Startup Việt Nam: Hút vốn đầu tư trong đại dịch

Phép thử khả năng “sinh tồn”

Đại dịch Covid-19 được giới chuyên gia nhận định như một phép thử khả năng “sinh tồn” của hầu hết các ngành, doanh nghiệp. Theo thống kê, từ đầu năm 2021 đến nay, đã có khoảng 59.800 doanh nghiệp ngừng kinh doanh, tăng 23% so với cùng kỳ năm 2020. Tuy nhiên, trong bối cảnh u ám này, hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam vẫn phát triển và trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Nhiều startup tại Việt Nam đã công bố gọi vốn thành công số tiền hàng triệu USD trong năm 2021.

Nhiều dự án khởi nghiệp được đánh giá cao ở các cuộc thi cấp quốc gia

Điển hình, Ví MoMo công bố hoàn thành vòng gọi vốn thứ tư, với sự tham gia của các nhà đầu tư bao gồm Warburg Pincus, Affirma Capital và Tybourne Capital Management... Theo thông tin của Bloomberg, startup Việt này nhận vốn đầu tư lên đến hơn 100 triệu USD. Hồi đầu tháng 6/2021, KKR - một trong những Quỹ đầu tư lớn thứ ba thế giới, công bố đầu tư 100 triệu USD vào Tập đoàn Giáo dục EQuest. Đây là đơn vị thứ 3 tại Việt Nam nhận đầu tư từ KKR, sau Vinhomes và Masan MEATLife.

Trước đó, ứng dụng học tiếng Anh ELSA đã huy động thành công 15 triệu USD từ nhóm nhà đầu tư Vietnam Investments Group và SIG. Hay, VNG - công ty game lớn nhất của Việt Nam công bố thương vụ đầu tư vào Got It - doanh nghiệp cung cấp nền tảng quà tặng điện tử cao cấp, với giá trị là 6 triệu USD.

Tác động của đại dịch Covid-19 khiến dòng vốn đầu tư vào startup mặc dù có bị chững lại nhưng theo đánh giá của các quỹ đầu tư mạo hiểm, Việt Nam vẫn là thị trường ưu tiên hàng đầu tại Đông Nam Á trong năm 2021. Theo thống kê, tổng giá trị các thương vụ đầu tư vào doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam từ đầu năm đến nay là 290,43 triệu USD. Trước đó, tại Diễn đàn quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam diễn ra cuối năm 2020, đã có 33 quỹ đầu tư cam kết rót hơn 810 triệu USD vào lĩnh vực khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Việt Nam trong giai đoạn 5 năm 2021-2025.

Ông Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học và công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) - cho biết, thời gian qua, hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam đã có sự phát triển vượt bậc, nằm trong top đầu khu vực, các quỹ đầu tư quốc tế cũng đặc biệt quan tâm đến các startup Việt Nam. Startup là doanh nghiệp đưa ra nhiều giải pháp ngay trong bối cảnh đại dịch. Chẳng hạn như trong lĩnh vực giáo dục, y tế… những ý tưởng của startup Việt dường như đi trước một bước.

Đây chính là cơ hội để lan tỏa những ý tưởng đó, nhưng để làm được điều này thì cần sự chung tay của rất nhiều bộ, ban, ngành để mở đường cho những ý tưởng mới… “Nhiều diễn giả quốc tế, chuyên gia đã đánh giá cao tinh thần khởi nghiệp của Việt Nam, vượt qua khó khăn, thách thức của đại dịch và vẫn vươn mình đứng dậy. Rất nhiều bạn thất bại và rất nhiều bạn lại tiếp tục đứng dậy và thành công” - ông Phạm Hồng Quất nhấn mạnh.

Chọn đường dài hướng tới mục tiêu bền vững

Theo ông Phạm Hồng Quất, để giúp các startup vượt qua khó khăn cũng như hoạt động khởi nghiệp ở Việt Nam tiếp tục phát triển, trong thời gian tới, ở góc độ quốc gia sẽ nâng cấp, sửa đổi bổ sung Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025” (Đề án 844) hiện tại. Theo đó, sẽ có cơ chế để hỗ trợ trực tiếp cho startup (trước đây là hỗ trợ cho các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp)… “Chúng ta cũng sẽ thí điểm các chính sách mới, như gọi vốn cộng đồng, thí điểm các câu lạc bộ đầu tư khởi nghiệp. Tiếp nữa, chúng tôi cũng kết nối với quốc tế mạnh mẽ cả về đầu tư vốn cũng như phát triển thị trường cho các startup” - ông Phạm Hồng Quất nói.

Chia sẻ câu chuyện của doanh nghiệp, ông Nguyễn Xuân Vinh - sáng lập FoodHub - một startup công nghệ cung cấp giải pháp thương mại điện tử dành cho thực phẩm sạch - cho hay, nếu như trước dịch, ứng dụng chỉ có 18.000 lượt người dùng, nhưng chỉ sau 2 tuần giãn cách xã hội, lượng người dùng ứng dụng đã tăng thêm 7.000 người - tốc độ tăng trưởng chưa từng có trước đây. Hiện nay, tốc độ tăng trưởng còn lớn hơn nhiều: 200 - 300%, thậm chí có những thời điểm, FoodHub lọt top 10 ứng dụng được tải xuống nhiều nhất trên các kho ứng dụng.

Trên thực tế, trước khi dịch bệnh xảy ra, những startup lớn của thế giới như WeWork, Greensill, Katerra, hay tại Việt Nam, các startup như The Kafe, WeFit, Soya Garden với chiến lược “tăng trưởng bằng mọi giá”, phát triển nóng đã bị gục ngã.

Ông Bùi Thành Đô - nhà sáng lập và điều hành Think Zone Ventures - nhận định, gần đây, các startup Việt đã tập trung vào giá trị cốt lõi nhiều hơn, thay vì tạo ra mô hình mua bán đơn thuần, sử dụng tiền của các quỹ đầu tư để tăng trưởng, thì nay tập trung phát triển công nghệ có lợi thế dẫn dắt. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp phát triển bền vững trong lâu dài, tránh tình trạng tăng trưởng nóng nhưng dễ chạm trần.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Chí Thanh - Phó Tổng giám đốc Viettel Telecom- thông tin, hầu hết các startup hiện nay đã cẩn trọng hơn và lựa chọn các mô hình phát triển bền vững. Họ tập trung vào các giá trị lõi để tạo ra các giá trị khác biệt mà không chạy theo xu thế của thị trường, và công nghệ chính là chìa khóa tạo ra các giá trị cốt lõi đó cho hầu hết các doanh nghiệp.

“Các startup nên xác định thế mạnh cốt lõi của mình và tập trung làm thật tốt giá trị cốt lõi đó, đó là thế mạnh tạo ra sự cách biệt. Ví dụ, chúng ta là công ty công nghệ, cần nắm chắc platform (nền tảng), làm chủ và có những cái vượt trội hơn hẳn so với đối thủ trong cùng lĩnh vực” - ông Nguyễn Chí Thanh gợi ý.