Kỳ vọng vào các thị trường mới cho con cá tỷ USD của Việt Nam

Bà Lê Hằng, Giám đốc truyền thông Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), nhận định có 2 yếu tố ảnh hưởng đến sản xuất và xuất khẩu cá tra của Việt Nam thời gian qua.

Thứ nhất, nền kinh tế thế giới suy giảm khiến nhu cầu mặt hàng này sụt giảm ở các thị trường lớn như Mỹ, EU và Trung Quốc trong khi đây vốn là 3 thị trường tiêu thụ chính của Việt Nam. Các thị trường khác cũng đối mặt với lạm phát khiến tiêu thụ sụt giảm.

Thứ hai, nửa đầu năm 2022, khi nền kinh tế các nước phục hồi sau đại dịch Covid-19, các doanh nghiệp đã ồ ạt nhập khẩu với kỳ vọng tăng doanh số xuất khẩu và tiêu thụ cá tra trong nửa cuối năm 2022. Nhưng trái với dự đoán, lượng tiêu thụ cá tra không đạt như kỳ vọng khiến lượng tồn kho tăng cao và kéo dài đến đầu năm 2023.

“Hệ lụy là giá nhập khẩu cũng bị cạnh tranh với hàng tồn kho khiến mặt hàng cá tra mới cũng bị cạnh tranh về giá tại các thị trường”, bà Hằng cho biết.

Số liệu thống kê cho thấy 7 tháng đầu năm 2023, sản lượng cá tra của Việt Nam tăng nhẹ 2,3% so với cùng kỳ năm trước, lên mức 922.000 tấn. Tuy nhiên kim ngạch xuất khẩu lại giảm 37%, đạt 1 tỷ USD.

Hoạt động xuất khẩu cá tra của Việt Nam trong giai đoạn này ghi nhận sụt giảm về trị giá ở cả 5 thị trường lớn nhất. Trong đó, thị trường Trung Quốc giảm 32% về kim ngạch, còn 325 triệu USD; Mỹ giảm tới 59%, xuống mức 159 triệu USD; EU giảm 22%, đạt 101 triệu USD; Brazil giảm 16%, đạt 47 triệu USD và thị trường Anh giảm 16%, đạt 40 triệu USD.

Trong bối cảnh các thị trường lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc gặp khó khăn, việc tìm kiếm thêm cơ hội tại các thị trường nhỏ được coi là niềm hy vọng cho doanh nghiệp xuất khẩu cá tra.

Bà Hằng nói rằng việc xuất khẩu cá tra sang một số thị trường nhỏ đang có tăng trưởng tốt. Đây được coi là niềm hy vọng của các doanh nghiệp cá tra khi đang gặp khó khăn tại các thị trường lớn truyền thống. Điển hình như xuất khẩu sang thị trường Đức tăng 25% trong 7 tháng đầu năm nay nếu so với cùng kỳ năm ngoái; xuất khẩu sang Phần Lan cao gấp 18 lần; New Zealand tăng 17%; Thụy Điển tăng 25% và Singapore tăng nhẹ 1%.

Mở rộng thêm ý kiến của bà Hằng, ông Arno Willemink, Giám đốc điều hành De Heuscho Việt Nam cho biết cá tra với giá thành rẻ đang dần thay thế các loại cá thịt trắng khai thác tự nhiên (khi sản lượng khai thác giữ ổn định, không tăng theo các năm). Tuy nhiên, EU và Mỹ vẫn ưa chuộng cá tự nhiên hơn nên tiêu thụ cá tra có thể tăng trưởng ở những khu vực khác trên thế giới.

Ông Willemink cũng nhấn mạnh vào 3 yếu tố quan trọng, tác động đến tiềm năng tiêu thụ ngành cá tra thời gian tới, bao gồm tính bền vững, tính minh bạch và vấn đề truy xuất nguồn gốc.

Theo dự báo các tháng cuối năm 2023 của VASEP, xuất khẩu cá tra sang Mỹ có thể chững lại. VASEP kỳ vọng thị trường Trung Quốc sẽ hồi phục tốt hơn về nhu cầu, xuất khẩu cá tra có thể cao hơn nửa đầu năm 2023. Do đó, dự báo cả năm 2023 xuất khẩu cá tra có thể đạt 1,7 tỷ USD, giảm 32% so với năm 2022.

Theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong tháng 7/2023, xuất khẩu thủy sản đem về 830 triệu USD, giảm 11% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, xuất khẩu tôm là 345 triệu USD, giảm 10%; cá tra đạt 150 triệu USD, giảm 20%; cá ngừ giảm nhẹ 3% và các loại cá khác giảm 12% so với tháng 7/2022. Tính chung 7 tháng năm 2023, xuất khẩu thủy sản ước đạt gần 5 tỷ USD, giảm 25% so với cùng kỳ năm 2022. Dự báo hết năm 2023, xuất khẩu thủy sản sẽ thu về khoảng trên 9 tỷ USD, giảm 15%-16% so với năm 2022…