Nâng cao độ nhận diện thương hiệu, đẩy mạnh thanh toán QR xuyên biên giới

Phát triển thanh toán không dùng tiền mặt ghi nhận sự gia tăng mạnh ở phân khúc thanh toán QR code. Dữ liệu thống kê trong mạng lưới chấp nhận thanh toán Payoo công bố mới đây cho thấy, 6 tháng đầu năm nay, thanh toán QR code dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng thanh toán không dùng tiền mặt, với mức tăng 2,5 lần. Tiếp đến là thanh toán thẻ quốc tế với mức tăng 64%, thẻ nội địa tăng 7%. Thống kê cũng chỉ ra rằng, thanh toán không tiền mặt thông qua mã QR đã trở nên quen thuộc với người có tài khoản ngân hàng và sử dụng điện thoại thông minh.

Tài khoản ngân hàng được mở mới tăng mạnh là một trong những yếu tố khiến thanh toán qua mã QR tăng trưởng. Đại diện Vụ Thanh toán - Ngân hàng Nhà nước cho biết, đến nay, hơn 87% người trưởng thành đã có tài khoản thanh toán tại ngân hàng và nhiều ngân hàng đã có trên 95% số lượng giao dịch được xử lý trên kênh số. Thanh toán không dùng tiền mặt tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt về số lượng giao dịch thanh toán qua di động (Mobile) và QR code bình quân qua các năm từ 2017 - 2023 đạt trên 100%/năm.

Phát triển thanh toán qua mã QR không chỉ tập trung tại thị trường trong nước, thông qua thanh toán dịch vụ ăn uống; siêu thị và cửa hàng tiện lợi; thời trang, mỹ phẩm, giải trí hay ở hệ thống bán lẻ mà cơ quan quản lý còn đang đẩy mạnh thúc đẩy hoạt động này qua kênh thanh toán song phương với các quốc gia trong khu vực như Lào, Campuchia, Thái Lan.

Phó Thống đốc thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú trong buổi làm việc với Quyền Thống đốc Ngân hàng Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào mới đây cũng đánh giá cao kết quả tích cực trong hợp tác song phương dự án “Kết nối thanh toán bán lẻ song phương sử dụng mã phản hồi nhanh QR-code” và đề án “Thúc đẩy thanh toán sử dụng đồng bản tệ”, đồng thời mong muốn 2 bên nỗ lực hơn nữa để đạt những kết quả cụ thể.

Trao đổi về thanh toán xuyên biên giới thông qua mã QR, tại cuộc họp của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) phối hợp với Vụ Thanh toán (Ngân hàng Nhà nước) vừa tổ chức, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán cho biết, thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã hợp tác với các ngân hàng trung ương Thái Lan, Campuchia và Lào triển khai thử nghiệm kết nối thanh toán song phương qua mã QR.

Thực tế cho thấy, việc hợp tác thanh toán song phương qua mã QR giữa các quốc gia trong khu vực là phù hợp với xu hướng liên kết trong ASEAN, mang lại tiện ích thanh toán bằng đồng bản tệ cho các khách hàng Việt Nam khi sang các nước có hợp tác, cũng như du khách từ các nước này khi đến Việt Nam.

Tuy nhiên, ông Tuấn cho hay, hiện nay các giao dịch thanh toán song phương qua mã QR chưa phát sinh giao dịch chiều thanh toán tại Việt Nam, mặc dù số lượng đơn vị chấp nhận thanh toán tại Việt Nam đối với các dự án hợp tác với Thái Lan và Campuchia lên đến hàng chục nghìn đơn vị. Nguyên nhân chính của thực trạng này là do mức độ nhận diện thương hiệu tại các điểm chấp nhận thanh toán song phương của ngân hàng và mạng lưới chấp nhận thanh toán tại Việt Nam còn chưa đồng bộ, dễ gây nhầm lẫn giữa mã QR thanh toán nội địa và mã QR thanh toán song phương; Các ngân hàng khi tham gia dịch vụ đều ưu tiên triển khai chiều Việt Nam thực hiện thanh toán tại đơn vị chấp nhận thanh toán ở nước ngoài…

Ngân hàng Nhà nước mới đây đã ban hành Thông tư số 40/2024/TT-NHNN quy định về hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán. Trong đó có quy định rõ về hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán có yếu tố nước ngoài. Một số vấn đề cần quan tâm tại thông tư này đã được cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp trung gian thanh toán và đại diện các ngân hàng thương mại đề cập.

Đại diện các ngân hàng hội viên của VNBA cho biết, hiện có 2 hình thức chấp nhận thanh toán quốc tế là thanh toán qua mã VietQR (thanh toán không mất phí), thanh toán qua mã QR (mất 0,5% phí đối với đơn vị chấp nhận thanh toán). Vì vậy, cần phải có sự đồng nhất chuẩn định dạng để các ngân hàng hội viên có thể dễ dàng triển khai. Đồng thời, cần có sự thống nhất trong việc thu phí hoặc chuyển tiền qua mã QR miễn phí hoặc thanh toán thu phí. Đại diện các ngân hàng, trung gian thanh toán cho rằng, cần cải tiến tiến độ vận hành, thúc đẩy thanh toán song phương qua mã QR với các giải pháp thống nhất, đưa ra lộ trình triển khai rõ ràng. Đặc biệt, với các thị trường khách lớn, có tiềm năng như Hàn Quốc, Trung Quốc thì cần có sự tập trung để phát triển thanh toán xuyên biên giới.

Từ thực tế được các ngân hàng và doanh nghiệp trung gian thanh toán nêu, để hoạt động thanh toán song phương qua mã QR được thông suốt, ông Phạm Anh Tuấn gợi mở: Hiệp hội Ngân hàng phối hợp với NAPAS và các ngân hàng, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán bàn bạc và thống nhất giải pháp để xây dựng kế hoạch triển khai khả thi, phù hợp. Đồng thời, lãnh đạo Vụ Thanh toán thông tin thêm: dự kiến cuối năm nay, Ngân hàng Nhà nước sẽ triển khai dự án hợp tác thanh toán song phương với Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản. “Đây là nhiệm vụ quan trọng và cấp bách đối với mạng lưới thanh toán của hệ thống ngân hàng Việt Nam. Công ty Cổ phần thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS) với vai trò là đơn vị đầu mối kết nối và các ngân hàng thành viên tham gia dự án kết nối cần có giải pháp đảm bảo chấp nhận thanh toán song phương qua mã QR chiều thanh toán tại Việt Nam. Trong đó, đảm bảo việc chấp nhận thanh toán song phương qua mã QR tại các đơn vị chấp nhận thanh toán của các ngân hàng thành viên; có biện pháp mở rộng mạng lưới đơn vị chấp nhận thanh toán song phương qua mã QR” - ông Tuấn bày tỏ.

Về vấn đề thanh toán liên thông qua mã QR với các nước trong khu vực như Thái Lan, Lào, Campuchia và tới đây là Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng cho rằng, đây là nhiệm vụ cấp bách và rất áp lực. Ông Hùng cho biết, VNBA sẽ sớm có văn bản gửi đến các tổ chức tín dụng hội viên; dự kiến sẽ thành lập tổ nghiên cứu kết nối liên thông thanh toán qua mã QR, do NAPAS làm đầu mối, nhằm nghiên cứu, đưa ra nội quy làm việc thống nhất, đồng thuận, rõ ràng đối với các ngân hàng đồng ý tham gia dự án kết nối thanh toán song phương.

Đồng thời, Tổng thư ký VNBA cũng đề nghị Ngân hàng Nhà nước tham vấn các vấn đề liên quan đến hành lang pháp lý, chia sẻ, hỗ trợ tháo gỡ các vướng mắc cho phía ngân hàng, trung gian thanh toán trong quá trình triển khai.