Xuất khẩu thủy sản bứt phá, nhiều mặt hàng tăng trưởng kỷ lục

Cá tra, tôm giữ đà tăng trưởng "tỷ đô"

Tính đến giữa quý II/2022, trong các mặt hàng xuất khẩu thủy sản Việt Nam thì xuất khẩu cá tra đã có sự tăng trưởng vượt bật với kim ngạch đạt trên 1 tỷ USD, tăng 97% so với năm 2021.

Theo nhận định của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), cá tra đã có sự phục hồi xuất khẩu tốt từ những lợi thế do nguồn cung cá thịt trắng từ Nga bị gián đoạn. Nhóm thị trường tăng trưởng lớn nhất đạt hơn 100% của cá tra trong 4 tháng đầu năm là Trung Quốc và Mỹ lần lượt là 156% và 136%, tiếp theo là thị trường EU có mức tăng trưởng gần 85%.

Ngoài ra, cá tra đang được mở rộng xuất khẩu sang các thị trường mới như Mexico, Ai Cập và Thái Lan. Cụ thể, Mexico là thị trường có giá trị xuất khẩu lớn nhất của cá tra Việt Nam trong khối thị trường Hiệp định CPTPP, với hơn 50 triệu USD, tăng gần 70% so với cùng kỳ. Thị trường Thái Lan cũng tăng 80% với giá trị xấp xỉ 50 triệu USD. Trong khi xuất khẩu sang Ai Cập dù chỉ đạt hơn 15 triệu USD nhưng đã tăng đến 85%.

Không chỉ tăng về lượng, giá cá tra xuất khẩu đang có xu hướng tăng, xuất khẩu sang Mỹ đang ở mức 4,5 USD/kg, mức giá cao nhất trong 3 năm qua.

Trước cơ hội thị trường như vậy, các doanh nghiệp thủy sản trong nước đang đẩy mạnh năng lục sản xuất, đáp ứng đơn hàng.

Tổng công ty Nam Việt cho biết sẽ tuyển dụng thêm khoảng 3.000 công nhân để tập trung sản xuất cho các đơn hàng cá tra đi Mỹ. Theo ông Đỗ Lập Nghiệp, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Nam Việt, các đơn hàng đi Mỹ bắt đầu xuất từ tháng 8 năm nay. Do vậy doanh nghiệp tập trung nguyên liệu và nhân công để tăng công suất lên khoảng 30% và tăng thêm 7-8 tấn nguyên liệu/ngày.

Sau cá tra, tôm cũng nằm trong nhóm sản phẩm thủy sản có giá trị xuất khẩu "tỷ đô", đạt gần 1,4 tỷ USD tăng hơn 45%, đạt kỷ lục so với cùng kỳ các năm trước đó.

Ông Trần Văn Lĩnh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thủy sản và Thương mại Thuận Phước cho biết mặt hàng tôm của doanh nghiệp này đã tăng 25% tổng giá trị đơn hàng đến giữa quý II/2022, chủ yếu xuất qua châu Âu.

Ghi nhận từ VASEP cho thấy, nhóm thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam trong những tháng đầu năm là các nước trong khối CPTPP, với kim ngạch đạt 405 triệu USD, tăng 36,2%. Trung Quốc là thị trường tăng trưởng lớn nhất của tôm Việt Nam trong những tháng đầu năm nay. Trong tháng 4, xuất khẩu tôm của các doanh nghiệp vào thị trường Trung Quốc tăng 148%, đưa giá trị cả 4 tháng đạt 187 triệu USD, tăng gần 91%.

Mặt hàng thứ 3 có mức tăng trưởng tốt là sản phẩm cá ngừ. Theo VASEP, đà tăng trưởng nối tiếp từ những tháng cuối năm 2021, đến giữa quý II năm nay, xuất khẩu cá ngừ đã đạt 380 triệu USD, tăng 63% so với cùng kỳ. Mỹ tiếp tục là thị trường lớn nhất của cá ngừ Việt Nam, chiếm tỉ trọng gần 55%. Đây cũng là thị trường có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong nhóm các thị trường quan trọng của cá ngừ, với mức tăng trưởng tăng gần 113%.

VASEP đánh giá thực tế thị trường thấy rõ xu hướng các sản phẩm đông lạnh có tỉ trọng xuất khẩu cao hơn, chiếm gần 80% và có mức tăng trưởng tới 60% so với cùng kỳ năm trước.

"Liên tục ghi nhận doanh số xuất khẩu kỷ lục hơn 1 tỷ USD trong tháng 3 và tháng 4, đây là kết quả nỗ lực của nhiều doanh nghiệp. Trong đó có sự kết nối trở lại của các chương trình xúc tiến thương mại như Hội chợ Thủy sản quốc tế tại Boston Hoa Kỳ hồi tháng 3, Hội chợ Thủy sản toàn cầu tại Barcelona (Tây Ban Nha) tháng 4. Qua các hội chợ cho thấy sự quan tâm của các nhà nhập khẩu với thuỷ sản Việt Nam rất lớn", ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký VASEP cho biết.

Cơ hội đan xen thách thức

Theo nhận định của VASEP, có 3 thách thức cho xuất khẩu thủy sản trong những quý cuối năm. Đó là sự khan hiếm nguồn nguyên liệu đảm bảo cho sản xuất xuất khẩu, tăng giá cước tàu cùng với các chi phí đầu vào tăng.

Ví dụ như mặt hàng tôm, ông Trần Văn Lĩnh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thủy sản và Thương mại Thuận Phước cho biết các đơn hàng xuất khẩu thời điểm này là đơn hàng đã ký trước và trong giai đoạn dịch COVID-19, giá xuất chưa bù đắp được sự tăng chi phí sản xuất. Do vậy, doanh nghiệp đã và đang phải đàm phán điều chỉnh giá theo tỉ lệ đơn hàng để giảm gánh nặng cho doanh nghiệp.

Giá xuất khẩu tôm dự báo sẽ tiếp tục tăng, thậm chí có thể tăng vọt, nhất là đến cuối quý III. Tuy nhiên, theo ông Lĩnh, thời điểm cuối năm là lúc đã qua vụ thu hoạch của các vùng tôm nguyên liệu trong nước. Do vậy, người nuôi và các doanh nghiệp chế biến trong nước không tận dụng được cơ hội này.

Cùng với sự khan hiếm nguồn cung thì các thị trường chắc chắn sẽ lại chú trọng kiểm soát các yếu tố an toàn thực phẩm, truy suất nguồn gốc. Đặc biệt, "thẻ vàng IUU" mà châu Âu đang gắn cho sản phẩm thủy sản từ Việt Nam về khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định là quy định về chống đánh bắt hải sản.

Song, xuất khẩu thủy sản đang rộng mở cơ hội tăng trưởng. Ngoài tôm thì các mặt hàng chủ lực khác như cá tra, cá ngừ, VASEP dự báo nhu cầu thị trường vẫn lớn. Đặc biệt, các doanh nghiệp thuỷ sản đang có sự chuẩn bị để kết nối trở lại với các hoạt động và tổ chức xúc tiến thương mại, trong đó có Hội chợ Thuỷ sản quốc tế Vietfish của VASEP vào tháng 8/2022. Sự kiện được kỳ vọng sẽ tiếp tục thu hút thêm nhiều nhà nhập khẩu thế giới đến với thuỷ sản Việt Nam, là đòn bẩy để thúc đẩy xuất khẩu tăng mạnh hơn trong những tháng cuối năm nay.

Ngoài ra, cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do, nhất là EVFTA, đang trở thành yếu tố thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam có được giá cả cạnh tranh để đẩy mạnh xuất khẩu.

"Với tốc độ tăng trưởng và bối cảnh cung - cầu hiện nay, dự báo xuất khẩu thủy sản Việt Nam sẽ đạt 9,5 - 10 tỷ USD trong năm 2022. Trong đó, dự báo xuất khẩu tôm sẽ đạt khoảng 4,1 - 4,2 tỷ USD, cá tra sẽ bội thu 2,4 - 2,5 tỷ USD, còn lại là hải sản với khoảng 3,2 - 3,3 tỷ USD", ông Hòe nhận định.