Tại sao giới trẻ lại bị thuốc lá thế hệ mới 'lôi kéo'?

Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có xu hướng gia tăng trong giới trẻ. Do đó, cần phải có những biện pháp mạnh mẽ đối với loại thuốc lá mới này.

Những con số đáng báo động

Tại Việt Nam, qua tổng hợp báo cáo của gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cho thấy, chỉ tính riêng năm 2023, đã có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử thuốc lá nung nóng. Triệu chứng khi nhập viện chủ yếu do: Dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp,... với thời gian sử dụng lần đầu tiên là 81 người; đã từng dùng một thời gian là 1.143 người.

Đặc biệt, con số sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh từ 13 - 15 tuổi càng gia tăng một cách đáng kể. Theo số liệu của Bộ Y tế, chỉ trong vòng 2 năm, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử của độ tuổi này tăng từ 3,5% năm 2022 lên 8,0% năm 2023). Trong đó, cao nhất ở nhóm tuổi trẻ (15 - 24 tuổi) với tỷ lệ là 7,3%; nhóm tuổi 25 - 44 tuổi là 3,2% và nhóm tuổi 45 - 64 tuổi là 1,4%.

Trong một nghiên cứu mới đây của Trường Đại học Y tế công cộng, được hỗ trợ bởi Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá và Tổ chức Y tế Cộng đồng toàn cầu Vital Strategies vừa công bố cho thấy, giai đoạn tháng tel:10 - 12/2023, trên 3.801 học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 tại 11 tỉnh, thành ở Việt Nam, đã có 96,2% và 37,8% học sinh nhận thức được sự tồn tại của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng; 14% đã từng thử sử dụng thuốc lá điện tử và 7% hiện đang sử dụng trong 30 ngày qua. Tỷ lệ này đối với thuốc lá nung nóng là 1,8% đã từng sử dụng và 1,0% hiện đang sử dụng.

Có thể thấy, mức độ sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng trong giới trẻ Việt Nam đang ở mức cao, đặc biệt khi so sánh với các chỉ số về sử dụng thuốc lá truyền thống.

Chiêu trò của các công ty thuốc lá

Trong những năm gần đây, các công ty thuốc lá đã không ngừng tìm kiếm những cách thức mới để tiếp cận người tiêu dùng và duy trì lợi nhuận. Một trong những chiến thuật đáng chú ý nhất là việc tung ra thị trường các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Các công ty này thường quảng cáo rằng các sản phẩm này ít gây hại hơn so với thuốc lá truyền thống và có thể giúp người hút thuốc giảm thiểu rủi ro sức khỏe.

Tuy nhiên, các chuyên gia y tế trên toàn cầu đã lên tiếng cảnh báo về những nguy cơ tiềm ẩn của các sản phẩm này. Mặc dù các công ty thuốc lá cố gắng tạo ra hình ảnh khác cho các sản phẩm của mình, nhưng thực tế cho thấy, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vẫn chứa nicotine – một chất gây nghiện mạnh và có hại cho sức khỏe. Hơn nữa, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng các sản phẩm này có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm tổn thương phổi, các vấn đề về tim mạch và ung thư.

GS.TS Hoàng Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Y tế Công cộng đã nhấn mạnh sự nguy hiểm của xu hướng này. Ông cho rằng việc quảng bá thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng như một lựa chọn thay thế an toàn hơn cho thuốc lá truyền thống có thể làm đảo ngược những nỗ lực kiểm soát việc sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên trong nhiều năm qua. Thực tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng ở giới trẻ Việt Nam đang tăng lên đáng báo động.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã đưa ra cảnh báo rõ ràng: không có bằng chứng nào cho thấy thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng ít gây hại hơn thuốc lá truyền thống. Ngay cả Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cũng chưa phê duyệt bất kỳ sản phẩm thuốc lá nung nóng nào là “giảm hại”.

Giám đốc điều hành Trung tâm Quản trị và Kiểm soát thuốc lá toàn cầu (GGTC, Thái Lan), Bungon Ritthiphakdee đã nhận định rằng, ngành công nghiệp thuốc lá đang cố tình “lách” các quy định quản lý bằng cách giới thiệu các sản phẩm mới này. Đây là một chiến thuật tinh vi nhằm đối phó với các quy định ngày càng nghiêm ngặt đối với thuốc lá truyền thống.

Việc các công ty thuốc lá quảng bá thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng như một lựa chọn an toàn hơn là một chiến lược tiếp thị đầy mưu mẹo nhằm duy trì và mở rộng thị trường. Các chuyên gia y tế đã đưa ra nhiều cảnh báo về những nguy hại của các sản phẩm này. Để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, các cơ quan chức năng cần có những biện pháp mạnh mẽ hơn để quản lý và kiểm soát thị trường thuốc lá, đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của cộng đồng về những tác hại của thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nói riêng.