Philippines vẫn là thị trường lớn nhất của gạo Việt trong năm 2023

Điểm tên 3 thị trường mua gạo nhiều nhất của Việt Nam

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu gạo của Việt Nam trong tháng 12/2023 đạt 492.387 tấn gạo, thu về hơn 338 triệu USD, giảm 18% về lượng và giảm 15% về giá so với tháng 11.

Lũy kế cả năm 2023, xuất khẩu gạo thu về gần 4,68 tỷ USD với gần 8,13 triệu tấn, tăng 14,4% về lượng và tăng mạnh 35% về trị giá so với cả năm 2022. Đây là con số cao kỷ lục trong hơn 30 năm Việt Nam tham gia xuất khẩu gạo.

Giá xuất khẩu bình quân cả năm đạt 575 USD/tấn, tăng 18% so với năm 2022. Tháng 12 là tháng có giá xuất khẩu cao nhất từ trước đến nay, so với đầu năm 2023, giá xuất khẩu đã tăng đến 32%.

Về thị trường, Philippines vẫn là thị trường lớn nhất của gạo Việt với hơn 3,1 triệu tấn trong năm 2023, thu về hơn 1,7 tỷ USD, giảm 2,46% về lượng nhưng tăng 18% về trị giá so với năm 2022. Giá xuất khẩu bình quân đạt 559 USD/tấn, giảm 2,5% so với cùng kỳ.

Đáng chú ý, Indonesia đã vượt Trung Quốc trở thành khách hàng lớn thứ 2 của gạo Việt. Trong năm 2023, xuất khẩu gạo sang thị trường này thu về hơn 640 triệu USD với hơn 1,17 triệu tấn, tăng mạnh 878% về lượng và tăng 992% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022.

Đối với Trung Quốc, Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này 917.255 tấn và thu về hơn 530 triệu USD, tăng 8% về lượng và tăng 23% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Năm 2022, Trung Quốc là khách hàng lớn thứ 2 của gạo Việt Nam với tỷ trọng 12% cả về lượng lẫn kim ngạch.

Năm 2023 là năm chứng kiến nhiều biến động đối với mặt hàng gạo sau khi Ấn Độ tuyên bố cấm xuất khẩu mặt hàng quan trọng này. Các quốc gia đã "đổ xô" đến Việt Nam và Thái Lan để tìm kiếm nguồn cung thay thế cho quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới với kim ngạch chiếm gần 1/3 toàn cầu.

Nhìn lại cả năm 2023, nhiều thời điểm gạo 5% tấm của Việt Nam đã liên tục giữ mức giá 663 USD/tấn, trong khi cùng thời điểm giá gạo cùng phẩm cấp của Thái Lan chỉ ở mức 558 USD/tấn, thấp hơn gạo Việt tới 105 USD/tấn.

Giá gạo được dự báo vẫn tiếp tục giữ ở mức cao

Mới đây, ông Bayu Krisnamurthi - Giám đốc Cơ quan Hậu cần Nhà nước (Bulog) Indonesia - cho biết, Chính phủ nước này đã đồng ý giao Bulog nhập khẩu 2 triệu tấn gạo trong năm 2024 nhằm đảm bảo ổn định nguồn gạo dự trữ quốc gia (CBP) và ứng phó với những tình huống thiếu hụt lương thực do điều kiện sản xuất trong nước chưa phục hồi. Tuy nhiên, theo số liệu thực tế, có thể điều chỉnh số lượng để phù hợp, đảm bảo nguồn lương thực quốc gia.

Ông Bayu nói rằng, nhiệm vụ nhập khẩu 2 triệu tấn gạo trong năm 2023 gặp khó khăn do vấn đề vận chuyển. Tình trạng phù sa ở kênh đào Suez và xung đột ở Trung Đông đã cản trở việc cung cấp thực phẩm nhập khẩu.

Hiện số gạo dự trữ (CBP) của chính phủ trong kho Bulog vẫn được duy trì an toàn. Bulog sẽ đảm bảo cung cấp 1,3 triệu tấn CBP cho hoạt động thị trường và phân phối viện trợ gạo bắt đầu từ tháng 1/2024.

Theo ông Bayu, giá gạo vẫn sẽ tăng cao trong năm nay do sản xuất trong nước chưa hồi phục, chi phí sản xuất vẫn ở mức cao, đặc biệt là phân bón, chính sách bảo vệ nguồn cung của các nước sản xuất lúa gạo. Do đó, chính sách nhập khẩu gạo cần tiếp tục được thực thi trong thời gian tới.

Trước đó, Tổng thống Jokowi xác nhận Indonesia sẽ nhập khẩu 1 triệu tấn gạo từ Ấn Độ và 2 triệu tấn từ Thái Lan để đảm bảo an toàn cho kho dự trữ gạo quốc gia của Indonesia vào năm 2024.

Về triển vọng thị trường năm 2024, các chuyên gia dự báo, giá gạo sẽ tiếp tục ở mức cao do nguồn cung hạn chế, trong khi nhu cầu của nhiều nước ở mức cao.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn dự báo xuất khẩu gạo sẽ tiếp tục thuận lợi do nguồn cung thế giới thiếu hụt và Ấn Độ có khả năng sẽ tiếp tục duy trì hạn chế xuất khẩu. Trong khi đó, một số quốc gia nhập khẩu gạo truyền thống của Việt Nam như Indonesia, Philippines đều có nhu cầu tăng lượng nhập khẩu gạo…

Ông Nguyễn Vĩnh Trọng - Giám đốc Công ty TNHH Việt Hưng - dự báo, giá lúa gạo trong năm 2024 và trong tương lai vẫn giữ ở mức cao, Việt Nam nên tận dụng cơ hội sản xuất, xuất khẩu để nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống của nông dân.

Với thị trường Philippines, ông Phùng Văn Thành - Tham tán thương mại Việt Nam tại Philippines – cho biết, gạo là mặt hàng thiết yếu tại đây, giống như Việt Nam, nước này nhập 3,5-4 triệu tấn/năm, năm 2024 cũng vậy. Việt Nam là đối tác số 1 về gạo của Philippines.

Gạo Việt Nam có lợi thế về phẩm chất phù hợp người dân nước này, từ người nghèo đến người có thu nhập cao và giá cạnh tranh. Nhưng đó là những năm trước đây, giờ giá gạo Việt Nam đang cao nên vấn đề cạnh tranh cần nhìn lại.

“Các doanh nghiệp Việt Nam cũng đã có mối quan hệ lâu năm với đối tác nhập khẩu tại đây và còn gần về vị trí địa lý với Philippines. Philippines nhận thấy sự phụ thuộc lớn về gạo Việt Nam nên đang đa dạng hóa nguồn cung nhưng tôi tin rằng chúng ta vẫn giữ được vị trí số 1”, ông Phùng Văn Thành cho hay.

Dư địa thị trường Philippines còn lớn để Việt Nam có thể khai thác tiếp. Các nhà xuất khẩu Việt Nam cần giữ thị trường Philippines bên cạnh mở rộng thị trường mới. Bên cạnh đó, cần xây dựng thương hiệu.

“Vừa qua, chúng tôi đưa đoàn Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) sang khảo sát Philippines nhưng tiếc là tìm không thấy gạo Việt Nam trên thị trường. Trong khi đó, gạo Nhật Bản, gạo Thái Lan lại làm thương hiệu rất tốt. Rất nhiều người dân Philippines dù ăn gạo Việt Nam nhưng không hề biết. Xuất khẩu gạo vào Philippines cần xây dựng thương hiệu – là nhiệm vụ lớn cần làm bên cạnh số lượng”, ông Thành đặt vấn đề

Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2023 - 2024 sẽ đạt gần 518 triệu tấn, trong khi tổng mức tiêu thụ là 525 triệu tấn. Như vậy, dự báo thế giới sẽ thiếu hụt khoảng 7 triệu tấn gạo trong năm 2024. Điều này tạo ra cơ hội cho các nước xuất khẩu gạo, trong đó có Việt Nam.