Tọa đàm “Đa dạng hóa nguồn đầu tư xây dựng và vận hành lưới điện truyền tải”

Tọa đàm “Đa dạng hóa nguồn đầu tư xây dựng và vận hành lưới điện truyền tải” do Báo Nhân Dân phối hợp cùng Tổ chức Sáng kiến về Chuyển dịch Năng lượng Việt Nam (VIETSE) tổ chức.

Nhận diện thách thức

Tại Dự thảo Đề án quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Quy hoạch Điện VIII), Bộ Công Thương đánh giá, việc phát triển nguồn điện trong những năm gần đây chưa phù hợp với phân bố và phát triển phụ tải, làm mất cân bằng cung- cầu từng miền và gây sức ép lên truyền tải từ miền Trung, miền Nam ra miền Bắc.

Tỷ trọng cao (24,3% tổng công suất, 44% công suất tiêu thụ) của các nguồn điện gió, điện mặt trời đã gây ra nhiều khó khăn trong công tác vận hành, điều độ kinh tế hệ thống điện, ảnh hưởng đến vận hành các nguồn nhiệt điện than, khí… Đây thật sự là thách thức lớn đối với lĩnh vực truyền tải điện trong việc bảo đảm an ninh cung cấp điện cho phát triển kinh tế-xã hội và an ninh-quốc phòng của đất nước.

Trao đổi tại tọa đàm, ông Đỗ Đức Hùng- Trưởng ban Kế hoạch, Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) cho hay, hiện phần lớn cơ sở hạ tầng hệ thống điện truyền tải do tổng công ty quản lý vận hành, bao gồm: 178 trạm biến áp với tổng dung lượng gần 112.000 MVA, hơn 28,600 km đường dây.

Về các dự án lưới điện trọng điểm, dù nhiều vướng mắc, nhưng EVNNPT cũng đưa vào vận hành nhiều dự án như: Đường dây 500 kV mạch 3 từ Vũng Áng - Quảng Trạch - Dốc Sỏi - Pleiku 2..., tăng cường khả năng truyền tải lưới điện. Hay các công trình giải tỏa công suất Nhà máy thủy điện Lai Châu, Nhiệt điện Vĩnh Tân, Duyên Hải, Nghi Sơn, Hải Dương, Sông Hậu.

Đặc biệt, khi các nguồnnăng lượng tái tạo ngày càng tăng, EVNNPT đã nỗ lực đưa vào các công trình giải tỏa công suất nguồn năng lượng tái tạo. Cùng đó, là các dự án đảm bảo cung cấp điện cho các thành phố lớn, trung tâm phụ tải, các khu kinh tế trọng điểm.

Với nhu cầu đầu tư tới năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045, căn cứ theo Quy hoạch Điện VIII nếu được Thủ tướng Chính phủ cho phép thì khối lượng đầu tư lưới điện truyền tải là rất lớn để phát triển đất nước. Theo đó, trong 10 năm từ 2021-2030, tổng nhu cầu vốn đầu tư cho hệ thống lưới điện hơn 335.000 tỷ đồng, tương đương 1 năm khoảng 35.000 tỷ đồng/năm.

“Về chủ trương của Đảng, Bộ Chính trị, nhà nước thì hiện nay đã cho phép thu hút nguồn lực xã hội đầu tư. Từ đó, góp phần chia sẻ và giảm bớt sức ép của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), EVNNPT trong huy động vốn để xây dựng, vận hành lưới điện. Nhưng đến nay, vấn đề này vẫn còn vướng mắc”- ông Đỗ Đức Hùng bày tỏ.

Một điểm nữa được các chuyên gia đưa ra là giá truyền tải vẫn còn thấp, chưa tạo lực hút nhà đầu tư trong lĩnh vực này.

Bà Ngô Thị Tố Nhiên- Giám đốc Điều hành Tổ chức Sáng kiến về Chuyển dịch Năng lượng Việt Nam (VIETSE) nêu cụ thể, từ 2019 đến nay, xuất hiện nhiều công trình lưới điện do tư nhân đầu tư và tự quản lý vận hành. Từ nay đến 2045, sẽ có 85% khối lượng lưới truyền tải do nhà nước đầu tư và 15% do tư nhân đầu tư.

"Qua tính toán giá bán lẻ điện và giá truyền tải điện cho thấy, chi phí truyền tải được tính theo năm, lúc lên lúc xuống và phụ thuộc nhiều vào sản lượng điện hàng năm, nưng càng những năm gần đây, sản lượng cao thì giá truyền tải càng thấp đi. So với các quốc gia khác, chi phí này ở Việt Nam chỉ vào khoảng 4,6%, nhưng ở Australia là 45%, ở Đức 25% và ở Anh vào khoảng 25,16%. Do đó cần xem xét lại chi phí truyền tải của chúng ta so với giá điện ở Việt Nam đã hợp lý chưa", bà Ngô Thị Tố Nhiên nói.

Tiến tới thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư lưới điện truyền tải

Chia sẻ tại Tọa đàm, ông Bùi Quốc Hùng- Phó cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) cho hay, theo Luật Điện lực trước đây, tại Khoản 2 Điều 4 quy định khuyến khích thu hút các thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng phát triển nguồn điện, lưới điện phân phối. Còn phần truyền tải do nhà nước độc quyền quản lý. Sau khi Luật Điện lực được ban hành, Bộ Công Thương đã xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ lộ trình phát triển điện lực, hiện thị trường đã bước sang giai đoạn cuối cùng chuẩn bị cho thị trường bán lẻ điện cạnh tranh.

Các đại biểu tham dự tọa đàm

Ông Bùi Quốc Hùng chỉ ra, sau khi Luật Điện lực được ban hành đã thu hút được các thành phần kinh tế đầu tư phát triển các nhà máy điện, nguồn điện từ các nhà máy thủy điện, nhà máy nhiệt điện. Trước đây chỉ có EVN đầu tư các nhà máy điện, trong các quy hoạch của Sơ đồ điện VII, điện VI đều ghi rõ danh mục các chủ đầu tư chủ yếu là EVN. “Tuy nhiên, hiện có rất nhiều chủ đầu tư Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp Than khoáng sản Việt Nam và các tập đoàn kinh tế tư nhân… đã đầu tư nhiều nhà máy điện”- ông Bùi Quốc Hùng nhìn nhận.

Về lưới điện phân phối, chủ yếu là do EVN đầu tư và quản lý vận hành các lưới điện. Duy nhất có Công ty điện lực Khánh Hòa thí điểm cổ phần về lưới điện phân phối. Tuy nhiên, hiện có nhiều khó khăn trong công tác vận hành.

Ngoài ra, có một số lưới điện phân phối đã được cổ phần, tư nhấn hóa để đầu tư theo phạm vi địa bàn nhỏ trong khu công nghiệp, các xã huyện một số tỉnh. Ví dụ, An Giang, Thanh Hóa…; thậm chí có một số khu đô thị mới cũng được tư nhân đầu tư lưới điện phân phối.

Lãnh đạo Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo cho biết, với lưới điện truyền tải, do Luật quy định Nhà nước độc quyền, nên hiện nay chỉ có một số các doanh nghiệp đầu tư lưới điện truyền tải 220KV và dưới 220KV là chủ yếu.

Năm 2019-2020 có chính sách khuyến khích phát triển điện năng lượng tái tạo nên một số doanh nghiệp tiếp tục đầu tư lưới điện truyền tải 500KV để đấu nối cho các nhà máy điện của họ. Ngoài ra, một số Tập đoàn Dầu khí Việt Nam có các nhà máy, Trung tâm nhiệt điện như Sông Hậu, Vũng Áng, Long Phú … đầu tư trạm 500KV. Nhưng hiện nay đều muốn bàn giao cho EVN và EVNNPT quản lý.

“Bộ Công Thương đang giao Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo chuẩn bị xây dựng Nghị định hướng dẫn về Điều 6, Luật số 03/2022/QH15 về đầu tư xây dựng lưới điện truyền tải thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư lưới điện truyền tải với mục tiêu đảm bảo an ninh quốc phòng, đúng với quy hoạch”- lãnh đạo Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo thông tin thêm.