Viện Công nghiệp thực phẩm: Tập trung phát triển và chuyển giao nhiều công nghệ mới

Những kết quả tích cực

Trong các giai đoạn trước, thành tựu lớn nhất của Viện Công nghiệp thực phẩm là góp phần xây dựng nền tảng cho công nghiệp rượu bia, nước giải khát của Việt Nam. Trong những năm gần đây, Viện vẫn phát triển và chuyển giao được nhiều công nghệ mới trong lĩnh vực công nghiệp thực phẩm và công nghệ sinh học. Viện đã đăng ký thương mại trên 20 dòng sản phẩm phục vụ thăm dò thị trường và tiếp cận nhà đầu tư.

Nghiên cứu ứng dụng công nghệ vi sinh, enzyme là một trong những thế mạnh của Viện Công nghiệp thực phẩm. Viện đang duy trì trên 1.500 chủng vi nấm, nấm men, vi khuẩn, plasmid ứng dụng trong công nghệ thực phẩm, công nghệ sinh học và thường xuyên cung cấp giống sản xuất cho doanh nghiệp, vi sinh vật kiểm định cho các phòng xét nghiệm, chủng giống phục vụ nghiên cứu và đào tạo cho các viện, trường.

Viện cũng phát triển công nghệ sản xuất giống khởi động cho lên men sữa chua, phomai, tương, rượu, cồn. Các chế phẩm probiotics, GABA, nano-selen bảo vệ sức khỏe, nattokinase phòng chống bệnh tim mạch cũng được sản xuất sử dụng vi sinh vật. Viện cũng là một trong những cơ sở mạnh của Việt Nam trong nghiên cứu sản xuất enzyme tái tổ hợp. Công nghệ sản xuất siro glucose, maltodextrin, tinh bột biến tính, lên men cà phê theo công nghệ ướt... đã được Viện triển khai ứng dụng tại nhiều doanh nghiệp trong nước.

Trong lĩnh vực công nghệ chế biến, Viện có nhiều thành tựu trong khai thác, tách chiết dầu, hương liệu và các chất có hoạt tính sinh học từ nguyên liệu trong nước. Các công trình có thể kể tới bao gồm: Sản xuất phytosterol từ dầu thực vật, tách chiết omega-3, omega-6 và vitamine E, tách chiết và tinh luyện các loại dầu thực vật, sản xuất chất màu tự nhiên, tách chiết và sản xuất tinh dầu, hương liệu từ thảo dược, sản xuất hương liệu dạng bột, sản xuất các loại trà thảo dược...

Ngoài ra, Trung tâm Phân tích và Giám định thực phẩm quốc gia trực thuộc Viện đã được công nhận hợp chuẩn ISO/IEC 17025 trong lĩnh vực hóa-sinh với mã số VILAS 259. Trung tâm có năng lực thử nghiệm trên 300 chỉ tiêu, trong đó 100 chỉ tiêu được công nhận hợp chuẩn. Ngoài công tác phân tích, giám định, Trung tâm cũng chủ động nghiên cứu phát triển các kỹ thuật phân tích mới.

Hướng tới công nghệ chế biến nông sản chủ lực

Trong những năm gần đây, xuất khẩu nông sản của Việt Nam có sự phát triển vượt bậc và đạt kim ngạch trên 40 tỷ USD. Với tình trạng xuất khẩu thô như hiện nay, giá trị trên đã gần tới ngưỡng do không còn khả năng tăng diện tích canh tác và dư địa tăng năng suất không còn nhiều. Nhu cầu ứng dụng công nghệ chế biến nhằm gia tăng giá trị và khả năng cạnh tranh của nông sản Việt Nam tạo cơ hội cho việc phát triển khoa học công nghệ trong nước.

Tuy nhiên, trong hoàn cảnh toàn cầu hóa, công nghệ phát triển trong nước đang trở nên yếu thế so với công nghệ nhập khẩu. Viện Công nghiệp Thực phẩm xác định cần đầu tư cho những dự án dài hạn nhằm phát triển nền tảng cho những công nghệ có tính cạnh tranh quốc tế và hướng tới công nghệ chế biến những nông sản chủ lực trong nước. Để thực hiện điều này Viện đang tập trung nâng cao năng lực, xây dựng những định hướng nghiên cứu dài hạn, có sự tham gia của doanh nghiệp và sự hợp tác của các nhà khoa học trong nước và quốc tế.

Viện đã xây dựng 3 đề xuất với Bộ Công Thương, bao gồm: Thứ nhất, Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia trong lĩnh vực công nghiệp thực phẩm, để tiến tới xây dựng cách quy chuẩn về mức độ chất lượng (thay vì an toàn/không an toàn như hiện nay), đánh giá tác động kinh tế, môi trường, xu thế công nghệ nhằm hỗ trợ các cơ quan quản lý trong xây dựng chính sách thúc đẩy áp dụng công nghệ tiên tiến.

Thứ hai, làm chủ và phát triển một số công nghệ tương lai, cụ thể là công nghệ in 3D trong thực phẩm và công nghệ liposome, phytosome. Công nghệ in 3D trước mắt sẽ ứng dụng trong chế biến phụ phẩm nông nghiệp, sản xuất thức ăn chay và tiến tới phát triển các thực phẩm thay thế dựa trên nền tảng công nghệ sinh học. Công nghệ liposome, phytosome nhằm nâng cao chất lượng và tính hướng đích của các hợp chất thiên nhiên phục vụ công nghiệp thực phẩm và dược phẩm.

Thứ ba, xây trung tâm kết nối và chuyển giao công nghệ nhằm đẩy nhanh việc áp dụng công nghệ mới trong chế biến nông sản và thực phẩm. Trung tâm là nơi các nhà cung cấp công nghệ, các chuyên gia trong và ngoài nước có thể tiếp cận nhu cầu của doanh nghiệp. Trung tâm sẽ bao gồm phần mềm là cơ sở dữ liệu công nghệ, dữ liệu chuyên gia, các hoạt động kết nối, quảng bá. Phần cứng của trung tâm là nhà xưởng, thiết bị. Ý tưởng về một trung tâm như vậy nhận được đồng thuận và sự sẵn sàng tham gia đóng góp từ phía doanh nghiệp.

Trong năm 2023, Viện Công nghiệp thực phẩm sẽ tiếp tục thực hiện kế hoạch nhiệm vụ khoa học và công nghệ giai đoạn 2022-2030 có sự hợp tác rộng rãi giữa các đơn vị trong Viện, giữa Viện với doanh nghiệp, giữa Viện với các cơ sở nghiên cứu khác nhằm đảm bảo giải quyết trọn gói vấn đề và tạo sản phẩm khoa học công nghệ có tính cạnh tranh cao. Xây dựng thuyết minh, đấu thầu, tổ chức thực hiện, nghiệm thu đề tài, dự án các cấp theo đúng quy định.