Kinh tế số đang ở đâu trong GDP, GRDP?

Đóng góp lớn trong tăng trưởng kinh tế

Tại Hội thảo Phương pháp đo lường và kết quả biên soạn chỉ tiêu tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số trong GDP, GRDP tại Việt Nam tổ chức ngày 4/12, đại diện Tổng cục Thống kê cho hay: Sau khi nghiên cứu phương pháp đo lường của các tổ chức quốc tế và căn cứ tình hình thực tế, Tổng cục Thống kê đã đưa kết quả tính toán tỷ trọng giá trị tăng thêm kinh tế số trong GDP, GRDP.

Theo đó, tỷ trọng giá trị tăng thêm kinh tế số trong GDP bình quân giai đoạn 2020 - 2022 đạt khoảng 12,75%, riêng năm 2022 đạt 12,67%, trong đó, ngành kinh tế số lõi đóng góp 7,77% (chiếm 61,29%), số hóa các ngành khác đóng góp 4,91% (chiếm 38,71%).

Theo khu vực kinh tế, bình quân giai đoạn 2020 - 2022 kinh tế số của khu vực dịch vụ có mức đóng góp cao nhất trong GDP, đạt 6,59%; khu vực công nghiệp và xây dựng đạt 6,11%; số hóa trong khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản có tỷ trọng thấp nhất, khoảng 0,05%.

“Giai đoạn 2020 - 2022, quy mô kinh tế số có xu hướng gia tăng, thể hiện sự nỗ lực của Chính phủ trong việc đẩy mạnh phát triển công nghệ thông tin và truyền thông, hoạt động số hóa của các ngành kinh tế ngày càng được tăng cường, đặc biệt là các ngành dịch vụ có xu hướng số hóa tăng giúp tỷ trọng đóng góp giá trị tăng thêm của khu vực dịch vụ trong GDP từ 6,54% năm 2020 lên 6,61% năm 2022”, đại diện Tổng cục Thống kê đưa ra nhận định.

Các ngành có hoạt động số hóa cao gồm: Thương mại; sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí; sản xuất sản phẩm từ kim loại đúc sẵn; hoạt động phát thanh, truyền hình; hoạt động dịch vụ tài chính; hoạt động kinh doanh bất động sản.

Năm 2020, giá trị tăng thêm tạo ra do hoạt động số hóa của ngành thương mại theo giá hiện hành lớn nhất đạt 118,13 tỷ đồng và tăng lên 1,36 lần vào năm 2022 (chiếm 34,18% tổng giá trị tăng thêm tạo ra do hoạt động số hóa).

Ngành sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước và điều hòa không khí cho thấy ứng dụng hiệu quả hoạt động số hóa vào trong quá trình sản xuất, giá trị tăng thêm tạo ra do hoạt động số hóa của ngành này theo giá hiện hành năm 2022 đạt gần 45 tỷ đồng (chiếm 9,61%); sản xuất sản phẩm từ kim loại đúc sẵn; ngành hoạt động phát thanh, truyền hình; hoạt động dịch vụ tài chính; hoạt động kinh doanh bất động sản lần lượt là 26,86 tỷ đồng (chiếm 5,73%); 23,19 tỷ đồng (chiếm 4,95%); 21,11 tỷ đồng (chiếm 4,51%); 19,32 tỷ đồng (chiếm 4,12%).

Một số ngành có hoạt động số hóa thấp và gần như không thực hiện số hóa như hoạt động thú y; hoạt động trợ giúp xã hội không tập trung; hoạt động chăm sóc, điều dưỡng tập trung; sản xuất sản phẩm thuốc lá; xử lý ô nhiễm và hoạt động quản lý chất thải khác.

Cũng theo Tổng cục Thống kê, hoạt động của ngành kinh tế số lõi đã có những đóng góp quan trọng vào nền kinh tế số cũng như kinh tế nói chung ở Việt Nam, tập trung ở một số tỉnh, thành phố như Hải Phòng, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc...

Tuy nhiên, do đặc thù kinh tế của mỗi địa phương, tỷ trọng này ở các tỉnh, thành phố là khác nhau. Năm 2022, trong số 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có 5 tỉnh, thành phố có tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số trong GRDP trên 20%; 7 tỉnh, thành phố có tỷ trọng từ 10-20%; 44 tỉnh, thành phố có tỷ trọng từ 5-10% và chỉ có 7 tỉnh, thành phố có tỷ trọng này dưới 5%.

Còn nhiều băn khoăn

Việc đo lường tỷ trọng giá trị tăng thêm của kinh tế số trong GDP, GRDP được đánh giá rất quan trọng cho các địa phương trong xây dựng chính sách, khuyến khích phát triển kinh tế số. Tuy nhiên tại Hội thảo đại diện nhiều địa phương bày tỏ băn khoăn về sự thống nhất của thông số đầu vào, sự rõ ràng trong các lĩnh vực kinh tế số và mong muốn được hướng dẫn cụ thể để địa phương vận hành thuận lợi cách tính tỷ trọng kinh tế số trong GDP, GRDP của địa phương.

Trong đó, Bắc Ninh là địa phương có tỷ trọng kinh tế số trong GDP cao nhất cả nước, kết quả này đạt được nhờ địa phương có ngành công nghiệp sản xuất sản phẩm điện tử, cũng như việc thu hút một lượng đáng kể các “ông lớn” trong lĩnh vực này về địa phương.

Tuy nhiên, đại diện Cục Thống kê Bắc Ninh nhận định, kinh tế lõi chiếm tỷ trọng rất lớn trong cơ cấu kinh tế của địa phương nhưng công nghiệp phụ trợ lại kém phát triển hơn hẳn. Địa phương mong muốn Tổng cục Thống kê và các bộ, ngành hỗ trợ địa phương phát triển công nghiệp hỗ trợ theo tương ứng.

Cũng là địa phương có tỷ trọng kinh tế số cao trong GDP, công tác chuyển đổi số là lĩnh vực được chính quyền UBND tỉnh Thái Nguyên đặc biệt quan tâm. Ông Trần Quang - Cục trưởng Cục Thống kê Thái Nguyên cho hay: Trong nội dung kinh tế số có 2 lĩnh vực gồm bán buôn máy vi tính và thiết bị ngoại vi, hoạt động dịch vụ khác, địa phương mong muốn Tổng cục Thống kê làm rõ để địa phương có hướng phát triển. Bởi ngoài kinh tế lõi, các lĩnh vực khác cũng rất quan trọng trong phát triển kinh tế.

Tại Hội thảo, ông Vũ Tuấn Anh - Trưởng phòng Kiểm soát Thủ tục hành chính khối Nội chính, Văn phòng Chính phủ đánh giá cao nỗ lực của Tổng cục Thống kê trong đo lường tỷ trọng kinh tế số trong GDP, GRDP. Tuy nhiên để đảm bảo tính chính xác, Tổng cục Thống kê cần phối hợp chặt chẽ với các ngành khác để có đầu vào rõ ràng, tránh chồng chéo.

“Tổng cục Thống kê đã đưa được số liệu đầu vào, biểu tính toán thử nghiệm, sắp xếp thứ tự nhất định nhưng vẫn cần tính toán thêm do đầu vào chưa đầy đủ”, ông Vũ Tuấn Anh nói.

Trong quá trình thực hiện đo lường tỷ trọng kinh tế số trong GDP, GRDP Tổng cục Thống kê đã lường được những khó khăn, hạn chế còn tồn tại, đơn vị này cũng đề ra giải pháp hoàn thiện đo lường.

Trong đó, nâng cao nhận thức của xã hội về vai trò kinh tế số trong nền kinh tế. Hiện nay, nhận thức, nhu cầu và hành động theo xu thế kinh tế số chưa được đầy đủ trong xã hội. Thúc đẩy phát triển kinh tế số ở Việt Nam cần có sự tham gia tích cực, chủ động của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Vì vậy, cần đẩy mạnh thông tin tuyên truyền, tạo sự chuyển biến về xu hướng, vai trò và định hướng ứng dụng kinh tế số trong phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta hiện nay.

Tăng cường sự hợp tác, phối hợp giữa Tổng cục Thống kê với Bộ, ngành, địa phương nhằm kết nối, chia sẻ thông tin phục vụ biên soạn chỉ tiêu đo lường kinh tế số.

Cuối cùng, quan tâm xây dựng thể chế để bố trí nguồn lực phù hợp, thúc đẩy ứng dụng kinh tế số trong các hoạt động kinh tế và quản lý, điều hành