Luật Dầu khí (sửa đổi): Tạo cơ chế, chính sách thu hút đầu tư

Linh hoạt hơn cho nhà đầu tư

Chia sẻ tại tọa đàm trực tuyến “Luật Dầu khí sửa đổi - tạo cơ chế, chính sách thu hút đầu tư” do Báo Lao động tổ chức mới đây, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho biết, Luật Dầu khí mới có 10 điểm đã thay đổi bao gồm cả sửa đổi và bổ sung, tạo ra 3 mục tiêu kỳ vọng như thúc đẩy, nâng cao hiệu quả và hiệu lực khai thác dầu khí.

Cụ thể, Luật mới có hẳn một chương về điều tra cơ bản nhằm đánh giá, tìm kiếm dầu khí, xác định rõ thẩm quyền, kinh phí, hình thức về điều tra cơ bản, thông qua thoả thuận với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PetroVietNam); từ đó tạo cơ chế ưu đãi đặc biệt về thu hút đầu tư, cạnh tranh với các nước khu vực trong hoạt động dầu khí.

“Hoạt động dầu khí là một hoạt động rủi ro, cần có cơ chế tài chính. Đặc biệt, đối với mỏ dầu khí cận biên, chi phí điều tra cơ bản của Luật Dầu khí (sửa đổi) sẽ được tính từ nguồn sau thuế, nếu dự án không thành công thì được bù đắp bằng chi phí lợi nhuận sau thuế, bù đắp rủi ro trong hoạt động dầu khí” - ông Hiếu nhấn mạnh.

Đáng chú ý, Luật Dầu khí mới đã bổ sung chính sách ưu đãi đặc biệt áp dụng đối với các lô, mỏ dầu khí thông qua hợp đồng dầu khí nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào hoạt động dầu khí.

Đồng quan điểm, PGS TS Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên cao cấp, Học viện Tài chính cũng cho rằng, Luật Dầu khí sửa đổi đã thay đổi nhiều về cách thức, tư duy làm luật mới, phù hợp thông lệ quốc tế và thực tiễn quản lý; tạo điều kiện giám sát, thăm dò dầu khí tốt hơn; huy động nguồn lực của PetroVietNam vào thăm dò, trên cơ sở đó đảm bảo chủ quyền an ninh quốc gia.

Theo ông Thịnh, các quy định về hợp đồng dầu khí thuận lợi hơn nhiều so với trước đây, giúp nhà thầu quốc tế dễ tiếp cận, từ đó dễ dàng đầu tư hơn. Các quy định về tận thu vừa tận dụng được khả năng làm việc vừa đảm bảo chi phí, lợi ích mà các chủ thể khai thác đạt được, có các yêu cầu về miễn giảm, điều kiện cụ thể hoá; từ đó giúp cho nhà đầu tư yên tâm khai thác, đảm bảo hiệu quả hoạt động tận thu.

"Những quy định bổ sung hoàn thiện kế toán, kiểm toán cũng là bước tiến lớn so với trước đây; tạo hành lang pháp lý cho nhà đầu tư trong các trường hợp rủi ro" - ông Thịnh nhận xét.

Về phía doanh nghiệp, bà Lê Việt Nga, đại diện Tổng công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP) cho biết, là doanh nghiệp chủ lực trong việc tìm kiếm, khai thác dầu khí của PetroVietNam trong thời gian vừa qua nhưng cũng không đạt như kỳ vọng cả về trữ lượng và phát triển các khu mỏ.

Với Luật Dầu khí sửa đổi năm 2022, PVEP đánh giá là có tác động lớn đến tháo gỡ thẩm quyền, thủ tục đầu tư, phân cấp thẩm quyền cho các cơ quan. Trong đó, PetroVietNam cũng được phân cấp dự án đầu tư về mặt quản lý hoạt động dầu khí, từ đó cải thiện ưu đãi đầu tư, các hợp đồng dầu khí sắp hết hạn, cơ chế tiếp nhận những hợp đồng có thời hạn, thẩm quyền triển khai các dự án dầu khí đồng bộ.

Báo chí yêu cầu làm rõ cơ chế của Luật để đảm bảo quyền lợi cho nhà đầu tư nếu hoạt động khai thác không đạt kỳ vọng. Trả lời vấn đề này, ông Đoàn Văn Thuần, Trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế, Viện Dầu khí Việt Nam cho hay, Luật có những chính sách ưu đãi cho hoạt động điều tra cơ bản.

Đáng chú ý, có một điểm mới thuận lợi cho nhà đầu tư là khi có rủi ro, sẽ có cơ chế hạch toán chi phí thăm dò không thành công vào chi phí sản xuất kinh doanh. Các hình thức hợp đồng dầu khí được bổ sung trong luật mới hy vọng tạo ra bước chuyển biến liên quan đến thúc đẩy đầu tư tại Việt Nam.

Cụ thể, bên cạnh, hình thức hợp đồng trên sản phẩm truyền thống, Luật Dầu khí sửa đổi đã bổ sung hình thức khác để tăng sự ưu đãi. Nội dung chính sẽ được quy định chi tiết trong nghị định được ban hành sắp tới.

Cần sự chặt chẽ của các văn bản dưới luật

Tại buổi Toạ đàm, một số ý kiến yêu cầu làm rõ vấn đề giám sát, thẩm định khai thác dầu khí, đặc biệt là vấn đề chống chuyển giá trong hoạt động khai thác dầu khí, tránh tình trạng "lỗ giả, lãi thật" làm thất thu ngân sách nhà nước.

Về vấn đề này, ông Phan Đức Hiếu thông tin, Luật Dầu khí sửa đổi đã xác định rõ quy định về giám sát hoạt động khai thác dầu khí, từ đó xây dựng luật, chế tài phù hợp. Đối với doanh nghiệp, họ cũng mong muốn có điều luật đủ chặt chẽ để có lợi nhuận một cách chính đáng.

Chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Minh Phong cho rằng, những hoạt động thăm dò khai thác ở biển Đông lại càng khó khăn trong vấn đề thẩm định. Để phòng tránh trường hợp chuyển giá khiến "lỗ giảm, lãi thật", cần có thêm khuyến cáo nội bộ để tránh rủi ro xảy ra.

Trong khi đó, PGS TS Đinh Trọng Thịnh khuyến nghị cơ quan Nhà nước, cơ quan thuế phải làm rất kỹ lưỡng các quy định liên quan đến chống chuyển giá. Đặc biệt, trong các hợp đồng dầu khí thì thuế sẽ phải nộp theo hợp đồng, sản lượng khai thác, sau khi nộp thuế rồi thì mới tính bù trừ chi phí trong quá trình khai thác. Như vậy, dù có lỗ thì doanh nghiệp vẫn phải nộp theo sản lượng khai thác.

Ngoài ra, một số ý kiến quan tâm đến lộ trình từ nay đến khi Luật có hiệu lực, cơ quan quản lý làm gì để chuẩn bị, thúc đẩy Luật đi vào thực thi có hiệu quả.

Ông Phan Đức Hiếu chia sẻ, cơ quan soạn thảo đang xây dựng các văn bản hướng dẫn sao cho đảm bảo tính kịp thời và thể chế hoá được tinh thần của Luật. “Hiện các cơ quan của Chính phủ phải khẩn trương làm ngày, làm đêm để ít nhất trước 45 ngày Luật cho hiệu lực có Nghị định hướng dẫn” - ông Hiếu thông tin.

Lưu ý thêm, chuyên gia kinh tế cho rằng, những văn bản dưới luật cần có sự chặt chẽ hơn, cụ thể hơn, để tránh kẽ hở cho sự lạm dụng ảnh hưởng an ninh quốc gia, cho tham nhũng, hay các ảnh hưởng tiêu cực đến thu hút đầu tư. Ngoài ra, cần điểm danh những hành vi nghiêm cấm; nên bổ sung những hành vi nhận diện, lợi dụng, tiếp tay cho hành vi vi phạm...