Xuất khẩu hàng dệt may: Cần cơ chế tự chứng nhận xuất xứ thông thoáng

Cơ hội từ thị trường mới

Đến hết quý I/2019, ngành dệt may đã đạt 8,69 tỷ USD kim ngạch XK, tăng 11,31% so với cùng kỳ 2018. Trong đó, XK tới thị trường Mỹ đạt 3,42 tỷ USD, EU đạt 1,48 tỷ USD, Nhật Bản đạt 964 triệu USD. Nhìn chung kim ngạch XK của ngành vẫn duy trì tăng trưởng 2 con số nhưng tốc độ chậm hơn so với cùng kỳ năm trước (14,89%). Dù vậy, điều này cũng chưa nói lên được xu hướng cả năm 2019 bởi theo chu kỳ, XK dệt may thường tăng trưởng mạnh nhất vào quý III hàng năm.

Về đơn hàng, cho tới thời điểm hiện tại, thị trường sợi đã khá hơn, không còn tình trạng vận hành lỗ hoặc tồn kho lớn mà đã dần hòa vốn và có lãi. Đa phần DN ngành sợi đã có đơn hàng hết quý II. Phân ngành may, nhiều DN cũng đã có đơn hàng đến hết quý III, thậm chí là hết năm 2019.

Với CPTPP, theo ông Cao Hữu Hiếu - Giám đốc điều hành Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) - dù đã có hiệu lực hơn 3 tháng nhưng chưa có tín hiệu XK tăng tại các thị trường trong khối. Hiệp định cần độ trễ nhất định để tác động rõ nét đến ngành. Tuy nhiên, một điều dễ nhận thấy, trong các nước thuộc khối CPTPP, Canada và Australia là 2 thị trường lý tưởng mà dệt may Việt Nam có khả năng đẩy mạnh XK trong thời gian tới, do dung lượng nhập khẩu hàng dệt may của 2 thị trường này lớn.

Tạo cơ chế thông thoáng

Các nước trong khối CPTPP cho phép DN XK tự chứng nhận xuất xứ, điều này sẽ giúp tiết kiệm đáng kể thời gian, chi phí nhưng cho đến nay, số lượng DN Việt Nam có thể tự chứng nhận xuất xứ chưa nhiều. Ông Cao Hữu Hiếu lý giải, về mặt thủ tục hành chính, cơ chế tự chứng nhận xuất xứ đối với hàng XK của Việt Nam kém thông thoáng hơn so với các nhà sản xuất, XK khác trong khối. Hơn nữa, cam kết trong CPTPP cho phép Việt Nam duy trì hình thức cấp C/O truyền thống với thời gian tối đa là 12 năm kể từ khi hiệp định có hiệu lực. Chính vì vậy, tỷ lệ DN trong nước có thể tự chứng nhận xuất xứ chưa nhiều.

Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 03/2019/TT-BCT triển khai nội luật hóa cam kết xuất xứ hàng hóa trong CPTPP. Theo đó, tương tự như các hiệp định thương mại tự do khác, cam kết về xuất xứ hàng hóa trong CPTPP gồm 2 phần quy tắc xuất xứ và thủ tục chứng nhận xuất xứ. Nhưng chưa có quy định riêng về cách áp dụng Bộ hàng hóa đối với dệt may; chưa nội luật hóa trường hợp xác minh xuất xứ tại cơ sở sản xuất riêng cho dệt may. "Do vậy, để DN dệt may trong nước tận dụng tốt quy tắc tự chứng nhận xuất xứ, cần đưa ra quy chế thông thoáng, đơn giản hơn trong việc cấp C/O với hàng XK" - đại diện Vinatex nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, các cơ quan liên quan nên tổ chức tập huấn trọng điểm về vấn đề này, giúp DN nắm rõ thông tin, tránh làm sai và tự bảo vệ khi nước nhập khẩu tổ chức các đoàn kiểm tra bất chợt.