Giải pháp nào cho phát triển điện mặt trời mái nhà

Giá giảm 10 - 15% so với bán điện bán lẻ

Tại Tọa đàm “Điện mặt trời mái nhà cho doanh nghiệp: Nhu cầu, lợi ích và giải pháp phát triển”, ông Võ Tân Thành - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho biết: trong những năm qua, chúng ta đã thực hiện nhiều biện pháp để hạn chế lăng lượng hóa thạch và chuyển dần sang việc sử dụng năng lượng tái tạo. Đặc biệt, khi Chính phủ có Quyết định số 11 năm 2017 và Nghị quyết 13 năm 2020, đây là cú hích rất lớn để tạo đà cho việc phát triển mạnh mẽ năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng gió và năng lượng mặt trời.

"Chính từ những biện pháp mạnh mẽ đó, trong những năm qua, năng lượng mặt trời đã phát triển rất mạnh. Tính lũy kế, đến ngày 31/12/2020, tổng công suất lắp đặt điện mặt trời đạt 19.400 MW. Trong đó, năng lượng mặt trời áp mái cũng đã phát triển rất nhanh, với trên 100.000 công trình trong 2 năm 2019-2020. Riêng trong năm 2020, tổng công suất điện mặt trời đã đạt 10,6 tỷ KW, trong đó điện mặt trời mái nhà đạt 10,6 tỷ KW. Đây là một tỷ lệ rất cao. Tính chung lại, tổng công suất lắp đặt của điện mặt trời chiếm 25% tổng công suất phát điện của Việt Nam. Việt Nam cũng là nước được đánh giá đi đầu Đông Nam Á và cao hơn Cộng hòa Liên bang Đức về tỷ trọng lắp đặt", ông Võ Tân Thành thông tin.

Nói về những lợi ích của điện mặt trời mái nhà, chuyên gia năng lượng Phan Công Tiến cho rằng, việc phát triển điện mặt trời áp mái đã giúp cho các doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, chủ động nguồn điện, nhất là trong bối cảnh hiện nay khi giá năng lượng đang tăng rất cao và nguy cơ có thể thiếu điện trong thời gian tới.

Theo ông Tiến, hiện nay vốn đầu tư cho các nhà máy điện than đang hạn chế trong khi nhu cầu cấp điện là rất lớn. Chính vì vậy, việc doanh nghiệp đầu tư lắp đặt và sử dụng nguồn điện tại chỗ này giúp giải bài toán về cung cầu và giá điện hiện nay. Hiện các doanh nghiệp đều mong muốn sử dụng điện mặt trời áp mái, bởi ngoài cơ hội chuyển đổi xanh thì phí mua điện mặt trời áp mái rẻ hơn so với giá điện công nghiệp từ 10 – 15%.

“Như chúng ta biết, giá bán lẻ điện hiện nay cao nhất là giá điện thương mại, thấp nhất là giá điện công nghiệp. Tuy nhiên hiện nay nhu cầu sử dụng điện công nghiệp lại chiếm tỉ lệ cao nhất, hơn 60%. Do vậy, nếu các khu công nghiệp có nguồn điện mái nhà tại chỗ sẽ giải quyết được một phần nhu cầu đầu tư, từ đó hạn chế tăng giá điện bán lẻ”, ông Phan Công Tiến phân tích.

Tuy nhiên, theo ông Đào Du Dương - Trưởng đại diện Văn phòng Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam tại TP. Hồ Chí Minh, điện mặt trời áp mái phát triển rất nhanh trong thời gian qua. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện, các doanh nghiệp gặp nhiều vướng mắc. Điển hình như việc thẩm định kết cấu mái nhà hiện vẫn thực hiện tự phát, chi phí thẩm định lớn. Phân tích rõ hơn về điều này, ông Dương cho hay, hiện chi phí thẩm định dao động từ 300 – 500 triệu đồng. Tuy nhiên việc ràng buộc giữa đơn vị thẩm định với nhà đầu tư trong quá trình triển khai lắp đặt vẫn chưa có.

“Đến nay chúng ta đã qua 2 FIT với thời gian gần nhau nên đã phát triển ồ ạt. Trong giai đoạn chạy đua để hưởng giá FIT, người người đi lắp pin, nhà nhà đi lắp pin mà không có một yêu cầu nào về tiêu chuẩn với từng đơn vị, điều này khiến chất lượng công trình bị ảnh hưởng”, ông Đào Du Dương nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, các hướng dẫn, yêu cầu chi tiết về giấy phép xây dựng vẫn chưa nhất quán. Do đó, nhiều doanh nghiệp lắp đặt xong khi đưa hồ sơ thì các đơn vị cho biết hồ sơ chưa đáp ứng. Ngoài ra, mỗi địa phương cũng yêu cầu khác nhau gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Tạo cơ chế thông thoáng để phát triển

Để tháo gỡ những “rào cản” trên, Trưởng đại diện Văn phòng Hiệp hội Năng lượng Sạch Việt Nam tại TP. Hồ Chí Minh kiến nghị: Để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư lắp đặt hệ thống điện mặt trời phục vụ sản xuất, Chính phủ cần ban hành chính sách một cách nhất quán, sát với thực tế và có tính ổn định, dài lâu.

Ngoài ra, do đặc thù của hệ thống điện mặt trời quy mô càng nhỏ thì giá thành hệ thống trên kwh càng cao. Vì vậy các hệ thống điện mặt trời tự dùng có nhược điểm là tính khả thi về hiệu quả kinh tế tài chính thấp nếu chỉ sử dụng tự dùng mà không bán phần điện dư lên lưới. Việc phải cắt bỏ một phần sản lượng dư, làm giảm hiệu quả đầu tư gây lãng phí xã hội.

Do vậy, khuyến nghị Nhà nước xem xét yêu cầu EVN mua một phần điện từ hệ thống này với giá mua bằng giá mua các nguồn điện khác để tăng hiệu ích kinh tế từ việc đầu tư các hệ thống điện tự dùng này. Ngoài ra giúp giảm giá thành mua điện, từ đó sẽ giảm giá điện bán lẻ cho người dân và doanh nghiệp.

Cùng quan điểm, ông Phan Công Tiến – chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng tái tạo cho biết: nguồn điện từ hệ thống điện mặt trời mái nhà đang lựa chọn ưu việt và phù hợp với các yêu cầu của doanh nghiệp để thực hiện mục tiêu xanh hóa trong sản xuất. Vì vậy mô hình này cần được Nhà nước khuyến khích mạnh mẽ và tạo cơ chế thông thoáng để phát triển. Bởi lợi ích của nguồn điện này không chỉ góp phần đảm bảo an ninh năng lượng mà giúp các lĩnh vực sản xuất cắt giảm phát thải khí nhà kính, giảm chi phí sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh, là bước đệm giúp doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam sớm hội nhập vào chuỗi cung ứng toàn cầu.