Quản lý nhà nước ra sao đối với hiện tượng lan truyền tà đạo trên mạng?

Xuất hiện nhiều tà đạo, đạo lạ

Hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo trên không gian mạng đã xuất hiện từ lâu ở Việt Nam và gần đây có sự phát triển mạnh mẽ, nhất là trong và sau đại dịch Covid- 19. Cụ thể, hoạt động tôn giáo trên không gian mạng được thực hiện thông qua các trang trực tuyến của tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc và các trang mạng xã hội như: Facebook, zalo, telegram... với rất nhiều hình thức như giảng đạo, truyền đạo; đào tạo chức sắc, chức việc, bồi dưỡng giáo lý, xuất bản kinh sách điện tử; hội thảo, sinh hoạt tôn giáo.

Cũng như ở nhiều nước trên thế giới, hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo trên không gian mạng ở Việt Nam hướng đến nhiều mục đích rất khác nhau, từ thuần túy là chia sẻ thông tin tôn giáo, quảng bá hình ảnh, bày tỏ quan điểm cá nhân... đến việc vận động, cổ súy cho một mục đích tôn giáo, chính trị, xã hội hay thương mại khác.

Việc truy cập, tìm kiếm thông tin tôn giáo trên không gian mạng cũng có thể nhằm mục đích thực hành hoặc nghiên cứu, nhưng cũng có thể chỉ là thỏa mãn hiếu kỳ, tò mò nhất thời.

Trong thời gian qua, bên cạnh các thông tin chính thống về tôn giáo và hoạt động tôn giáo thuần túy do các tổ chức, cá nhân tôn giáo hợp pháp đăng tải, còn có không ít tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước thông qua không gian mạng để đăng tải thông tin liên quan tôn giáo vì mục đích chính trị, đưa ra các nhận định thiếu khách quan, thiếu thiện chí, thậm chí xuyên tạc đời sống tôn giáo của nhân dân để vu cáo nhà nước Việt Nam đàn áp tự do tôn giáo và kích động chống phá chính quyền nhà nước; tuyên truyền mê tín dị đoan, trái thuần phong, mỹ tục của dân tộc...

Một số tổ chức, cán nhân có thể kể đến như số đối tượng cực đoan, chống đối trong các tôn giáo thường xuyên sử dụng các trang mạng xã hội (facebook, zalo) để tuyên truyền, xuyên tạc về tình hình tự do tôn giáo tại Việt Nam; kích động các hoạt động chống đối chính quyền, gây phức tạp về an ninh, trật tự.

Đồng thời, Hội thánh Tin lành đấng Christ đã thông qua các ứng dụng trên mạng xã hội như: WhatsApp, Gotomeeting... tập hợp tín đồ là người dân tộc thiểu số ở trong nước liên kết với các nhóm Tin lành khác và số đối tượng phản động người Việt lưu vong lợi dụng vấn đề dân chủ, nhân quyền, tự do tôn giáo để chống phá Việt Nam, đòi thành lập “nhà nước riêng, tôn giáo riêng" cho người dân tộc thiểu số.

Một số hiện tượng tôn giáo mới, tà đạo, đạo lạ như Pháp luân công; Thanh Hải Vô thượng sư; Pháp môn diệu âm: Hội thánh của Đức Chúa Trời Mẹ, Năng lượng gốc Trống đồng Việt Nam có xu hướng gia tăng hoạt động sử dụng mạng xã hội để lôi kéo người tham gia.

Các hoạt động tuyên truyền mê tín dị đoan, trục lợi như: Câu lạc bộ tình người, nhóm trừ quỷ Bảo Lộc, hoạt động cúng oan gia trái chủ, trục vong...

Đặc biệt, các đối tượng đã lợi dụng không gian mạng để tuyên truyền, xuyên tạc, chia rẽ tín ngưỡng, tôn giáo của các tổ chức, cá nhân như Hội thánh của Đức Chúa Trời Mẹ, Lương Gia Long hay Lương Chính Khang tuyên truyền mê tín dị đoan, sai lệch về phương pháp phòng chống dịch Covid- 19; xuyên tạc, xúc phạm đạo Mẫu Việt Nam và các anh hùng, liệt sĩ đã có công với đất nước). Ngoài ra, các hoạt động bói toán, cầu cúng... mang tính chất mê tín dị đoan đang xuất hiện tràn lan trên không gian mạng.

Tuy nhiên, công tác đấu tranh, xử lý đối với hoạt động tôn giáo trên không gian mạng vẫn còn nhiều bất cập bởi các hoạt động tôn giáo như giảng đạo, truyền đạo, đào tạo chức sắc, chức việc, bồi dưỡng giáo lý, xuất bản kinh sách điện tử; Hội thảo, sinh hoạt tôn giáo...) diễn ra nhiều trên không gian mạng (các trang website; các trang mạng xã hội facebook, zalo, telegram...) nhưng không cần xin phép, không cần địa điểm, không kiểm soát được số người tham gia. Một số hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo lệch chuẩn, hoạt động lợi dụng tín ngưỡng, tâm linh có yếu tố mê tín dị đoan diễn ra rầm rộ trên môi trường mạng, gây dư luận bức xúc trong xã hội và trong cộng đồng các tín ngưỡng, tôn giáo.

Bên cạnh đó, khung pháp lý hiện hành của Việt Nam chưa có điều khoản cụ thể để điều chỉnh hoạt động đăng tải thông tin tôn giáo và liên quan tôn giáo trên không gian mạng.

Khẩn trương xử lý trên phương diện quản lý nhà nước

Tính đến tháng 12/2024 ở Việt Nam, Nhà nước đã công nhận và cấp chứng nhận đăng ký hoạt động tôn giáo cho 40 tổ chức thuộc 16 tôn giáo; với 28.065.030 tín đồ (chiếm trên 28% dân số cả nước), trong đó có 61.061 chức sắc, 144.835 chức việc; cả nước có 29.921 cơ sở thờ tự.

Chính quyền các địa phương đã cấp đăng ký sinh hoạt tôn giáo tập trung cho hàng nghìn nhóm sinh hoạt tôn giáo tập trung, trong đó có gần 70 nhóm sinh hoạt tôn giáo tập trung của người nước ngoài cư trú hợp pháp tại Việt Nam. Ngoài ra, Việt Nam cũng là quốc gia đa dạng về các loại hình tín ngưỡng, với trên 95% dân số có đời sống tín ngưỡng, tôn giáo.

Đảm bảo sự lành mạnh trong tín ngưỡng, thuần phong mỹ tục của Việt Nam trở nên cấp thiết trong bối cảnh mạng xã hội phát hiện nhanh chóng như hiện nay. Trên thực tế, theo thông tin từ Ban Tôn giáo Chính phủ (Bộ Nội vụ), đơn vị này đã chủ động tham mưu và triển khai các biện pháp, công tác nhằm đấu tranh, xử lý đối với các hoạt động truyền đạo trái pháp luật trên không giang mạng như làm việc với Bộ Thông tin và Truyền thông để thống nhất đánh giá về hoạt động tôn giáo trên không gian mạng và đề xuất công tác tiếp theo.

Luật sư Nguyễn Văn Nguyên, Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội nhận định rằng, với lượng thông tin khổng lồ trên mạng xã hội thì việc quản lý, phát hiện để kịp thời xử lý các thông tin sai sự thật không đơn giản. Đây là nguyên nhân số vụ vi phạm được phát hiện và xử lý trong thời gian qua còn khá khiêm tốn.

“Chúng ta chưa đủ nguồn lực để đấu tranh triệt để, bóc gỡ, ngăn chặn, phòng ngừa hữu hiệu mà chủ yếu là phát hiện và xử lý, bởi các rào cản về nền tảng, hạ tầng kỹ thuật, hệ thống dữ liệu. Do đó, để làm trong sạch, lành mạnh môi trường thông tin mạng vẫn còn nhiều điều cần phải xử lý. Hiện nay, lực lượng chức năng thực thi công tác an ninh, an toàn an ninh mạng, xử lý vi phạm trên không gian mạng có Thanh tra Bộ Thông tin và Truyền thông, Thanh tra Sở Thông tin và Truyền thông, cơ quan công an"- Luật sư Nguyễn Văn Nguyên nói.

Cùng với đó, theo nhận định của Ban Tôn giáo Chính phủ, nhằm kiểm soát chặt chẽ hoạt động tín ngưỡng trên không gian mạng, cần tăng cường công tác phối hợp quản lý nhà nước đối với hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo giữa các cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo với các cơ quan liên quan để phát hiện những tin xấu, độc, ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục và sự lành mạnh của đời sống tín ngưỡng, tôn giáo, những hoạt động tuyên truyền xuyên tạc, hoạt động “tà giáo, tà đạo”. Xử lý kịp thời đúng luật các hoạt động trên, đảm bảo chủ quyền quốc gia an ninh mạng trên không gian mạng và bảo vệ an ninh tôn giáo trên không gian mạng.

Đặc biệt, Ban Tôn giáo Chính phủ cũng xây dựng trang thông tin điện tử, hệ thống dịch vụ công trực tuyến, tiếp nhận ý kiến đóng góp, phản ánh của các cơ sở tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo, người dân đối với các hoạt động liên quan đến tín ngưỡng, tôn giáo trên không gian mạng. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, nhất là việc thành lập các Đoàn kiểm tra liên ngành về tín ngưỡng, tôn giáo để kịp thời phát hiện, chấn chỉnh và xử lý đối với các trường hợp vi phạm giáo luật, pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo; có giải pháp quản lý các cơ sở tôn giáo đảm bảo đúng tôn chỉ, mục đích của các tổ chức tôn giáo.