Theo đánh giá của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, thuốc lá nhập lậu là nguyên nhân làm giảm doanh thu, tạo ra sự cạnh tranh không công bằng của ngành sản xuất, kinh doanh thuốc lá, Nhà nước mất một khoản rất lớn tiền thuế. Trong khi người dùng chuốc lấy hàng trăm thứ bệnh tật nguy hiểm vì sản phẩm nhập lậu không được kiểm soát về chất lượng, đặc biệt là thuốc lá Jet.
Từ đầu năm đến nay, thuốc lá tiếp tục thẩm lậu vào thị trường Việt Nam, chỉ riêng 3 tháng đầu năm 2021, lực lượng chống buôn lậu cả nước đã thu giữ hơn 3 triệu gói thuốc lá, đa phần là thuốc Jet, Hero, nguồn hàng lậu chủ yếu từ biên giới Tây Nam.
Hiệp hội thuốc lá Việt Nam nhận định, mỗi năm thị trường Việt Nam tiêu thụ khoảng 700 triệu bao, (chiếm khoảng 18% thị phần tiêu thụ thuốc lá trong nước), có năm lên đến 1 tỷ bao, chiếm khoảng 25% thị phần. Trong số khoảng 30 loại thuốc lá nhập lậu vào thị trường Việt Nam, Jet và Hero chiếm trên dưới 90%, trong đó thuốc Jet chiếm 80% và Hero chiếm 20% thị phần và hai mặt hàng này chủ yếu tiêu thụ thị trường miền Nam và miền Trung.
Mỗi năm thuốc lá lậu làm thất thu ngân sách hàng chục nghìn tỷ đồng, cưỡng đoạt hàng triệu ngày công lao động của công nhân, đồng thời là tác nhân gây hại lớn đến sức khoẻ cho người dùng. Đối với thuốc lá Jet lậu, ngoài chiếm giữ thị phần lớn, sức tiêu thụ ngày càng tăng, các cơ quan chức năng còn quan ngại trong thuốc Jet lậu hiện chứa hàng nghìn chất gây độc, trực tiếp làm phát sinh hàng trăm chứng bệnh nan y và người dùng phải tiêu tốn hàng nghìn tỷ đồng để chữa trị.
Kết qủa phân tích mẫu thuốc lá Jet và Hero của Viện Kinh tế kỹ thuật thuốc lá cho thấy, hàm lượng các chất gây hại, gây nghiện là tar và nicotin trong hai loại thuốc lá nhập lậu này cao hơn 1,5 lần so với tiêu chuẩn của Bộ Y tế. Đặc biệt, trong thuốc Jet và Hero có chứa chất Coumarin, một loại hóa chất giúp tăng vị đậm và mùi thơm với hàm lượng rất cao.
Các kết quả nghiên cứu quốc tế cũng chỉ ra, chất Coumarin là một thành phần trong thuốc diệt chuột, gây nhiễm độc gan và nguy cơ ung thư cao cho người sử dụng. Việt Nam và nhiều nước trên thế giới hiện nay đã cấm sử dụng chất Coumarin trong thực phẩm.
 |
| Lực lượng Quản lý thị trường bắt giữ thuốc lá nhập lậu từ biên giới Tây Nam, chủ yếu là thuốc lá Jet |
Theo bác sỹ Mai Bá Tiến Dũng (Phó Chủ tịch Hội Y học giới tính Việt Nam), chất Coumarin dễ gây ngộ độc gan, phổi và hình thành khối u. Đối với nam giới, Coumarin ảnh hưởng đến việc giảm số lượng, khả năng vận động của tinh trùng, trực tiếp ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản.
Theo ông Đào Thái Sơn (Liên minh Quốc tế phòng chống lao và bệnh phổi), gần đây có nhiều loại thuốc lá nhập lậu vào thị trường Việt Nam, nhất là thuốc Jet và Hero. Thuốc lá là mặt hàng đặc biệt và được các quốc gia kiểm soát chặt về mặt chất lượng, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, đối với các mặt hàng thuốc lá nhập lậu, thực tế các cơ quan chức năng chưa kiểm soát được về nguyên liệu sản xuất, nguồn gốc, chất lượng sản phẩm, đây là điều đáng lo ngại cho sức khoẻ của cộng đồng.
Trong khi đó, giới sản xuất và kinh doanh thuốc lá cho rằng, gần đây các cơ quan chức năng đã đạt được một số kết quả trong công tác chống buôn lậu thuốc lá nhưng chỉ mới giải quyết ở phần ngọn, riêng phần gốc vẫn còn bỏ ngõ.
Để bảo vệ sức khoẻ của người tiêu dùng, bà Bà Nguyễn Thị Thu Hương (Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá thuộc Bộ Y tế) cho biết, những người có thói quen hút thuốc lá mà chưa từ bỏ được, cách tốt nhất là dùng các loại thuốc lá có nguồn gốc, không dùng thuốc lá nhập lậu, nhất là thuốc Jet và Hero vì các độc tố chứa trong các loại thuốc lá này đã được các cơ quan chức năng, các nhà khoa học chứng minh cụ thể.
Để chống thuốc lá nhập lậu hiệu qủa, ngoài tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm đối tượng vi phạm, nhiều cán bộ có thâm niên trong lĩnh vực chống buôn lậu ở khu vực miền Nam đề xuất, ngành công nghiệp sản xuất thuốc lá cần tổ chức nghiên cứu, sản xuất các mặt hàng thuốc lá mới có hương vị tương tự như thuốc Jet, Hero để thay thế “gu” sử dụng các loại thuốc này của người dùng. Như vậy, thuốc lá nhập lậu sẽ giảm, Nhà nước thu được thuế, kiểm soát được chất lượng sản phẩm thuốc lá lưu thông trên thị trường, người tiêu dùng giảm được nguy cơ độc hại từ việc sử dụng hàng lậu.
