Tránh ‘vỡ trận’ sầu riêng

540.000 đồng/thùng/10 kg sầu riêng quay đầu

Trên nhiều hội nhóm facebook, sầu riêng ''quay đầu'' đang được chào bán với giá 540.000 đồng/thùng/10 kg. Mức giá được cho là không chỉ cắt lỗ mà còn dưới cả giá thành. Theo các chủ hàng, do không xuất được sang thị trường Trung Quốc buộc họ phải quay về bán tại thị trường nội địa nhằm thu hồi vốn được đồng nào quý đồng đấy.

Thu hoạch sầu riêng tại miền Tây Nam Bộ. Ảnh: Đoàn Xá

Thị trường sầu riêng ngày 22/4 dù đã nhích tăng một vài giá so với mấy ngày trước. Tuy nhiên, vẫn đang đứng ở mức thấp so với năm ngoái khiến người trồng lo lắng, nhất là khi vụ thu hoạch đang đến gần.

Cụ thể, tại khu vực miền Tây - Đồng bằng sông Cửu Long, giá thu mua sầu riêng Ri6 dao động trong khoảng 25.000 - 70.000 đồng/kg tùy loại; sầu riêng Thái phổ biến ở mức 45.000 – 110.000 đồng/kg tùy loại; sầu riêng Chuồng Bò phổ biến quanh mức 30.000 – 65.000 đồng/kg tùy loại; sầu riêng Black Thorn phổ biến quanh mức 100.000 – 125.000 đồng/kg.

Còn tại khu vực Đông Nam Bộ, giá sầu riêng Ri6 dao động trong khoảng 25.000 - 62.000 đồng/kg tùy loại; sầu riêng Thái phổ biến ở mức 40.000 – 90.000 đồng/kg tùy loại. Với các mức giá này đang thấp hơn phân nửa so với cùng kỳ năm ngoái.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Đặng Phúc Nguyên – Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam - cho biết, giá sầu riêng giảm mạnh là do Trung Quốc - thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất của Việt Nam siết chặt quy trình kiểm soát vàng O và cadimi.

Việc Trung Quốc kiểm tra 100% lô hàng sầu riêng từ Việt Nam xuất khẩu khiến kéo dài thời gian hàng nằm chờ ở cửa khẩu biên giới từ 7-10 ngày, ảnh hưởng lớn đến chất lượng. Rủi ro trong xuất khẩu là quá lớn khiến nhiều doanh nghiệp xuất khẩu chưa dám xuất khẩu trở lại.

Là doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc nhưng đến thời điểm này Vina T&T vẫn chưa xuất khẩu trở lại và đang triển khai các bước chuẩn bị để đảm bảo cho việc xuất khẩu hiệu quả nhất. Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, ông Nguyễn Đình Tùng - CEO Vina T&T - cho biết, hiện các đơn hàng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc chủ yếu là dừa tươi.

“Mỗi container sầu riêng giá trị vài tỷ đồng, nếu không chuẩn bị kỹ, hàng xuất qua cửa khẩu mà bị tiêu hủy hay quay đầu thì thiệt hại với doanh nghiệp là không nhỏ”, ông Nguyễn Đình Tùng cho hay.

Việc các doanh nghiệp không ‘ăn hàng’ đẩy giá sầu riêng trong nước đứng ở mức thấp. Tại nhiều vựa trồng sầu riêng, trái với cảnh tượng tranh mua sầu riêng dẫn đến tình trạng cắt non như 1-2 năm trước đây, thì lượng thu mua của các thương lái hiện giảm chỉ còn 1/10 so với cùng kỳ năm trước.

Theo các thương lái, giá mua tại kho hiện chỉ cao hơn giá tại vườn chừng 10.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí vận chuyển, nhân công và hao hụt, gần như không còn lợi nhuận. Chưa kể hàng hóa đến kho có thể bị loại vì không đạt chuẩn khiến họ cũng chỉ thu mua cầm chừng.

Tính chuyện đường dài, không để vỡ trận

Hiện diện tích sầu riêng của Việt Nam khoảng 150.000 – 170.000 ha, trong đó, hơn 70% diện tích đã cho trái, tổng sản lượng đạt khoảng 1,2 triệu tấn trở lên. Các địa phương trồng nhiều như Tiền Giang, Vĩnh Long, Đắk Lắk, Lâm Đồng, Gia Lai.

Trung Quốc là thị trường chính của trái cây tươi Việt Nam, trong đó có quả sầu riêng. Từ khi Việt Nam và Trung Quốc ký kết Nghị định thư về kiểm dịch thực vật để xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc, sầu riêng tươi của Việt Nam chính thức được xuất khẩu sang thị trường này, tất cả doanh nghiệp, hợp tác xã, người dân đều hy vọng hoạt động xuất khẩu được diễn ra thuận lợi, đem lại lợi nhuận cho doanh nghiệp, hợp tác xã, người dân.

Tuy nhiên, từ năm 2024 đến nay, Trung Quốc phát hiện sầu riêng Việt Nam và Thái Lan đều nhiễm cadimi, yêu cầu 100% lô hàng phải có giấy kiểm nghiệm cadimi và vàng O mới được thông quan, nếu phát hiện tồn dư, các mã số nhà đóng gói và vùng trồng sẽ bị đình chỉ.

Đến nay, số lượng mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói của ngành nông sản Việt Nam nói chung như mít, sầu riêng đã bị phía Trung Quốc liên tục thu hồi. Đáng chú ý, kể từ tháng 9/2023 đến nay, Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) nay là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) liên tục giới thiệu các vùng trồng và cơ sở đóng gói mới sang Trung Quốc nhưng không được chấp thuận. Hiện tổng diện tích sầu riêng được cấp mã số khoảng 20%, chưa tương xứng với năng lực xuất khẩu thực tế của Việt Nam.

Theo chia sẻ của doanh nghiệp trong ngành với phóng viên Báo Công Thương, số lượng phòng kiểm nghiệm ít, việc kiểm nghiệm hàng hóa không được thường xuyên đều đặn, chậm trễ và không minh bạch, khiến các doanh nghiệp khó khăn trong việc tìm kiếm và kết nối các phòng thí nghiệm khi có lô hàng xuất khẩu.

Tổng diện tích thu hoạch sầu riêng 2 mùa của khu vực miền Đông và Tây Nguyên ước chừng khoảng 45.000 ha, tương đương khoảng hơn 500.000 tấn sầu riêng trong năm 2025. Mùa vụ thu hoạch khu vực tại miền Đông và Tây Nguyên đang đến.

Tây Nguyên cũng là lợi thế cạnh tranh của Việt Nam so với Thái Lan, Malaysia, Indonesia, bởi Tây Nguyên sẽ thu hoạch sầu riêng từ tháng 8 đến tháng 11 hằng năm, là mùa duy nhất trên thế giới có sầu riêng. Tuy nhiên, hiện nay các tỉnh Tây Nguyên chưa có đơn vị kiểm tra cadimi và vàng O trên trái sầu riêng.

Trước việc giá sầu riêng thấp khiến người trồng lo lắng, ngày 19/4, Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành văn bản chỉ đạo triển khai các phần việc hỗ trợ tỉnh Lâm Đồng về việc kiểm soát chất lượng sầu riêng phục vụ xuất khẩu niên vụ 2025. Đồng thời cho biết, sẽ cử các trung tâm phân tích trực thuộc, được chỉ định bởi Việt Nam và Trung Quốc, hỗ trợ Lâm Đồng kiểm tra chất lượng sản phẩm sầu riêng xuất khẩu trong niên vụ 2025.

Bên cạnh đó, nghiên cứu việc thành lập chi nhánh của các đơn vị phân tích tại địa phương nhằm thuận tiện cho công tác lấy mẫu, kiểm nghiệm. Các chi nhánh này sẽ hoạt động theo cơ chế xã hội hóa, phục vụ công tác quản lý nhà nước.

Ông Phạm Quốc Dũng - Phó Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp sạch (thôn Phước Hòa, xã Ea Yông, huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk) - thông tin, thị trường sầu riêng khá không minh bạch khiến cho những làm sầu riêng gặp khó khăn.

Hiện hợp tác xã có 200 ha trồng sầu riêng, vào khoảng tầm tháng 8, hợp tác xã mới có sầu riêng thu hoạch. Trong bối cảnh thị trường đầu ra gặp nhiều khó khăn, hiện hợp tác xã đang đẩy mạnh công tác liên kết với các đơn vị để đẩy mạnh đưa vào cấp đông sầu riêng, đồng thời, phối hợp với các trung tâm xúc tiến thương mại tại các địa phương như Cao Bằng, Lạng Sơn, Đà Nẵng… để đẩy mạnh xuất khẩu nội địa theo hình thức bán cho khách du lịch.

Dù vậy, ông Phạm Quốc Dũng cho rằng, nhu cầu thực tế của thị trường nhập khẩu mà cụ thể ở đây là thị trường Trung Quốc vẫn rất lớn. Do đó, cùng với việc đẩy mạnh công tác quản lý chất lượng, yêu cầu về minh bạch thông tin là hết sức cần thiết lúc này. Có như vậy, mục tiêu 3,5 tỷ USD xuất khẩu sầu riêng năm 2025 sẽ không trở thành thách thức.