Bộ Công Thương trình Thủ tướng ban hành Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII

Thực hiện quy định tại Luật Quy hoạch và nhiệm vụ được giao tại Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (gọi tắt Quy hoạch điện VIII), Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành địa phương liên quan để nghiên cứu, xây dựng Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII và Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII.

Miền Trung và miền Nam có nhiều tiềm năng cho các dự án NLTT phục vụ xuất khẩu. Ảnh: Thu Hường

Trước đó, Bộ Công Thương đã có Tờ trình Chính phủ (lần 1 và lần 2) đề nghị Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII. Văn phòng Chính phủ đã lần lượt có các văn bản đề nghị Bộ Công Thương tổng hợp, nghiên cứu ý kiến góp ý của các bộ, ngành để hoàn thiện Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII.

Ngày 22/9/2023 Bộ Công Thương đã có văn bản gửi lấy ý kiến các địa phương về Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII và gửi văn bản lấy ý kiến lần 2 vào ngày 04/10/2023. Hiện đã có 47/63 địa phương gửi văn bản đóng góp ý kiến cho các nội dung của Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII.

Sau khi nhận được ý kiến của các bộ, ngành, địa phương góp ý cho Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII, Bộ Công Thương đã nghiên cứu, tiếp thu và hoàn thiện Kế hoạch Quy hoạch điện VIII.

Kết quả, Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII đã rà soát, cập nhật và xác định chi tiết kế hoạch phát triển đối với các dự án nguồn điện phù hợp cơ cấu nguồn điện đến năm 2030.

Danh mục các dự án nguồn điện

Cụ thể, tổng công suất nhiệt điện LNG là 22.400 MW; tổng công suất nhiệt điện than là 30.127 MW; tổng công suất nguồn điện đồng phát, nguồn điện sử dụng nhiệt dư khí lò cao, sản phẩm phụ của dây chuyền công nghệ là 2.700 MW; tổng công suất nhiệt điện khí trong nước là 14.930 MW; tổng công suất thủy điện là 29.346 MW; tổng công suất thủy điện tích năng là 2.400 MW và tổng công suất pin lưu trữ là 300MW.

Theo đó, Kế hoạch thực hiện Quy hoạch diện VIII đã xác định công suất các nguồn điện gió trên bờ, điện gió ngoài khơi, điện mặt trời mái nhà, điện sinh khối, điện sản xuất từ rác, thủy điện nhỏ đến cấp tỉnh, vùng phù hợp với cơ cấu nguồn điện đến năm 2030.

Cụ thể, tổng công suất điện gió trên bờ (điện gió trên đất liền và gần bờ) là 21.880MW; tổng công suất điện gió ngoài khơi là 6.000 MW; tổng công suất điện mặt trời mái nhà (tự sản, tự tiêu) tăng thêm 2.600 MW; tổng công suất điện sinh khối, điện sản xuất từ rác là 2.270 MW; tổng công suất thủy điện là 29.346 MW.

Đến năm 2030 cần 134,7 tỷ USD đầu tư cho nguồn và lưới điện

Công suất các nguồn điện linh hoạt, điện nhập khẩu, điện từ năng lượng tái tạo hục vụ xuất khẩu, sản xuất năng lượng mới trong Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII được xác định phù hợp với cơ cấu nguồn điện đến năm 2030.

Cụ thể: Đối với nguồn điện linh hoạt dự kiến phát triển 300 MW ưu tiên phát triển tại các khu vực có khả năng thiếu hụt công suất dự phòng; tận dụng hạ tầng lưới điện sẵn có.

Đối với nhập khẩu điện, giai đoạn tới năm 2030, dự kiến nhập khẩu khoảng 5.000 MW từ Lào, có thể tăng lên 8.000 MW khi có điều kiện thuận lợi với giá điện hợp lý để tận dụng tiềm năng nguồn điện xuất khẩu của Lào.

Tới năm 2030, dự kiến nhập khẩu khoảng 5.000 MW từ Lào. Ảnh: BQL Dự án điện 1

Đối với nguồn điện từ năng lượng tái tạo phục vụ xuất khẩu, sản xuất năng lượng mới: Những vị trí có tiềm năng xuất khẩu điện ra nước ngoài là khu vực miền Trung và miền Nam với quy mô xuất khẩu từ 5.000 MW đến 10.000 MW năm 2030 khi có các dự án khả thi.

Nhu cầu điện năng lượng tái tạo cho sản xuất các loại năng lượng mới (như Hydro xanh, amoniac xanh) phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu: Ưu tiên phát triển tại các khu vực có tiềm năng năng lượng tái tạo cao, thuận tiện trong vận chuyển là khu vực Nam Bộ và Nam Trung Bộ; quy mô phát triển phấn đấu đạt 5.000 MW vào năm 2030 (chủ yếu là nguồn điện gió trên biển) và sẽ được xác định rõ khi có các dự án khả thi về công nghệ và giá thành. Công suất nguồn năng lượng tái tạo để sản xuất năng lượng mới không tính vào cơ cấu nguồn điện cung cấp cho phụ tải hệ thống điện quốc gia.

Ngoài ra kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII đã xác định nhu cầu sử dụng đất, mặt biển trên cơ sở kết quả tính toán nguồn và lưới điện truyền tải dự kiến đầu tư giai đoạn 2021-2030. Nhu cầu sử dụng đất phù hợp với quy hoạch sử dụng đất quốc gia, kế hoạch sử dụng đất tại các địa phương.

Tổng nhu cầu sử dụng đất cho toàn quốc là gần 90,3 nghìn ha. Trong đó, nhiều nhất là khu vực Bắc Bộ với nhu cầu khoảng 34 nghìn ha. Tiếp theo là khu vực Bắc Trung Bộ là 14,4 nghìn ha; khu vực có nhu cầu sử dụng đất ít nhất cho các công trình điện là khu vực Trung Trung Bộ với hơn 8,7 nghìn ha.

Về phân kỳ vốn đầu tư, dự thảo Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII đưa ra giai đoạn 2021-2025 là 57,1 tỷ USD trong đó nguồn điện là 48,1 tỷ USD và lưới truyền tải là 9,0 tỷ USD.

Vốn đầu tư giai đoạn 2026-2030 là 77,6 tỷ USD trong đó nguồn điện 71,7 tỷ USD và lưới truyền tải là 5,9 tỷ USD.

Các đề án/dự án ưu tiên về hoàn thiện chính sách pháp luật và tăng cường năng lực của ngành điện sử dụng nguồn vốn đầu tư công. Ước tính nhu cầu vốn đầu tư khoảng 50 tỷ đồng.

Để thực hiện Quy hoạch, dự thảo Kế hoạch cũng đề ra các giải pháp như: Giải pháp đảm bảo an ninh cung cấp điện; tạo nguồn vốn và huy động vốn đầu tư phát triển ngành; pháp luật và chính sách; bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai; khoa học và công nghệ; sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả; phát triển nguồn nhân lực; hợp tác quốc tế; tăng cường năng lực trong nước, nội địa hóa thiết bị ngành điện, xây dựng phát triển ngành cơ khí điện; tổ chức quản lý, nâng cao hiệu quả hoạt động điện lực; tổ chức thực hiện và giám sát thực hiện quy hoạch.

Chưa xác định danh mục dự án điện mặt trời tập trung

Bên cạnh đó, một số nội dung trong Quy hoạch điện VIII đề ra đang chờ xin ý kiến chỉ đạo từ Chính phủ. Cụ thể, đối với các nguồn điện mặt trời tập trung đã được phê duyệt quy hoạch đã được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư và giao chủ đầu tư, Bộ Công Thương đã có các báo cáo về tình hình thực hiện 23 dự án/phần dự án điện mặt trời với tổng công suất 2.330,26 MW đã được phê duyệt quy hoạch, đã được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư và giao chủ đầu tư, các dự án này đã và đang triển khai quá trình đầu tư ở các mức độ khác nhau.

Thêm vào đó, tại Quyết định 500/QĐ-TTg yêu cầu: “Đối với các dự án điện mặt trời đã được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư và giao chủ đầu tư sẽ được xem xét tiến độ cụ thể trong Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII theo quy định của pháp luật về quy hoạch, pháp luật về đầu tư và các quy định của pháp luật khác có liên quan, đảm bảo an ninh, cân đối các nguồn, phụ tải, phù hợp hạ tầng lưới điện, hiệu quả về kinh tế, giá điện và chi phí truyền tải hợp lý.”

Cụ thể, tại điểm b, Phần III, Điều 1, đến năm 2030, tổng công suất nguồn điện măt trời dự kiến tăng thêm 4.100 MW, trong đó điện mặt trời mái nhà ước tính tăng thêm 2.600 MW, điện mặt trời tập trung tăng thêm là 1.500 MW.

Thực hiện Quyết định số 500/QĐ-TTg, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã có văn bản gửi lấy ý kiến các địa phương về Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII, trong đó đề nghị các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương rà soát các dự án điện (bao gồm các dự án điện mặt trời tập trung) theo 09 tiêu chí làm cơ sở để Bộ Công Thương thực hiện rà soát, đánh giá mức độ đáp ứng của các dự án, đặc biệt là các dự án điện mặt trời tập trung nói trên. Tuy nhiên đến ngày 12/10/2023 chỉ có 9/31 tỉnh thành có dự án điện mặt trời tập trung đã giao chủ đầu tư phản hồi bằng văn bản, các thông tin đánh giá đối với các dự án chưa đầy đủ. Do vậy, Bộ Công Thương chưa đủ cơ sở để xem xét tiến độ cụ thể trong Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII.

Ngoài ra, tại Kết luận số 1027/KL-TTCP của Thanh tra Chính phủ ban hành ngày 28/4/2023 về việc chấp hành chính sách, pháp luật trong quản lý, thực hiện quy hoạch và đầu tư xây dựng các công trình điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh. Theo đó, Thanh tra Chính phủ có đề cập tới việc bổ sung các dự án điện mặt trời là không có căn cứ, cơ sở pháp lý về quy hoạch. Hiện nay, Thủ tướng chính phủ chưa có chỉ đạo đối với Kết luận 1027/KL-TTCP.

Do vậy, Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII chưa xác định được danh mục dự án điện mặt trời tập trung.

Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao UBND các tỉnh có dự án tiếp tục rà soát theo các yêu cầu đã nêu tại Quyết định 500/QĐ-TTg, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Công Thương cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy mô công suất các loại hình nguồn điện năng lượng tái tạo cho từng địa phương trong Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII. Việc xác định các dự án cụ thể sẽ giao cho UBND cấp tỉnh thực hiện, căn cứ trên các quy định pháp luật hiện hành về quy hoạch, xây dựng, môi trường…., phù hợp với quy mô công suất đã được phê duyệt.

Chưa có cơ sở pháp lý để giao EVN triển khai điện gió ngoài khơi

Tại Tờ trình, Bộ Công Thương cũng báo cáo Thủ tướng những khó khăn liên quan đến việc nghiên cứu thí điểm giao EVN và các doanh nghiệp trong nước triển khai điện gió ngoài khơi.

Cụ thể, hành lang pháp lý cho phát triển điện gió ngoài khơi còn chưa rõ ràng (chưa phê duyệt Quy hoạch không gian biển Quốc gia, chưa có căn cứ xác định phạm vi quản lý biển); pháp luật về đầu tư chưa quy định cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư điện gió ngoài khơi.

Do đó, chưa có cơ sở pháp lý để giao cho EVN và các doanh nghiệp trong nước triển khai các dự án điện gió ngoài khơi.

Trước mắt Bộ Công Thương đề xuất Thủ tướng Chính phủ giao EVN và các doanh nghiệp trong nước nghiên cứu, khảo sát về các điều kiện phát triển điện gió ngoài khơi, sẵn sàng triển khai khi có đủ cơ sở pháp lý để các cấp có thẩm quyền giao chủ đầu tư.

Định kỳ hàng năm, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan rà soát, báo cáo tình hình đảm bảo cung ứng điện (Ảnh: Thu Hường)

Về đảm bảo cung ứng điện hàng năm: Định kỳ hàng năm, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan rà soát, báo cáo tình hình đảm bảo cung ứng điện, bao gồm các nội dung: Rà soát và dự báo nhu cầu tiêu thụ điện cho năm tới và năm tiếp theo; rà soát tiến độ các dự án nguồn và lưới điện quan trọng, ưu tiên đầu tư; rà soát tình hình triển khai thực hiện các dự án nguồn điện khác trên cơ sở tiến độ trong Quyết định chủ trương đầu tư; tiến hành tính toán cân bằng cung cầu; đôn đốc, giải quyết khó khăn, vướng mắc của các dự án; đề xuất các giải pháp đảm bảo cung ứng điện cho năm tới và năm tiếp theo.

Nhiệm vụ của các bộ, ngành

Theo đó, nhiệm vụ của Bộ Công Thương là chủ trì phối hợp với các bộ, ngành tổ chức thực hiện kế hoạch hiệu quả, tuân thủ theo đúng quy định của Luật Quy hoạch và pháp luật có liên quan, đảm bảo cung cấp đủ điện cho phát triển kinh tế, xã hội; chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương hoàn thiện xây dựng và trình Chính phủ Luật Điện lực sửa đổi, trình Quốc hội thông qua. Trình Chính phủ ban hành các chính sách về mua bán điện trực tiếp.

Đồng thời chủ trì, tiếp tục làm việc với các chủ đầu tư, các nhà máy điện than đang trong quá trình triển khai tư, rà soát kỹ các quy định của pháp luật các cam kết, thoả thuận giữa các bên để xử lý dứt điểm các dự án.

Xem xét, đề xuất Thủ tướng Chính phủ giao EVN và các doanh nghiệp trong nước nghiên cứu, khảo sát về các điều kiện phát triển điện gió ngoài khơi, sẵn sàng triển khai khi có cơ sở pháp lý để các cấp có thẩm quyền giao chủ đầu tư; định kỳ hàng năm, chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan rà soát, báo cáo tình hình đảm bảo cung ứng điện cho năm tới và năm tiếp theo.

Đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Công thương đề nghị Chính phủ giao nhiệm vụ chủ trì xây dựng cơ chế đấu thầu công khai, minh bạch để lựa chọn các chủ đầu tư thực hiện các dự án điện, hướng dẫn các địa phương thực hiện; xây dựng cơ chế chính sách để thu hút đầu tư nước ngoài, vốn ODA và các vốn đầu tư tư nhân cho phát triển ngành điện đồng bộ, cân đối, bền vững.

Đối với Bộ Tài chính, Bộ Công Thương đề nghị Chính phủ giao chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng cơ chế tài chính và cơ chế huy động vốn cho đầu tư phát triển ngành điện theo kịp Quy hoạch và Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện được duyệt nhằm đáp ứng đồng bộ và đầy đủ nhu cầu điện của toàn xã hội. Đồng thời, giao Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Công Thương xây dựng các chính sách về giá điện theo cơ chế thị trường; cơ chế tài chính, cơ chế giá điện, cơ chế khuyến khích để thực hiện.

Cùng với đó, chủ trì, rà soát các văn bản pháp quy về thuế, tài chính, kế toán nhằm đảm bảo thi hành được các cơ chế tài chính, khuyến khích hỗ trợ thực hiện chương trình quản lý nhu cầu điện, chương trình điều chỉnh phụ tải, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Đồng thời, Bộ Công Thương cũng đề nghị Chính phủ giao nhiệm vụ cho Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các tổ chức tín dụng triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm tạo điều kiện cho các khách hành, doanh nghiệp đầu tư các dự án điện thuộc Quy hoạch điện VII, Kế hoạch thực hiện quy hoạch điện VIII tiếp cận nguồn vốn tín dụng ngân hàng một cách thuận lợi theo quy định của pháp luật.