Số hoá trong ngành công nghiệp: Doanh nghiệp sản xuất đã sẵn sàng?

Chuyển đổi số ngay từ trong nhà máy

Việc đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số ngành Công Thương là vô cùng cần thiết trong nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành Bộ Công Thương cũng như thúc đẩy kinh tế số trong ngành.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực sản xuất giúp các doanh nghiệp giảm chi phí, tăng năng suất. Ảnh: TT

Chia sẻ về nội nung này, ông Nguyễn An Sơn - Trưởng phòng Phát triển dự án, Trung tâm Tin học và Công nghệ số, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho biết, nhận thức từ sớm lợi ích của chuyển đổi số, thực hiện đường lối chính sách của Đảng, Nhà nước và chương trình chuyển đổi số quốc gia của Chính phủ, Bộ Công Thương xác định chuyển đổi số là nhiệm vụ chiến lược, trọng yếu nhằm tái cơ cấu ngành Công Thương giai đoạn đến năm 2030 trong đó "lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ.

Tuy nhiên thực tế cho thấy, việc ứng dụng chuyển đổi số tại doanh nghiệp công nghiệp và công nghiệp chế biến chế tạo của Việt Nam hiện vẫn còn nhiều hạn chế. Tính sẵn sàng ứng dụng các công nghệ 4.0 trong hoạt động sản xuất, kinh doanh còn thấp, hầu hết các doanh nghiệp đang phải đối mặt với những rào cản như thiếu kỹ năng số và nhân lực, thiếu nền tảng công nghệ thông tin, thiếu tư duy kỹ thuật số hoặc các thách thức về văn hóa kỹ thuật số trong doanh nghiệp...

Trao đổi với Báo Công Thương, ông Chu Việt Cường- Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) bày tỏ, thời gian qua, Cục Công nghiệp đã thường xuyên tổ chức hoạt động hỗ trợ các công nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ áp dụng các mô hình chuyển đổi số và phát triển nhà máy thông minh, mục đích để hỗ trợ các doanh nghiệp công nghiệp nâng cao năng lực và tối ưu hóa quá trình sản xuất, đáp ứng chuỗi cung ứng, chuỗi cạnh tranh trên toàn cầu.

Đơn cử với ngành dệt may đã ứng dụng công nghệ của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư vào sản xuất, như nhà máy dệt may thông minh sử dụng thiết bị kỹ thuật số kết nối toàn bộ nhà máy qua IoT (internet vạn vật); dây chuyền sản xuất sơ mi 100% kết hợp người và máy móc... Hiện 35% nhà sản xuất dệt may sẵn sàng tích hợp công nghệ IoT; 42% sẵn sàng với điện toán đám mây; 18% sẵn sàng áp dụng chuỗi khối; 27% sẵn sàng sử dụng nền tảng quản lý dữ liệu…

Nhằm đẩy mạnh các mô hình chuyển đổi số, Bộ Công Thương đã hợp tác với một số tập đoàn đa quốc gia, như Samsung, Toyota... nhằm đào tạo chuyên gia tư vấn, tập huấn, đào tạo các mô hình sản xuất, quản lý chất lượng hiện đại cho một số doanh nghiệp. Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất công nghiệp ứng dụng công nghệ 4.0 thông qua chuyển đổi số để phát triển sản xuất thông minh đến năm 2030 cũng đang được Bộ Công Thương xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt...

Một số mô hình nhà máy thông minh tiêu biểu trong lĩnh vực công nghiệp tại Việt Nam là Nhà máy Lắp ráp ô tô Thaco-Mazda; Tổ hợp sản xuất ô tô Vinfast; Nhà máy Sữa Vinamilk tại Bình Dương; Công ty cổ phần Bóng đèn phích nước Rạng Đông; Tổng công ty cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Hà Nội…

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương triển khai xây dựng Chương trình hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất công nghiệp ứng dụng công nghệ 4.0 thông qua chuyển đổi số để phát triển sản xuất thông minh giai đoạn đến năm 2030. Đây sẽ là chương trình trọng điểm để hỗ trợ trực tiếp cho các doanh nghiệp chuyển đổi số thành công trong thời gian tới.

Cần cú "hích" từ thể chế và nhân lực

Quá trình chuyển đổi số thời gian qua được đánh giá đã làm thay đổi diện mạo của ngành công nghiệp, đưa tỷ trọng của những ngành khai thác giảm dần và tỷ trọng ngành chế biến, chế tạo tăng dần. Tuy nhiên, theo đánh giá chung mức độ sẵn sàng chuyển đổi số trong các doanh nghiệp công nghiệp còn thấp. Chuyển đổi số mới chủ yếu ở các doanh nghiệp có quy mô lớn…

Khó khăn là sự lệ thuộc vào công nghệ đang có xu hướng thiên về các doanh nghiệp lớn, các doanh nghiệp có vốn FDI, theo đó, những doanh nghiệp nhỏ rất khó tiếp cận với những dây chuyền, công nghệ tiên tiến. “Bên cạnh đó về nguồn nhân lực, nhất là trong cái giai đoạn sắp tới AI cũng đã và đang ảnh hưởng đến chất lượng và các vấn đề liên quan chất lượng, đến khả năng cung cấp nguồn nhân lực của ngành sản xuất chuyển đổi số trong ngành công nghiệp…”- ông Nguyễn An Sơn chỉ ra.

Dưới góc độ doanh nghiệp, TS. Nguyễn Hữu Phước Nguyên - Tổng Giám đốc điều hành Selex Motors cho hay, quan trọng nhất là người đứng đầu doanh nghiệp phải nhìn nhận, đánh giá đúng nhu cầu chuyển đổi số của doanh nghiệp và có những lộ trình để mà chuyển đổi một cách phù hợp.

Liên quan đến nguồn nhân lực, TS. Đặng Trọng Hợp - Trưởng khoa Công nghệ thông tin, Đại học Công nghiệp Hà Nội nêu giải pháp, nhận thức được tầm quan trọng của việc đào tạo nguồn nhân lực cho sự phát triển công nghiệp số thì trong những năm vừa qua, Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội đã liên tục đổi mới, cải tiến các chương trình đào tạo, đặc biệt là mở mới các chương trình đào tạo theo xu hướng và nhu cầu xã hội cần.

Hiện Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội có 5 chương trình đào tạo được kiểm định theo tiêu chuẩn ABET của Hoa Kỳ (gồm Khoa học Máy tính, Công nghệ kỹ thuật Ô tô, Công nghệ kỹ thuật Cơ khí, Công nghệ kỹ thuật Điện tử Viễn thông, Công nghệ kỹ thuật Điện, điện tử). Ngoài ra có chương trình điện tử, viễn thông cũng thuộc lĩnh vực công nghệ số thì được kiểm định ABET của Hoa Kỳ.

Từ những nỗ lực của doanh nghiệp, ông Chu Việt Cường thông tin, thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về chuyển đổi số như nghiên cứu, rà soát, đề xuất và sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật về chuyển đổi số.

Ngoài ra, có thể sẽ ban hành chương trình hỗ trợ sản xuất công nghiệp hướng tới áp dụng 4.0 và tiến tới thông qua chuyển đổi số để phát triển nhà máy thông minh cho tới giai đoạn 2030. Tiếp đó là tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp trong quá trình đào tạo đội ngũ kỹ thuật viên về chuyển đổi số nhằm mục đích nâng cao nhận thức về việc chuyển đổi số cho doanh nghiệp.

Về phía các ban, ngành liên quan và địa phương cũng sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp giảm thấp nhất các thủ tục về hành chính, về pháp lý để doanh nghiệp có thể tiếp cận với chuyển đổi số và nhà máy thông minh nhanh hơn. Đối với các tổ chức tài chính như ngân hàng, cần có những chính sách ưu đãi về thuế hay cho vay tín dụng, vay vốn trong thời gian dài hạn hơn và lãi suất thấp hơn. Đối với các hiệp hội, ngành nghề sẽ là cầu nối giữa các doanh nghiệp với nhau để nâng cao nhận thức về chuyển đổi số hay là áp dụng các mô hình quản lý nhà máy thông minh trong quá trình sản xuất và quản lý.

Trong bối cảnh các chuỗi cung ứng tiếp tục xu hướng dịch chuyển và chuyển đổi số hướng tới sản xuất thông minh, doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội để tạo ra những bước phát triển mới và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Những quá trình cải tiến chuyển đổi số, hình thành sản xuất thông minh mà các doanh nghiệp đạt được không chỉ nhờ sự hỗ trợ của Nhà nước, sự hướng dẫn của các chuyên gia, mà còn cần sự quyết tâm đầu tư mạnh mẽ cũng như sự nỗ lực của đội ngũ lãnh đạo, nhân viên trong mỗi doanh nghiệp. Nắm bắt được những cơ hội từ xu hướng cộng thêm sự quyết tâm chuyển đổi của các doanh nghiệp sẽ tạo đà cho các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng toàn cầu, góp phần đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp của Việt Nam.