Dệt may: Đầu tư tự động hóa hay rời bỏ 'cuộc chơi'?

Nâng cao năng suất - đòi hỏi tất yếu

Phát biểu tại Hội thảo “Tự động hóa, Tiết kiệm năng lượng và Xanh hóa sản xuất với Morgan Technica” diễn ra ngày 27/3, ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam - thông tin, ngành dệt may đã có bước phát triển nhanh chóng. Nếu như năm 1999 kim ngạch của ngành chỉ đạt 1,75 tỷ USD, sang năm 2024 đã đạt 43,6 tỷ USD, đồng nghĩa với việc kim ngạch tăng gấp đôi sau mỗi năm. Hiện, Việt Nam trở thành cường quốc xuất khẩu dệt may lớn thứ ba trên thế giới chỉ đứng sau Trung Quốc, Bangladesh.

Thời gian tới, ngành dệt may có cơ hội phát triển nhưng đan xen với thách thức lớn. Ông Trương Văn Cẩm chỉ ra, đầu tiên là ngành vẫn phụ thuộc vào nguyên phụ liệu nhập khẩu, tỷ lệ gia công cao, năng suất lao động chưa như mong muốn.

Cùng đó là cạnh tranh gay gắt với các nước xuất khẩu hàng dệt may khác, môi trường kinh doanh luôn biến động và rất khó dự báo trước.

Mặt khác, hiện các thị trường dệt may thế giới đã chuyển từ xu hướng thời trang nhanh sang thời trang bền vững, đặc biệt yêu cầu thời gian giao hàng nhanh, tự chủ về thiết kế mẫu mã, giảm chi phí, tăng năng suất.

“Để tận dụng được cơ hội, hạn chế thách thức, không còn con đường nào khác là doanh nghiệp dệt may phải có thay đổi về chất, nhất là đổi mới trang thiết bị, ứng dụng giải pháp công nghệ để nâng cao năng suất”, ông Trương Văn Cẩm nhấn mạnh.

Đồng tình với lãnh đạo Hiệp hội Dệt may Việt Nam, đại diện Công ty Mogan Technica - nhìn nhận, thị trường dệt may hiện phổ biến là đơn hàng nhỏ và đơn hàng sản xuất theo yêu cầu. “Làm sao để tăng biên độ lợi nhuận trong bối cảnh như vậy, thì tự động hóa sản xuất để tăng năng suất là giải pháp hợp lý”, đại diện Công ty Mogan Technica bày tỏ.

Tự động hóa sản xuất còn là giải pháp cho nhiều vấn đề doanh nghiệp phải đối mặt ở thời điểm hiện tại. Trong đó, điểm quan trọng đầu tiên là doanh nghiệp phải thực hiện cam kết theo Thoả thuận Xanh châu Âu.

Trong thoả thuận này, theo đại diện Công ty Mogan technica, có quy định về hộ chiếu sản phẩm kỹ thuật số. Đó là một QR trên mác của sản phẩm trong đó bao gồm thông tin về quy trình sản xuất, truy xuất nguồn gốc, tỷ lệ sử dụng nguyên liệu tái chế…

Doanh nghiệp cần quan tâm đến quy định này bởi đến năm 2026 tất cả sản phẩm may mặc bán vào thị trường châu Âu phải có hộ chiếu sản phẩm kỹ thuật số. Một số doanh nghiệp dệt may lớn của Việt Nam đã biết tới quy định này, nhưng điều đó là chưa đủ - họ cần chủ động chuẩn bị ngay từ bây giờ

“Cho đến nay và trong thời gian tới EU vẫn là thị trường lớn và hấp dẫn với doanh nghiệp dệt may Việt Nam. Hơn nữa, sản xuất xanh và phát triển bền vững là xu hướng tất yếu, do đó việc đầu tư cho tự động hóa sản xuất vẫn là điều kiện cần doanh nghiệp cân nhắc”, đại diện Công ty Morgan Technica chia sẻ.

Đầu tư một cách thông minh

Đầu tư cho công nghệ, tự động hóa sản xuất không còn là lựa chọn nữa mà dần trở thành con đường bắt buộc với doanh nghiệp dệt may Việt Nam.

Ông Trần Như Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam - cho rằng, cuộc cách mạng chuyển đổi xanh và chuyển đổi số trong sản xuất đang tạo ra áp lực kép, buộc doanh nghiệp phải thực hiện đồng thời cả hai hoặc bị đào thải.

Ở góc độ lao động, chi phí tiền lương của Việt Nam cao hơn hẳn so với các đối thủ cạnh tranh như: Bangladesh, Campuchia, Ấn Độ. Trong khi đó, giá đơn hàng thấp hơn hẳn là thách thức lớn của doanh nghiệp.

Giải pháp cho vấn đề này, theo các chuyên gia, tiên quyết là phải nâng cao hơn nữa năng suất/đầu người. Điều này không chỉ quyết định thu nhập của người lao động mà còn giúp tăng sức cạnh tranh hơn nữa sức cạnh tranh cho ngành.

Theo đó, doanh nghiệp cần đầu tư và sử dụng thiết bị tự động hóa cao, giảm số lượng lao động trên một sản phẩm, đồng thời tìm kiếm sản phẩm ngách có giá trị cao hơn, qua đó nâng cao giá trị làm việc trên giờ của người lao động.

Bên cạnh lời giải chung, yêu cầu tổng quát phải đầu tư kỹ thuật, tăng năng suất, tự động hóa, gia tăng giá trị cao hơn thì mỗi doanh nghiệp sẽ có lời giải riêng, hướng đi riêng. Có doanh nghiệp sẽ tìm đến những mặt hàng rất đặc thù; thị trường ngách, nhỏ, nhưng đem lại hiệu quả lớn, như vải kỹ thuật chuyên biệt, vải chất lượng cao… là những sản phẩm khác biệt, không phải vải thời trang thông thường, phổ biến…