5 giải pháp ‘kích hoạt’ tiềm năng ngành công nghiệp hóa chất

Phát triển dưới tiềm năng

Theo Cục Hóa chất (Bộ Công Thương), tại Việt Nam, trong số 10 ngành công nghiệp lớn nhất cả nước theo phân ngành cấp 2, công nghiệp hóa chất (CNHC) được xếp vào nhóm ngành thứ ba, chiếm tỷ trọng 2-5% GDP của toàn ngành công nghiệp.

Công nghiệp hóa chất chiếm tỷ trọng 2-5% GDP của toàn ngành công nghiệp. Ảnh: CHC

Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp của ngành khoảng 10-11%/năm; lực lượng lao động khoảng 2,7 triệu (chiếm gần 10% lao động toàn ngành công nghiệp) và năng suất lao động cao 1,36 lần năng suất lao động trung bình của toàn ngành công nghiệp (do có mức độ tự động hóa khá cao).

Một số lĩnh vực đã cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu trong nước như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, săm lốp, sơn thông dụng, sản phẩm tẩy rửa. Chủng loại, cơ cấu sản phẩm ngày càng đa dạng, cung cấp nguyên liệu đầu vào cho nhiều ngành công nghiệp khác như điện tử, luyện kim, dệt may - giày da, chế biến thực phẩm, ô tô…

Mặc dù đã đạt được một số thành tựu đáng kể, tuy nhiên quy mô và tốc độ phát triển của ngành chưa tương xứng với vai trò và tiềm năng phát triển, nhiều loại nguyên liệu và sản phẩm hóa chất còn phụ thuộc vào nhập khẩu; đầu tư cho ngành còn hạn chế, cơ cấu đầu tư còn bất hợp lý, chưa có nhiều sản phẩm có giá trị gia tăng cao, chưa hình thành chuỗi giá trị các sản phẩm hóa chất trong khu vực và toàn cầu.

Luật Hóa chất (sửa đổi) kỳ vọng sẽ tạo đột phá cho ngành công nghiệp hóa chất. Ảnh minh họa

Mở thêm không gian cho ngành công nghiệp hóa chất

Nhằm tạo cơ chế, chính sách phù hợp để triển khai thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, đồng thời phát triển CNHC theo hướng bền vững, tăng trưởng xanh, an toàn và thân thiện với môi trường, trong quá trình xây dựng dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi), Bộ Công Thương đã tham mưu Chính phủ 5 giải pháp, bao gồm:

Thứ nhất, bổ sung các quy định về xây dựng và thực thi chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất.

Dự thảo bổ sung các quy định về xây dựng và thực thi chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất theo hướng quy định rõ yêu cầu đối với nội dung của chiến lược; giai đoạn lập chiến lược; trách nhiệm xây dựng, thẩm quyền phê duyệt và trách nhiệm tổ chức thực hiện chiến lược phát triển công nghiệp hóa chất.

Thứ hai, xây dựng yêu cầu, tiêu chí, quy định đặc thù đối với dự án hóa chất.

Khái niệm về “Dự án hóa chất” đã được làm rõ hơn so với Luật Hóa chất 2007, cụ thể: Dự án hóa chất là dự án đầu tư xây dựng được hình thành và thực hiện với mục tiêu chính để tiến hành hoạt động sản xuất, tồn trữ hóa chất và các sản phẩm của ngành công nghiệp hóa chất.

Thứ ba, ưu đãi đối với lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm.

Nhằm tạo cơ chế, chính sách phù hợp để triển khai thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng về thúc đẩy phát triển công nghiệp hóa chất thành ngành công nghiệp nền tảng, hiện đại, dự thảo Luật quy định về các lĩnh vực công nghiệp hóa chất trọng điểm và các dự án đầu tư thuộc các lĩnh vực này phù hợp với chiến lược phát triển ngành công nghiệp hóa chất, có quy mô vốn đầu tư, tiến độ giải ngân theo quy định của Chính phủ được hưởng ưu đãi và hỗ trợ đầu tư đặc biệt theo quy định tại Luật Đầu tư và quy định của luật khác có liên quan.

Thứ tư, xây dựng các quy định nhằm quản lý, thúc đẩy mạng lưới tư vấn trong hoạt động hóa chất, hỗ trợ phát triển cả về số lượng và chất lượng.

Cụ thể, Dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) đã bổ sung quy định về hoạt động tư vấn chuyên ngành hóa chất theo hướng: Bổ sung điều kiện về chuyên môn hóa chất đối với tư vấn thực hiện các hoạt động xây dựng. Việc cấp chứng chỉ cho các đối tượng này thực hiện theo quy định hiện hành của Luật Xây dựng.

Cùng với đó, bổ sung quy định về điều kiện chuyên môn, cấp chứng chỉ đối với một số hoạt động tư vấn liên quan trực tiếp đến công nghệ và an toàn, an ninh hóa chất.

Đại diện Cục Hóa chất cho rằng, việc bổ sung quy định về hoạt động tư vấn chuyên ngành hóa chất nhằm nâng cao hiệu quả công tác an toàn hóa chất, đảm bảo quyền lợi cho các chủ đầu tư dự án, lựa chọn được các giải pháp công nghệ, xây dựng, an toàn phù hợp, hiệu quả, tiết kiệm chi phí.

Thứ năm, sửa đổi quy định về thời điểm thẩm định Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất.

Theo đánh giá của Cục Hóa chất, việc thẩm định Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất trong giai đoạn lập báo cáo nghiên cứu khả thi (FS) vừa bảo đảm hiệu quả trong công tác thẩm định, phê duyệt của cơ quan quản lý nhà nước, vừa giúp doanh nghiệp giảm thiểu thiệt hại có thể phát sinh do phải sửa đổi kết cấu xây dựng. Căn cứ vào hồ sơ thiết kế từ giai đoạn FS, cơ quan quản lý đã có đầy đủ thông tin để tiến hành thẩm định Kế hoạch phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất; việc kiểm tra, phê duyệt kế hoạch này sẽ được kết hợp trong quá trình kiểm tra nghiệm thu hoàn thành công trình xây dựng, không phát sinh thủ tục hành chính.