Độc lạ với 'báu vật' quần áo làm từ vỏ cây của người Xơ Đăng ở Kon Tum

Từ vỏ cây rừng, qua đôi tay tài hoa của người Xơ Đăng (Kon Tum) đã trở thành những bộ trang phục độc đáo, được người dân gìn giữ và xem như báu vật truyền đời.
Kon Tum: Hai cô gái trẻ cứu cụ ông bán vé số bị nước cuốn trôi Cục Quản lý thị trường tỉnh Kon Tum báo cáo gì vụ khám phương tiện vận tải 47H-004.50? Kon Tum: Thêm một xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao

Độc đáo từ chất liệu tới cách làm

Từ TP. Kon Tum, men theo QL14, chúng tôi tìm về thôn Kon Sơ Tiu, xã Ngọk Réo, huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum, tìm gặp nghệ nhân ưu tú Y Der (61 tuổi) - một trong số ít những người ở xã Ngọk Réo còn biết làm trang phục từ vỏ cây.

Độc lạ với 'báu vật' quần áo làm từ vỏ cây của người Xơ Đăng ở Kon Tum
Độc đáo quần áo làm từ vỏ cây rừng của người Xơ Đăng ở Kon Tum. Ảnh: Hiền Mai

Bên những bộ trang phục độc đáo làm từ vỏ cây, nghệ nhân ưu tú Y Der bắt đầu say sưa kể cho chúng tôi nghe về những hồi ức, về các nét đẹp văn hóa đặc sắc của người Xơ Đăng.

Đối với nghệ nhân Y Der và dân làng nơi đây, “linh hồn” trong các lễ hội là cồng chiêng, múa xoang. Cùng với đó thường xuất hiện những bộ trang phục bằng vỏ cây, con rối, mặt nạ, hình nộm hay hình hóa trang mang nét đặc trưng của nghệ thuật tạo hình dân gian đặc sắc. Nét tạo hình tuy đơn sơ, giản dị, song rất gần gũi, thân thuộc khiến các lễ hội thêm ấn tượng.

Trong những nét đặc trưng đó, trang phục bằng vỏ cây mang ý nghĩa sâu sắc đối với bà con Xơ Đăng (nhánh Tơ Đrá). Xưa kia, vào những dịp lễ lớn mọi người đều khoác lên mình bộ trang phục bằng vỏ cây, cả đàn bà, đàn ông đều sử dụng.

Nghệ nhân Y Der cho biết, trước đây, khi chưa biết dệt các tấm thổ cẩm, người Xơ Đăng chủ yếu mặc trang phục bằng vỏ cây, dây rừng. Thường chúng tôi chọn vỏ của cây hmúa và cây gdua để làm. Hai loại cây này mọc nhiều ở rừng, có vỏ vừa đủ độ rộng, dài, dẻo, mềm và bền thích hợp làm tấm khố, váy, áo.

“Trước kia, cây hmúa hay cây gdua có nhiều trong núi. Ngày nay, cây dần ít đi, muốn tìm được phải lặn lội vào tận rừng sâu. Để tìm được 1 - 2 cây đủ làm một chiếc áo, tôi phải mất một ngày vào tận rừng sâu, mất thêm một ngày để cạo và đập dập vỏ thân cây” - bà Y Der nói.

Theo bà Y Der, vỏ cây sau khi đưa về sẽ được lột, hun khói, đập dập nhiều lần từ nhẹ đến mạnh cho tơi thành sợi. Việc làm này thường được những thanh niên khỏe mạnh, rắn rỏi đảm nhận.

Tiếp đến, vỏ cây được đưa xuống suối ngâm nửa ngày cho trôi bớt mủ rồi nấu chung với một số loại lá để tránh mối, mọt; sau đó được phơi trong nắng nhẹ rồi đem nối lại với nhau bằng dây cây jrông, tạo thành trang phục khá thô sơ nhưng lại rất chắc chắn.

Thông thường, áo được may theo kiểu dáng cổ tròn, không có tay, toàn bộ chiếc áo chỉ có hai đường khâu kín đáo ở hai bên nách, mặt trong rất láng vì được mài nhẵn, còn mặt ngoài sần sùi hơn. Trung bình bà Y Der sẽ phải mất khoảng 2 -3 ngày để hoàn thiện một chiếc áo, khố, váy.

“Hiện tôi còn giữ 10 bộ trang phục vỏ cây của cha mẹ để lại. Còn 4 bộ tôi mới làm vào 3 năm trước. Hiện trang phục này không được sử dụng thường xuyên, chỉ dùng trong các lễ đâm trâu, mừng lúa mới hoặc lễ hội cồng chiêng - múa xoang” - bà Y Der cho hay.

Gìn giữ và lưu truyền

Là người am hiểu về văn hóa dân tộc Xơ Đăng, nghệ nhân ưu tú A Nian (75 tuổi, ở thôn Kon Sơ Tiu, xã Ngọk Réo) cho biết, trong mỗi lễ hội của thôn hoặc xã tổ chức thường có người mặc trang phục làm từ vỏ cây. Điểm đặc biệt họ mặc trang phục này sẽ đeo thêm chiếc mặt nạ đẽo từ tấm gỗ. Mặt nạ được điêu khắc thành hình thù kỳ dị hoặc hài hước. Nhiều bộ phận như mắt, mũi, miệng, trán, cằm hay râu được cách điệu với đường nét hết sức hoang sơ.

Độc lạ với 'báu vật' quần áo làm từ vỏ cây của người Xơ Đăng ở Kon Tum
Cận cảnh chiếc áo làm từ vỏ cây rừng của người Xơ Đăng. Ảnh: Hiền Mai
Độc lạ với 'báu vật' quần áo làm từ vỏ cây của người Xơ Đăng ở Kon Tum
Nghệ nhân Y Der là trong số ít đang gìn giữ nét đẹp văn hóa đặc sắc của người Xơ Đăng. Ảnh: Hiền Mai

Khi nhắc về việc gìn giữ và lưu truyền nghề làm trang phục từ vỏ cây, trầm ngâm một hồi, già A Nian cho rằng thế hệ trẻ bây giờ không còn ai mặn mà và biết cách làm nữa. Những người cao tuổi thì hầu hết đã về với Yàng (trời), chỉ còn một vài người xưa kia học được cách làm từ cha ông nhưng nay tay đã run, mắt cũng mờ. Một điều quan trọng nữa là rừng bị tàn phá quá nhiều nên giờ đây tìm nguyên liệu rất khó, vào tận rừng sâu “săn” cả tuần cũng chưa chắc đã thấy.

“Cũng có nhiều người đến hỏi mua áo nhưng dân làng Kon Sơ Tiu nhất quyết không bán vì mọi người xem đây là 'báu vật'. Nhiều năm qua, tôi cũng như bà Y Der đã tích cực huy động, hướng dẫn một số thanh niên trong thôn làm trang phục vỏ cây với mong muốn lưu giữ giá trị văn hóa tốt đẹp của ông cha, để con cháu trong tương lai biết đến trang phục độc đáo của dân tộc”- ông A Nian chia sẻ.

Trao đổi với phóng viên, ông A Lũy - Phó Chủ tịch UBND xã Ngọk Réo cho biết: “Với nơi đây, trang phục bằng vỏ cây chứa đựng nhiều giá trị văn hóa, phản ánh quá trình phát triển của cộng đồng qua mỗi thời kỳ. Trang phục từ cỏ cây cũng là sự giao hòa, gần gũi giữa con người với vạn vật, thiên nhiên. Chính vì vậy, những người già, chính quyền địa phương luôn đau đáu trong việc bảo tồn và trao truyền nét văn hóa của dân tộc cho thế hệ trẻ”.

Hiền Mai
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Thể lệ Cuộc thi Sáng tác ca khúc về đề tài dân tộc thiểu số năm 2024

Thể lệ Cuộc thi Sáng tác ca khúc về đề tài dân tộc thiểu số năm 2024

Cuộc thi Sáng tác ca khúc về đề tài dân tộc thiểu số năm 2024 nhằm nâng cao mức hưởng thụ văn hoá, nghệ thuật, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.
Gia Lai: Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn, thách thức

Gia Lai: Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn, thách thức

Những năm quan, vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Gia Lai được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm song vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức cần được giải quyết.

Tin cùng chuyên mục

Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm 2024: Thu hút đầu tư du lịch khu vực Nam Bộ, Nam Trung Bộ

Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm 2024: Thu hút đầu tư du lịch khu vực Nam Bộ, Nam Trung Bộ

Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm lần thứ VI dự kiến diễn ra từ ngày 27 - 29/9, tại Ninh Thuận nhằm giới thiệu tiềm năng, lợi thế của các tỉnh Nam Bộ, Nam Trung Bộ.
Bố Trạch - Quảng Bình: Tính dụng chính sách “chủ công” hỗ trợ hộ nghèo

Bố Trạch - Quảng Bình: Tính dụng chính sách “chủ công” hỗ trợ hộ nghèo

Tín dụng chính sách đã trở thành “chủ công” hỗ trợ nhiều hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số của huyện Bố Trạch vươn lên thoát nghèo bền vững.
Thừa Thiên Huế: Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số huyện A Lưới lần thứ IV

Thừa Thiên Huế: Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số huyện A Lưới lần thứ IV

Huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số huyện A Lưới lần thứ IV năm 2024.
Trình diễn “Nghệ thuật trang trí trên vải của người Lô Lô”

Trình diễn “Nghệ thuật trang trí trên vải của người Lô Lô”

Ngày 20/4, Craft Link đã tổ chức buổi trình diễn nghề “Nghệ thuật trang trí trên vải của người Lô Lô".
Du khách sẽ được tham dự Tết Chôl Chnăm Thmây tại Làng Văn hoá các dân tộc

Du khách sẽ được tham dự Tết Chôl Chnăm Thmây tại Làng Văn hoá các dân tộc

Tết Chôl Chnăm Thmây là hoạt động nằm trong chuỗi các hoạt động nhân Ngày Văn hoá các dân tộc Việt Nam (19/4) tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam.
Lễ hội Hết Chá răn dạy con người biết sống có tình, có nghĩa

Lễ hội Hết Chá răn dạy con người biết sống có tình, có nghĩa

Lễ hội Hết Chá của dân tộc Thái nhằm răn dạy con người biết sống có tình có nghĩa, biết ơn những người đã giúp đỡ mình lúc khó khăn, hoạn nạn.
Trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor gần gũi với thiên nhiên

Trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor gần gũi với thiên nhiên

Gần gũi với thiên nhiên, trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor luôn thể hiện nét duyên, kín đáo nhưng lại quyến rũ lạ thường.
Nét duyên trong trang phục phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc

Nét duyên trong trang phục phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc

Sự kết hợp hoàn hảo giữa váy, áo, khăn, thắt lưng… đã tạo nét duyên dáng trong trang phục của phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc.
Kế hoạch tổ chức Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4

Kế hoạch tổ chức Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4

Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4 sẽ diễn ra từ ngày 18/4/2024 đến ngày 21/4/2024 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, Hà Nội.
Lễ hội Rija Nagar - Lan tỏa các giá trị văn hóa Chăm

Lễ hội Rija Nagar - Lan tỏa các giá trị văn hóa Chăm

Lễ hội Rija Nagar lan tỏa bản sắc đặc trưng của văn hóa Chăm như: Âm nhạc, vũ điệu, trang phục, ẩm thực, văn khấn và những lời chúc tụng đầy tình cảm…
Thổ cẩm, nét văn hóa đặc trưng của đồng bào S’tiêng

Thổ cẩm, nét văn hóa đặc trưng của đồng bào S’tiêng

Bằng đôi tay khéo léo, sự cần cù, óc sáng tạo những phụ nữ dân tộc S’tiêng đã dệt nên những sản phẩm thổ cẩm tinh xảo, độc đáo với nét văn hóa đặc trưng.
Đặc sắc lễ mừng cơm mới của dân tộc S’tiêng

Đặc sắc lễ mừng cơm mới của dân tộc S’tiêng

Lễ mừng cơm mới là một lễ hội lớn, được coi là Tết cổ truyền của người S’tiêng, thể hiện lòng tôn kính thần lúa đã đem lại cuộc sống ấm no cho đồng bào.
Nét đặc sắc trong trang phục truyền thống của người Bru - Vân Kiều

Nét đặc sắc trong trang phục truyền thống của người Bru - Vân Kiều

Lấy màu đỏ, đen làm chủ đạo, sắc màu tượng trưng cho âm dương, sự giao hòa với thiên nhiên, tạo nên sự hài hòa trang phục truyền thống dân tộc Bru - Vân Kiều.
Đồng Nai: 571 tỷ đồng hỗ trợ phát triển vùng dân tộc thiểu số

Đồng Nai: 571 tỷ đồng hỗ trợ phát triển vùng dân tộc thiểu số

Năm 2024 Đồng Nai dành 571 tỷ đồng triển khai 10 dự án hỗ trợ phát triển cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Thừa Thiên Huế: Xoá nhà tạm, hỗ trợ sinh kế cho người dân là mục tiêu quan trọng

Thừa Thiên Huế: Xoá nhà tạm, hỗ trợ sinh kế cho người dân là mục tiêu quan trọng

Đó là ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Thanh Bình tại buổi làm việc với huyện A Lưới.
Lễ hội Nàng Hai: Nét ứng xử văn hoá của dân tộc Tày

Lễ hội Nàng Hai: Nét ứng xử văn hoá của dân tộc Tày

Lễ hội Nàng Hai thể hiện nét ứng xử rất văn hoá của dân tộc Tày, là tâm tư, nguyện vọng của đồng bào cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Trải nghiệm Lễ hội trỉa lúa của người Bru - Vân Kiều tại Hà Nội

Trải nghiệm Lễ hội trỉa lúa của người Bru - Vân Kiều tại Hà Nội

Du khách và đồng bào được trài nghiệm Lễ hội trỉa lúa của dân tộc Bru - Vân Kiều ngay tại Thủ đô Hà Nội nhân Ngày hội “Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc”.
Lào Cai: Nghề dệt của người Thu Lao được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Lào Cai: Nghề dệt của người Thu Lao được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Nghề dệt của người Thu Lao, huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai vừa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Lễ Then Kin Pang: Sự kết hợp hài hòa giữa âm nhạc và diễn xuất

Lễ Then Kin Pang: Sự kết hợp hài hòa giữa âm nhạc và diễn xuất

Lễ Then Kin Pang là sự kết hợp hài hòa giữa âm nhạc, múa và diễn xuất... thể hiện rõ nhất bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Thái, tỉnh Lai Châu.
Yên Bái: Sôi động Lễ hội Gầu Tào huyện Trạm Tấu năm 2024

Yên Bái: Sôi động Lễ hội Gầu Tào huyện Trạm Tấu năm 2024

Lễ hội Gầu Tào huyện Trạm Tấu (Yên Bái) là sự kiện văn hóa quan trọng nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc Mông...
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động