"Hồi sinh" cây lùng - cải thiện sinh kế cho bà con miền núi Nghệ An

Từ chỗ phó mặc cho trời, người dân miền núi Nghệ An đã thay đổi tập quán canh tác, áp dụng quy trình kỹ thuật bài bản, giúp những rừng lùng "lột xác".
Cây lùng xóa đói, giảm nghèo ở huyện miền núi Nghệ An Về Nghệ An thăm "vua tre" miền Trà Lân

Cây lùng được nhiều người dân miền núi Nghệ An đặt cho tên gọi là “cây xóa đói, giảm nghèo”. Bởi lẽ, những loại cây này có đặc điểm trồng một lần khai thác nhiều năm, thậm chí không cần chăm sóc vẫn có thể thu hoạch, rất phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, địa hình cũng như điều kiện kinh tế của người dân vùng núi.

Chứng chỉ FSC - “giấy thông hành” cho tre lùng

Từ những ưu điểm đó, nên nhiều hộ dân đã hình thành thói quen “cần tiền là vác dao lên rừng khai thác” mà quên mất việc bảo vệ, chọn lọc, tái sinh... Bên cạnh đó, hiện nay, người dân vẫn khai thác bán thô là chủ yếu nên giá trị kinh tế không cao.

Khai thác lùng ở xã Đồng Văn (Quế Phong).

Chị Lương Thị Tiến - Trưởng nhóm hộ trồng và khai thác Lùng ở bản Mường Hinh, xã Đồng Văn (huyện Quế Phong) cho biết, gia đình chị được nhà nước giao chăm sóc, khai thác 8ha rừng lùng. Tuy nhiên, trước đây, gia đình chị cũng như nhiều hộ trồng lùng ở đây khai thác lùng “vô tội vạ”, lúc nào cần tiền thì vào rừng chặt lùng về bán. Cây nhỏ, cây to đều chặt, cứ chặt theo cách từ ngoài vào trong chứ không hề có kiến thức gì về việc khai thác đi đôi với bảo vệ. Do đó, cây lùng dần thoái hoá, giá lùng nguyên liệu rẻ do chưa đủ trữ lượng.

Cũng như gia đình chị Tiến, gia đình anh Hà Văn Phong ở xã Đồng Văn (Quế Phong) cũng cho biết, trước đây anh cũng như các hộ khác trong bản, khai thác lùng theo kiểu tận thu, không theo kỹ thuật nào, gặp cây nào, chặt cât nấy, cứ chặt cây xong thì mang về bán chứ không biết cách dọn sạch gốc để cây lùng phát triển. Thế nên, có giai đoạn, cây lùng suy thoái, cạn kiệt.

Đó cũng là thực trạng chung của những người dân vùng lùng ở Quế Phong, sở hữu rừng tre lùng tự nhiên nhưng do hạn chế trong kiến thức chăm sóc, thu hoạch nên thường khai thác khi cây lùng còn non, giá bán thấp, giá trị kinh tế mang lại chưa cao.

Dự án đã giúp người dân thay đổi tập quán canh tác, khai thác lùng có chọn lọc.

Hưởng lợi từ dự án Oxfam về “Phát triển bền vững và toàn diện chuỗi giá trị tre tại Việt Nam”, từ năm 2018 người dân các huyện có cây lùng như Quỳ Châu, Quế Phong đã được tập huấn các kiến thức như: Kỹ thuật chăm sóc, bảo vệ khai thác rừng lùng tự nhiên theo hướng bền vững, chỉ khai thác khi cây lùng đảm bảo yêu cầu về trữ lượng, tuổi cây và tuân thủ cường độ khai thác theo quy định. Ngoài ra, bà con cũng biết cách nhân giống, trồng thâm canh và khai thác, phục tráng rừng thoái hóa, sơ chế và bảo quản nguyên liệu có hiệu quả kinh tế. Nhờ đó, giá trị cây tre lùng không ngừng được nâng cao. “Nhờ khai thác đúng kỹ thuật, nhờ có kiến thức chăm sóc lùng sau khai thác nên cây lùng dần hồi sinh, cây lùng to hơn, khoẻ hơn và chất lượng tốt hơn, Dự án kết thúc nhưng bà con đã biết cách phát huy giá trị cây lùng” chị Lương Thị Tiến cho biết.

Cũng theo chị Tiến: “Chăm sóc, khai thác đúng theo quy trình được hướng dẫn đã giúp những hộ dân như chúng tôi có thu nhập ổn định từ rừng lùng. Và nhờ được cấp chứng chỉ FSC nên cây lùng cũng được các thương lái, các công ty, nhà máy thu mua với giá cao hơn, đầu ra ổn định hơn khi thị trường xuất khẩu rộng mở”.

Đặc biệt, đến nay gần 1.000 ha rừng lùng ở xã Đồng Văn, Thông Thụ (huyện Quế Phong) được trao chứng chỉ FSC (tiêu chí về phát triển bền vững, cân bằng được các giá trị bảo vệ môi trường (rừng) với lợi ích xã hội của các bên liên quan). Đây được xem là "giấy thông hành" cho các sản phẩm tre của địa phương để xâm nhập vào các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, mang lại thu nhập cao và bền vững hơn.

Xây dựng chuỗi liên kết sản xuất, chế biến sâu

Lùng là loại cây đặc hữu ở các huyện miền núi Nghệ An như: Quế Phong, Quỳ Châu… là nguyên liệu để sản các mặt hàng đan lát thủ công mỹ nghệ, tăm tre, đũa, nhang hương, than hoạt tính… Trong đó, có nhiều sản phẩm có giá trị xuất khẩu, mang lại giá trị lớn. Với sự hỗ trợ từ dự án Oxfam, người dân vùng nguyên liệu tre lùng đã biết áp dụng kiến thức khoa học kỹ thuật trong chăm sóc, khai thác lùng và liên kết tiêu thụ nguyên liệu, tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Nguyên liệu lùng được sử dụng làm hàng mây tre đan xuất khẩu

Nghệ An hiện có khoảng 9.000 ha tre lùng, tập trung ở các huyện: Quế Phong, Quỳ Châu, Tương Dương, Con Cuông… Trong đó, nhiều nhất là Quế Phong, nơi được coi là “thủ phủ” của cây luồng với diện tích lên đến gần 2.000 ha.

Sau khi gần 1.000 ha lùng ở 2 xã Đồng Văn, Thông Thụ được cấp chứng nhận FSC đã giúp cây lùng giúp các sản phẩm thủ công từ loài cây này thâm nhập dễ hơn vào các thị trường lớn như EU, Mỹ. Hiện tại, đã có 2 doanh nghiệp ký cam kết trực tiếp thu mua nguyên liệu luồng cho người dân với giá bán cao hơn thị trường.

Ông Thái Đại Phong - Giám đốc Công ty TNHH Đức Phong – chuyên sản xuất mây tre đan xuất khẩu ở Nghệ An cho biết: “Các sản phẩm mây tre đan khi xuất khẩu phải đáp ứng rất nhiều các tiêu chí, trong đó có tiêu chí về FSC. Do đó, khi vùng nguyên liệu tre lùng ở Quế Phong được cấp chứng chỉ, công ty đã ký cam kết bao tiêu cây lùng cho bà con với giá ổn định, cao hơn thị trường. Trung bình, mỗi năm, công ty chúng tôi thu mua khoảng 2.000 tấn lùng cho bà con”.

Ngoài ra, hiện nay, tại các vùng lùng tập trung đã thành lập được hàng chục tổ nhóm sản xuất quy mô nhỏ. Trong đó, có 3 nhóm nòng cốt gồm: Nhóm bản Ăng Đừa xã Thông Thụ, bản Pù Khoóng xã Đồng Văn, huyện Quế Phong (Nghệ An) và bản Xẹt 2 xã Châu Thắng, huyện Quỳ Châu.

Thông qua các mô hình tổ nhóm sơ chế này, bà con đã liên kết được với các công ty mây tre đan, với các doanh nghiệp xuất khẩu và các thương lái để bao tiêu cây lùng. Nhờ đó, giá nguyên liệu lùng tăng khoảng 40% so với việc bán cho thương lái như trước đây. Điều này cũng thúc đẩy giá bán nguyên liệu lùng trong vùng được nâng cao trung bình tăng 20 - 30% so với các năm trước.

Ông Lang Văn Hiền - Người trồng lùng ở bản Hủn Na (xã Đồng Văn) cho biết: “Cây lùng dễ trồng, sinh trưởng tốt, không tốn công chăm sóc, ít sâu bệnh, ít gãy đổ, không tốn chi phí phân bón… Chỉ cần biết cách bảo vệ, khai thác đúng cách thì hàng năm đều cho thu hoạch. Nay, thông qua các tổ nhóm sơ chế, đầu ra cho cây lùng cũng ổn định hơn, giá bán cao hơn. Do đó, chúng tôi rất yên tâm sản xuất”.

Ông Bùi Văn Hiền - Phó Chủ tịch UBND huyện Quế Phong, cho biết lùng là cây đặc hữu ở một số huyện miền núi Nghệ An, do đó, việc nâng cao giá trị cây lùng vừa góp phần tạo sinh kế cho người dân, vừa giúp bảo vệ tài nguyên rừng bền vững.

“Thời gian tới, Quế Phong sẽ tiếp tục mở rộng diện tích rừng lùng được cấp chứng chỉ FSC tại 2 xã Đồng Văn và Thông Thụ với diện tích khoảng trên 1.700ha, sẽ có khoảng 2.600 nhân khẩu được hưởng lợi trực tiếp từ dự án. Đồng thời, hỗ trợ người dân vùng nguyên liệu lùng nâng cao kiến thức về chăm sóc, khai thác và kết nối tiêu thụ, tìm kiếm đầu ra cho cây lùng”, ông Hiền chia sẻ.

Phát biểu tại hội thảo tổng kết dự án “Phát triển bền vững và toàn diện chuỗi giá trị nghêu/tre tại Việt Nam” được tổ chức tại Nghệ An vào cuối tháng 3/2023, TS. Phan Văn Thắng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Lâm sản ngoài gỗ khẳng định: “Muốn nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh của các sản phẩm từ tre lùng Nghệ An, chúng ta phải tuân thủ nghiêm các tiêu chuẩn bền vững trong chuỗi sản xuất các sản phẩm này. Các thị trường quốc tế đòi hỏi cao; đó là thách thức nhưng cũng là cơ hội vì khi chúng ta đáp ứng được những tiêu chuẩn đó, người sản xuất và doanh nghiệp chế biến không những tăng được thu nhập mà còn giúp đóng góp vào việc khai thác vùng nguyên liệu theo hướng bền vững và đóng góp cho an sinh xã hội”.

Hoàng Trinh
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: Miền núi Nghệ An

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Lễ hội Hết Chá răn dạy con người biết sống có tình, có nghĩa

Lễ hội Hết Chá răn dạy con người biết sống có tình, có nghĩa

Lễ hội Hết Chá của dân tộc Thái nhằm răn dạy con người biết sống có tình có nghĩa, biết ơn những người đã giúp đỡ mình lúc khó khăn, hoạn nạn.
Lào Cai đặt mục tiêu mỗi xã đạt tối thiểu 1 tiêu chí xây dựng nông thôn mới năm 2024

Lào Cai đặt mục tiêu mỗi xã đạt tối thiểu 1 tiêu chí xây dựng nông thôn mới năm 2024

Chiều 25/3, tỉnh Lào Cai tổ chức Hội nghị đánh giá kết quả 3 năm thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đối với 10 xã có tỷ lệ hộ nghèo cao.
Trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor gần gũi với thiên nhiên

Trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor gần gũi với thiên nhiên

Gần gũi với thiên nhiên, trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor luôn thể hiện nét duyên, kín đáo nhưng lại quyến rũ lạ thường.
Nét duyên trong trang phục phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc

Nét duyên trong trang phục phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc

Sự kết hợp hoàn hảo giữa váy, áo, khăn, thắt lưng… đã tạo nét duyên dáng trong trang phục của phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc.
Lào Cai: Bố trí hơn 103 tỷ đồng sắp xếp, ổn định dân cư trong năm 2024

Lào Cai: Bố trí hơn 103 tỷ đồng sắp xếp, ổn định dân cư trong năm 2024

Trong năm 2024, tỉnh Lào Cai dự kiến sắp xếp, bố trí ổn định cho 613 hộ dân cư với kinh phí hơn 103 tỷ đồng.

Tin cùng chuyên mục

Kế hoạch tổ chức Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4

Kế hoạch tổ chức Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4

Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4 sẽ diễn ra từ ngày 18/4/2024 đến ngày 21/4/2024 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, Hà Nội.
Lễ hội Rija Nagar - Lan tỏa các giá trị văn hóa Chăm

Lễ hội Rija Nagar - Lan tỏa các giá trị văn hóa Chăm

Lễ hội Rija Nagar lan tỏa bản sắc đặc trưng của văn hóa Chăm như: Âm nhạc, vũ điệu, trang phục, ẩm thực, văn khấn và những lời chúc tụng đầy tình cảm…
Thổ cẩm, nét văn hóa đặc trưng của đồng bào S’tiêng

Thổ cẩm, nét văn hóa đặc trưng của đồng bào S’tiêng

Bằng đôi tay khéo léo, sự cần cù, óc sáng tạo những phụ nữ dân tộc S’tiêng đã dệt nên những sản phẩm thổ cẩm tinh xảo, độc đáo với nét văn hóa đặc trưng.
Đặc sắc lễ mừng cơm mới của dân tộc S’tiêng

Đặc sắc lễ mừng cơm mới của dân tộc S’tiêng

Lễ mừng cơm mới là một lễ hội lớn, được coi là Tết cổ truyền của người S’tiêng, thể hiện lòng tôn kính thần lúa đã đem lại cuộc sống ấm no cho đồng bào.
Thanh Hóa: Diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số có nhiều khởi sắc

Thanh Hóa: Diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số có nhiều khởi sắc

Sau nhiều nỗ lực của các cấp ủy, chính quyền, diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của tỉnh Thanh Hóa đã có nhiều khởi sắc đáng ghi nhận.
Nét đặc sắc trong trang phục truyền thống của người Bru - Vân Kiều

Nét đặc sắc trong trang phục truyền thống của người Bru - Vân Kiều

Lấy màu đỏ, đen làm chủ đạo, sắc màu tượng trưng cho âm dương, sự giao hòa với thiên nhiên, tạo nên sự hài hòa trang phục truyền thống dân tộc Bru - Vân Kiều.
Cộng đồng Hồi giáo có nhiều đóng góp vào sự phát triển của TP. Hồ Chí Minh

Cộng đồng Hồi giáo có nhiều đóng góp vào sự phát triển của TP. Hồ Chí Minh

Lãnh đạo Ủy ban Mặt trận Tổ quốc thành phố cho rằng, thời gian qua, cộng đồng Hồi giáo thành phố đã có đóng góp lớn vào sự phát triển chung của TP. Hồ Chí Minh.
Lào Cai: Quan tâm hỗ trợ phát triển nhân lực người dân tộc thiểu số

Lào Cai: Quan tâm hỗ trợ phát triển nhân lực người dân tộc thiểu số

Những năm qua, tỉnh Lào Cai đặc biệt quan tâm đến xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số trong hệ thống chính trị.
Đồng Nai: 571 tỷ đồng hỗ trợ phát triển vùng dân tộc thiểu số

Đồng Nai: 571 tỷ đồng hỗ trợ phát triển vùng dân tộc thiểu số

Năm 2024 Đồng Nai dành 571 tỷ đồng triển khai 10 dự án hỗ trợ phát triển cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Thừa Thiên Huế: Xoá nhà tạm, hỗ trợ sinh kế cho người dân là mục tiêu quan trọng

Thừa Thiên Huế: Xoá nhà tạm, hỗ trợ sinh kế cho người dân là mục tiêu quan trọng

Đó là ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Thanh Bình tại buổi làm việc với huyện A Lưới.
Lễ hội Nàng Hai: Nét ứng xử văn hoá của dân tộc Tày

Lễ hội Nàng Hai: Nét ứng xử văn hoá của dân tộc Tày

Lễ hội Nàng Hai thể hiện nét ứng xử rất văn hoá của dân tộc Tày, là tâm tư, nguyện vọng của đồng bào cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Trải nghiệm Lễ hội trỉa lúa của người Bru - Vân Kiều tại Hà Nội

Trải nghiệm Lễ hội trỉa lúa của người Bru - Vân Kiều tại Hà Nội

Du khách và đồng bào được trài nghiệm Lễ hội trỉa lúa của dân tộc Bru - Vân Kiều ngay tại Thủ đô Hà Nội nhân Ngày hội “Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc”.
Lai Châu: Đặc sắc Lễ hội Xòe chiêng Bản Bo

Lai Châu: Đặc sắc Lễ hội Xòe chiêng Bản Bo

Tại xã Bản Bo, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu đã diễn ra Lễ hội Xòe chiêng chủ đề “Sắc màu văn hóa các dân tộc xã Bản Bo”
Lào Cai: Nghề dệt của người Thu Lao được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lào Cai: Nghề dệt của người Thu Lao được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Nghề dệt của người Thu Lao, huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai vừa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Lễ Then Kin Pang: Sự kết hợp hài hòa giữa âm nhạc và diễn xuất

Lễ Then Kin Pang: Sự kết hợp hài hòa giữa âm nhạc và diễn xuất

Lễ Then Kin Pang là sự kết hợp hài hòa giữa âm nhạc, múa và diễn xuất... thể hiện rõ nhất bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Thái, tỉnh Lai Châu.
Yên Bái: Sôi động Lễ hội Gầu Tào huyện Trạm Tấu năm 2024

Yên Bái: Sôi động Lễ hội Gầu Tào huyện Trạm Tấu năm 2024

Lễ hội Gầu Tào huyện Trạm Tấu (Yên Bái) là sự kiện văn hóa quan trọng nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc Mông...
Khám phá trang phục truyền thống của người Ca Dong

Khám phá trang phục truyền thống của người Ca Dong

Trang phục truyền thống của người Ca Dong có giá trị sáng tạo, văn hóa, thẩm mỹ là sự kết tinh trong môi trường tự nhiên và đúc kết từ đời sống hàng ngày
Lào Cai: Độc lạ kéo co người Tày

Lào Cai: Độc lạ kéo co người Tày

Sự độc lạ của kéo co của đồng bào dân tộc Tày, tỉnh Lào Cai không không phải nam kéo với nam, nữ kéo với nữ mà ở đây nữ đấu với nam.
Cúng máng nước, sự tôn trọng thiên nhiên của người Ca Dong

Cúng máng nước, sự tôn trọng thiên nhiên của người Ca Dong

Cúng máng nước là lễ hội quan trọng bậc nhất để cầu mong thần rừng, thần nước phù hộ, đồng thời thể hiện sự tôn trọng thiên nhiên của người Ca Dong.
Thương nhớ Nậm Kéng

Thương nhớ Nậm Kéng

Ngược dốc quanh co chúng tôi tới Nậm Kéng vào cuối ngày, những mái nhà nhỏ bé của đồng bào dân tộc Xa Phó hiện rõ dưới ánh nắng hiếm hoi của mùa đông Tây Bắc.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động