Chủ động phòng vệ, khai thác lợi ích EVFTA

Trong EVFTA, với cam kết xóa bỏ thuế nhập khẩu (NK) lên tới gần 100% biểu thuế và giá trị thương mại mà hai bên đã thống nhất, cơ hội gia tăng xuất khẩu (XK) cho những mặt hàng Việt Nam có lợi thế như dệt may, da giày, nông thủy sản, đồ gỗ là rất đáng kể.

Tuy nhiên, đại diện Cục PVTM, Bộ Công Thương - nhấn mạnh, Liên minh châu Âu là một thị trường có hệ thống pháp luật về PVTM đầy đủ và thường xuyên tiến hành điều tra, áp dụng các biện pháp theo yêu cầu của ngành sản xuất trong nước. Vì vậy, bên cạnh những cơ hội XK có được từ việc mở cửa thị trường theo EVFTA, các doanh nghiệp (DN) cũng cần chú ý đến thách thức từ nguy cơ bị EU tiến hành điều tra, áp dụng biện pháp PVTM nếu tăng trưởng XK quá nhanh, tạo áp lực cạnh tranh lớn đến các DN sản xuất nội địa của EU.

Về cơ bản, nội dung PVTM trong EVFTA dựa trên các quy định của WTO, đồng thời bổ sung các nguyên tắc mang tính tiến bộ, phù hợp với hệ thống pháp luật về PVTM của ta, giúp cho nền kinh tế, các ngành sản xuất trong nước có công cụ “phòng vệ” hợp pháp, tiến bộ, đảm bảo hiệu quả của việc tham gia Hiệp định. Song, EVFTA đã có bổ sung các quy định giới hạn việc sử dụng các công cụ này để tránh lạm dụng và đảm bảo công bằng, minh bạch, nhằm tạo ra môi trường kinh doanh ổn định và thuận lợi hơn cho DN XK.

Đặc biệt, theo cam kết EVFTA, hai bên sẽ không áp dụng biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp nếu việc này không phù hợp với lợi ích chung. Ngoài ra, EVFTA cũng quy định về cơ chế tự vệ song phương, để đảm bảo việc cắt giảm thuế quan theo hiệp định không gây ra các cú “sốc” đối với các ngành sản xuất trong nước. EVFTA quy định cơ chế tự vệ song phương trong thời gian chuyển đổi là 10 năm, tạo cơ sở pháp lý đảm bảo được quyền lợi của các bên được sử dụng công cụ tự vệ chính đáng trong việc bảo vệ ngành sản xuất trong nước nếu có thiệt hại hoặc đe doạ thiệt hại do việc cắt giảm thuế quan từ hiệp định.

Theo đó, việc thực thi Hiệp định EVFTA đòi hỏi các DN cần tìm hiểu, nắm vững các cam kết, kể cả các quy định về PVTM để có thể chuẩn bị, khai thác các lợi ích mà hiệp định đem lại, đồng thời bảo vệ lợi ích chính đáng của mình. Bên cạnh đó, việc gia tăng số lượng các vụ việc PVTM có thể tạo ra một số khó khăn nhất định cho cơ quan điều tra PVTM của Việt Nam do bị hạn chế về nguồn lực. Ngoài ra, do các lợi ích mà Hiệp định EVFTA đem lại là rất lớn nên không loại trừ nguy cơ một số DN tìm cách gian lận xuất xứ hoặc lẩn tránh biện pháp PVTM mà EU đang áp với nước khác để hưởng lợi bất chính.

Là cơ quan đại diện cho Chính phủ xử lý các vụ việc liên quan đến PVTM, Bộ Công Thương trong đó là Cục PVTM đã có những chủ động thực hiện các biện pháp nhằm bảo hộ lợi ích hợp pháp của DN. Theo đó, Cục PVTM luôn duy trì các kênh liên lạc với cơ quan điều tra PVTM của nhiều nước, các cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài, luật sư, hiệp hội và DN để kịp thời cập nhật tình hình, thông tin các vụ việc PVTM nhằm cung cấp tới các bên liên quan một cách nhanh chóng và chính xác.

Đồng thời, Cục PVTM đã xây dựng hệ thống Cảnh báo sớm nhiều ngành hàng, sản phẩm có nguy cơ bị kiện PVTM tại nhiều thị trường khác nhau. Danh sách được xây dựng trên cơ sở theo dõi biến động XK của những mặt hàng đã bị thị trường XK áp dụng biện pháp PVTM hoặc các biện pháp hạn chế thương mại khác với nước thứ ba nhưng chưa áp dụng đối với Việt Nam.

Với tinh thần bảo vệ tối đa quyền và lợi ích chính đáng của các DN sản xuất XK của Việt Nam, Cục PVTM luôn theo sát, hỗ trợ các DN Việt Nam bày tỏ quan điểm phản bác các lập luận thiếu căn cứ, vi phạm quy định WTO của nguyên đơn khởi kiện hay cơ quan điều tra nước ngoài; cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ, kịp thời trên cơ sở yêu cầu của cơ quan điều tra đối với chính phủ để hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình xử lý vụ việc. Đồng thời, nỗ lực đưa các nội dung đào tạo, tập huấn DN vào các chương trình, hoạt động của ngành Công Thương.

Các hoạt động này có ý nghĩa quan trọng để nâng cao nhận thức của DN, cung cấp những thông tin cơ bản về PVTM để DN có thể chủ động ứng phó kịp thời hơn, hiệu quả hơn với các vụ kiện PVTM của nước ngoài. Các hoạt động này cũng hướng tới hỗ trợ DN sản xuất, XK hình thành nhiệm vụ PVTM trong nội dung quản trị trong DN, phù hợp với tình hình hội nhập kinh tế quốc tế thời kỳ mới.