể nhằm xử lý hài hòa lợi ích của cả hai nước.

Để tận dụng cơ hội và giảm thiểu rủi ro, Việt Nam cần đẩy mạnh cải cách kinh tế, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và nâng cao năng lực cạnh tranh. Các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động cải tiến công nghệ, tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế và phát triển chiến lược dài hạn để đáp ứng yêu cầu từ thị trường Hoa Kỳ. Sự linh hoạt và sáng tạo sẽ giúp Việt Nam không chỉ củng cố vị thế đối tác quan trọng của Hoa Kỳ mà còn đảm bảo phát triển bền vững trong dài hạn.