Kỳ tích gạo Việt

Bứt phá ngoạn mục

Đầu năm 2020, không ai nghĩ lúa gạo sẽ lập lên kỳ tích trong khó khăn bởi ở thời điểm đó, việc xuất khẩu gạo sang thị trường Trung Quốc bị ảnh hưởng nặng vì dịch bệnh, khiến nhiều đơn hàng của DN phải hủy bỏ. Tuy nhiên, với tinh thần “lửa thử vàng, gian nan thử sức”, DN xuất khẩu gạo đã nhanh chóng có những chuyển hướng phù hợp tìm kiếm thị trường mới và tận dụng tối đa những lợi thế từ những FTA mà Việt Nam đã ký kết. Nhờ đó, kết thúc năm 2020, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) ước tính, xuất khẩu gạo đạt trên 3 tỷ USD với giá trị tăng hơn 10% so với năm 2019. Đáng mừng hơn, trong năm 2020, giá xuất khẩu gạo 5% tấm của Việt Nam đã tăng lên 500 USD/tấn, mức cao nhất kể từ tháng 12/2011. Các loại gạo khác như ST20, Jasmine… cũng có giá tốt, từ 600 - 1.000 USD/tấn.

Ông Đỗ Hà Nam - Phó Chủ tịch VFA - đánh giá, năm 2020 là năm thành công trong xuất khẩu của ngành lúa gạo Việt Nam. Sự thành công này một phần do ảnh hưởng của dịch Covid-19 làm tăng nhu cầu sử dụng lương thực ở nhiều quốc gia, một phần do chúng ta kịp thời chuyển đổi giống lúa từ gạo trắng - vốn là gạo cấp thấp sang lúa thơm - nên cạnh tranh tốt hơn. Bên cạnh đó, chúng ta cũng rất may mắn có Philippines - thị trường truyền thống tiêu thụ trên 3 triệu tấn gạo, giúp ngành ổn định đầu ra và có giá xuất khẩu tốt.

Ngoài tác động từ phía cầu lớn, việc thực thi các FTA thế hệ mới, đặc biệt là Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) đã tạo cơ hội lớn cho gạo Việt Nam vào thị trường châu Âu. “Trước khi EVFTA có hiệu lực, gạo Việt vào thị trường EU với số lượng rất ít vì vướng các rào cản về thuế quan. Nhưng kể từ khi hiệp định này thực thi, chúng ta đã có những đơn hàng xuất khẩu với khối lượng lớn, giá trị tốt hơn. Dù hiện tại, hạn ngạch mà EU cam kết cho Việt Nam chỉ 80.000 tấn, song việc gạo Việt Nam vào được thị trường này sẽ là bước đầu để có chỗ đứng tại châu Âu, là cơ sở để thâm nhập các thị trường khó tính khác” - ông Đỗ Hà Nam cho biết.

Ông Phạm Thái Bình - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An - chia sẻ, Trung An đã đạt kim ngạch xuất khẩu gạo trên 20 triệu USD, tăng hơn 2 triệu USD so với năm 2019. Đáng chú ý, giá gạo xuất khẩu của Trung An vào EU đã tăng trưởng mạnh nhờ tác động tích cực của Hiệp định EVFTA. Tương tự, nhiều DN khác trong ngành cho biết, bên cạnh các thị trường truyền thống, năm 2020, đã có thêm nhiều thị trường mới như: Đài Loan (Trung Quốc), Australia, Hàn Quốc, EU… và đạt được những kết quả khả quan trong xuất khẩu.

Triển vọng năm 2021

Theo dự báo của VFA, xuất khẩu gạo năm 2021 vẫn tốt khi các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam như Philippines, châu Phi... tiếp tục ký hợp đồng mua gạo của Việt Nam. Thêm vào đó, nhiều nước có nhu cầu lớn về gạo thơm, gạo nếp - vốn là mặt hàng có lợi thế của DN Việt. Đó là chưa kể gạo Việt còn có thêm cơ hội xuất khẩu vào một số thị trường mà chúng ta vừa ký kết FTA mới. Cụ thể, trong khuôn khổ FTA - Liên minh Kinh tế Á - Âu (EAEU), các quốc gia thuộc khối này đã cam kết dành 10.000 tấn gạo hạn ngạch thuế quan cho Việt Nam trong năm 2021. Trong đó, Cộng hòa Armenia 400 tấn; Cộng hòa Belarus 9.600 tấn. Hay, với việc kết thúc đàm phán fta Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA), gạo Việt xuất khẩu vào Anh sẽ được giảm thuế về 0% và không có giới hạn về hạn ngạch.

Tận dụng những lợi thế này, nhiều DN lớn trong ngành lúa gạo như Công ty CP Tập đoàn Intimex, Tập đoàn Lộc Trời, Công ty TNHH VRICE, Công ty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An đều đã có kế hoạch tìm kiếm khách hàng ở những thị trường mà Việt Nam vừa có FTA, đặc biệt là khai thác thị trường Anh bởi đây là thị trường vô cùng tiềm năng.

Về phía Bộ Công Thương, để tiếp tục đồng hành, hỗ trợ DN xuất khẩu gạo, Bộ Công Thương sẽ có những thông tin về tình hình nhu cầu thị trường kịp thời cho DN; thực hiện các hoạt động xúc tiến thương mại hỗ trợ DN tiếp cận thị trường, khách hàng. Đặc biệt, có những thông tin cụ thể về những quy định, rào cản theo cam kết của các FTA để DN nắm bắt và có kế hoạch tiếp cận phù hợp.