Trải nghiệm Lễ hội trỉa lúa của người Bru - Vân Kiều tại Hà Nội
Lễ hội trỉa lúatừ lâu đã gắn liền với đời sống của dân tộc Bru - Vân Kiều, trở thành một nét sinh hoạt văn hóa, tâm linh hết sức thiêng liêng của đồng bào dân tộc tỉnh Quảng Bình.
| Lễ hội trỉa lúa nét sinh hoạt văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào Bru - Vân Kiều |
Già làng Hồ Đài đến từ huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình cho biết: Đồng bào dân tộc Bru - Vân Kiều chủ yếu sinh sống tại các bản làng trên dãy Trường Sơn ở miền Tây Quảng Bình. Nơi đây khí hậu vô cùng khắc nghiệt, hạn hán, mưa lũ, thiên tai triền miên. Hoạt động sản xuất chủ yếu của người dân là làm nương rẫy và trồng lúa. Hàng ngày họ chặt, đốt, cốt, trỉa để có thể sinh tồn.
| Trỉa lúa là công đoạn cuối cùng của quy trình làm nương rẫy của đồng bào Bru - Vân Kiều |
Trong đó công đoạn trỉa lúa là công đoạn cuối cùng của quy trình làm nương rẫy từ chặt, đốt, cốt rồi đến trỉa. Công đoạn trỉa lúa đã được đồng bào dân tộc Bru - Vân Kiều nâng lên thành Lễ hội trỉa lúa với ý nghĩa là trước khi đem hạt giống được cất giữ kín đáo trong gùi ra, phải trỉa xuống đất để cầu mong các vị thần linh như thần trời, thần nước, thần núi, thần rừng gìn giữ và bảo hộ cho hạt giống được sinh sôi nảy nở, chắc hạt nặng bông khi đến mùa thu hoạch.
| Dâng cúng lễ vật trong Lễ hội trỉa lúa |
Theo già làng Hồ Đài, Lễ hội trỉa lúa là một trong những lễ hội quan trọng nhất trong đời sống tín ngưỡng và sinh hoạt cộng đồng của người Bru - Vân Kiều với mục đích cầu xin thần linh ban cho cuộc sống no đủ, mùa màng bội thu, chim, chuột, sâu bọ không phá hoại cây ngô, cây lúa của dân làng. Họ tôn thờ thần lúa và xem đây là vị thần linh thiêng mang lại ấm no, hạnh phúc. Vì vậy mà người dân nơi đây luôn gìn giữ Lễ hội trỉa lúa với ý nghĩa là lễ hội lớn nhất trong năm.
Nếu phần lễ là lời khấn bày tỏ sự biết ơn trời đất thì phần hội chính là dịp để bà con dân bản cùng quây quần bên nhau, thắt chặt tình đoàn kết, gắn bó.
Đến với Làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam trong Ngày hội “Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc” đồng bào và du khách được trải nghiệm Lễ hội trỉa lúa của dân tộc Bru - Vân Kiều đầy sinh động. Đây là nét sinh hoạt văn hóa, tâm linh hết sức thiêng liêng của đồng bào Bru - Vân Kiều đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
| Dân bản đứng, ngồi phía sau chờ phát lệnh khai Lễ hội trỉa lúa |
| Già làng thực hiện nghi lễ trong Lễ hội trỉa lúa |
| Bà con thành tâm khấn lễ với các nông cụ để cầu mong một năm mưa thuận gió hòa |
Khi cây nêu và lễ vật đã chuẩn bị xong, lúc này dân bản đứng, ngồi phía sau xung quanh vị già làng chờ phát lệnh khai Lễ hội trỉa lúa. Già làng đứng giữa vòng người, tay trái cầm chai rượu rót đầy chiếc ly thủy tinh ở tay phải và cất lời khấn to cầu xin các vị thần linh ban cho hạt giống được mọc lên thành cây lúa, cây đỗ, cây ngô… khỏe mạnh, tươi tốt, không cho chim chóc, sâu bọ đến phá hoại để mùa màng được bội thu, cuộc sống người dân được ấm no, hạnh phúc.
| Đồng bào thực hiện nghi thức chọc lỗ, gieo hạt |
Sau khi khấn xong, dân bản vai đeo gùi, tay cầm gậy bắt đầu chọc lỗ xung quanh bãi đất để thực hiện nghi thức gieo hạt. Già làng cầm cái nia ở trong đựng ít thóc giống, vừa nhún nhảy như sảy thóc vừa tiếp tục khấn để gọi thần lúa về phù hộ cho dân làng làm ăn thuận lợi.
| Đồng bào và du khách được trải nghiệm Lễ hội trỉa lúa đầy sinh động |
Phần lễ kết thúc, dân bản sẽ quây quần, tụ họp bên những mâm cỗ và uống rượu cần. Mọi người vừa ăn vừa trò chuyện vui vẻ.
Tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Khu du lịch Đồng Mô - Ngải Sơn, thị xã Sơn Tây, Hà Nội), du khách tham dự cùng đồng bào các dân tộc thưởng thức các món ăn dân dã đặc sản vùng núi rừng Trường Sơn. Họ cùng nhau chơi các trò chơi dân gian quen thuộc như nhảy lò cò, kéo co, vật tay…
| Trống chiêng nổi lên, đồng bào múa hát mừng Lễ hội trỉa lúa |
Tiếng chiêng, tiếng trống. tiếng khèn vang lên cũng là lúc những điệu múa, những làn điệu dân ca truyền thống của đồng bào Bru - Vân Kiều mừng Lễ hội trỉa lúa, góp phần thắt chặt tình đoàn kết.