Vi phạm trật tự xây dựng tại Hà Nội: Làm sai rồi xin - một kiểu lách luật?

Sai phạm tại một số công trình lớn

Vi phạm trật tự xây dựng tại Hà Nội tiếp tục thu hút sự quan tâm của dư luận, khi nhiều công trình được phát hiện sai phạm quy mô lớn, nằm tại các khu vực trung tâm, nhưng chỉ bị xử lý khi gần hoàn thiện.

Theo báo cáo của Sở Xây dựng TP. Hà Nội, trong năm 2024 (từ 31/10/2023 đến 30/10/2024), thành phố đã kiểm tra 23.621 công trình, phát hiện 415 trường hợp vi phạm, trong đó có 93 công trình xây dựng không phép và 180 công trình xây sai phép, sai quy hoạch. Dù tỷ lệ vi phạm đã giảm so với năm trước, nhưng số lượng công trình sai phạm vẫn ở mức đáng chú ý.

Trong số đó có không ít công trình chỉ bị kiểm tra và phát hiện vi phạm khi đã xây gần xong phần thô. Sau đó, phương án xử lý thường là nộp phạt vi phạm hành chính và tiến hành thủ tục xin điều chỉnh giấy phép xây dựng.

Tại quận Thanh Xuân, Dự án Tòa nhà văn phòng Austdoor – số 37 Lê Văn Thiêm – từng được Báo Công Thương phản ánh. Công trình ban đầu do Trung ương Hội Làm vườn Việt Nam làm chủ đầu tư, sau chuyển nhượng cho Công ty CP Tập đoàn Austdoor vào tháng 7/2015.

Trong quá trình triển khai, các cơ quan chức năng phát hiện chủ đầu tư đã thi công công trình sai so với giấy phép xây dựng được cấp. Cụ thể, các sai phạm bao gồm: Xây dựng vượt diện tích cho phép: Từ 554m² lên 603m²; mật độ xây dựng vượt quy định: Từ 41,4% lên 43%; tổng diện tích sàn tăng trái phép: Từ 8.227m² lên 9.122m²; không đảm bảo khoảng cách tối thiểu đến ranh giới khu đất. UBND quận Thanh Xuân đã phát hiện sai phạm từ năm 2019 và lập Biên bản vi phạm hành chính số 0034302/BB-VPHC vào ngày 28/3/2019, sau đó ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 954/QĐ-XPVPHC vào ngày 04/4/2019 đối với chủ đầu tư.

Đến thời điểm hiện tại, công trình vẫn tồn tại, đã được đưa vào sử dụng bình thường như một tòa nhà văn phòng, không có dấu hiệu bị tháo dỡ hay đình chỉ. Việc xử lý sai phạm vẫn chủ yếu dừng lại ở mức xử phạt hành chính...

Cụ thể, ngày 23/1, ông Lê Trung Cường, Phó chủ tịch UBND quận Thanh Xuân đã ký Văn bản số 210/UBND/QLTTXDĐT gửi UBND TP. Hà Nội. Trong văn bản, UBND quận Thanh Xuân đề xuất áp dụng Điều 84 Nghị định 16/2022/NĐ-CP để xử lý. Theo đó, chủ đầu tư phải nộp lại số lợi bất hợp pháp 1,44 tỷ đồng, dựa trên suất vốn đầu tư năm 2018 (9,203 triệu đồng/m²).

Một công trình khác tại số 98 Xuân Diệu, quận Tây Hồ, cũng đang trong quá trình xử lý vi phạm. Theo giấy phép xây dựng được cấp ngày 7/4/2022, công trình được phép xây dựng 2 tầng hầm, 5 tầng nổi, 1 tầng lửng và 1 tum thang.

Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng, chủ đầu tư đã vi phạm nghiêm trọng khi mở rộng diện tích các tầng nổi vượt mức cấp phép. Cụ thể, tầng 1, 2, 3 được xây dựng với diện tích 202,0m² mỗi tầng, vượt 50m² so với giấy phép; tầng lửng mở rộng lên 162,2m², vượt 65m²; còn tầng 4 và 5 đều được xây 157,2m² mỗi tầng, vượt 60m² so với quy định.

Đối với công trình tại 98 Xuân Diệu, UBND quận Tây Hồ đã ban hành quyết định buộc chủ đầu tư thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả. Theo đó, chủ đầu tư phải dừng thi công toàn bộ công trình và trong vòng 30 ngày kể từ ngày ban hành quyết định (10/1/2025), phải hoàn thành hồ sơ xin cấp giấy phép xây dựng điều chỉnh. Nếu quá thời hạn mà không xuất trình được giấy phép điều chỉnh, chủ đầu tư sẽ bị buộc tháo dỡ phần công trình vi phạm.

Ghi nhận của phóng viên Báo Công Thương những ngày cuối tháng 3 tại công trình tại số 98 Xuân Diệu cho thấy, hiện công trình đang tạm dừng thi công, tuy nhiên những hạng mục sai phạm thì vẫn hiện hữu. Cánh cổng đóng chặt, hàn kín, chỉ chừa một lỗ nhỏ vuông vức ở giữa, bên trên in nguệch ngoạc dòng số "98". Tầng trệt hiện vẫn chưa hoàn thiện, để lộ các mảng trụ bê tông dang dở, kết cấu tầng 1 nhô ra ngoài rõ rệt, phủ bạt đen và lưới xanh che toàn bộ mặt tiền từ tầng 2 trở lên. Ngay sát bên là những toà nhà khang trang, mặt tiền gọn gàng, càng làm khối bê tông phủ lưới ở giữa trở nên lệch nhịp, lạc lõng giữa tuyến phố được xem là đắt giá bậc nhất quận Tây Hồ.

Cần giải pháp chặt chẽ hơn từ đầu

Đây chỉ là 2 trong số rất nhiều công trình, dự án trên địa bàn TP. Hà Nội bị các cơ quan chức năng phát hiện vi phạm trật tự xây dựng với quy mô lớn. Điều đáng nói, các công trình sai phạm không nằm trong ngõ nhỏ, không ẩn mình ở vùng ven, mà đều toạ lạc trên những tuyến phố lớn, những con đường đắt đỏ và nổi bật bậc nhất quận Hà Nội. Vậy nhưng, tất cả những sai phạm mang tính hệ thống ấy lại không bị phát hiện ngay từ đầu. Phải tới khi công trình cơ bản hoàn thiện phần thô, vượt hàng loạt chỉ tiêu về diện tích và chiều cao, cơ quan chức năng mới vào cuộc.

Câu hỏi đặt ra là: Công tác giám sát xây dựng ở đâu khi khối công trình đồ sộ này dần lớn lên từng ngày ngay giữa phố chính? Một vấn đề nữa cũng khiến dư luận hết sức quan tâm đó là cả 2 công trình này đang có dấu hiệu được hợp thức hóa sai phạm.

Về mặt pháp lý, các bước xử lý hành chính đều được tiến hành đầy đủ, từ lập biên bản, xử phạt đến yêu cầu điều chỉnh. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế đến đâu vẫn cần được đánh giá rõ ràng. Nếu tình trạng “xây trước, xin sau” tiếp tục diễn ra, có thể ảnh hưởng đến tính nghiêm minh của pháp luật và công tác quản lý trật tự xây dựng đô thị.

Nhiều ý kiến cho rằng việc xử lý sai phạm tại một số dự án, công trình vẫn chưa có biện pháp mạnh mẽ và chưa kịp thời. “Chúng tôi chỉ sửa mái hiên, xây vài cái cọc là cán bộ phường biết ngay. Nhưng không hiểu sao có những công trình vi phạm cả trăm mét vuông vẫn cứ hoàn thiện suôn sẻ” – một người dân cho biết.

Việc những dự án, công trình sai phạm lớn như tại 98 Xuân Diệu và 37 Lê Văn Thiêm có thể tồn tại chỉ bằng một quyết định nộp phạt và “xin điều chỉnh” là một thực tế đáng báo động. Cách tiếp cận xử lý vi phạm như vậy đang từng ngày phá vỡ kỷ cương quản lý đô thị, tạo tiền lệ nguy hiểm cho các chủ đầu tư khác.