Chuyên gia hé lộ lý do giá cá tra có thể ở mức cao đến cuối năm

TS. Dương Nghĩa Quốc - Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương xung quanh vấn đề này.

Mỗi kg cá tra, người nuôi lãi từ 5.000 – 6.000 đồng

- Giá cá tra tăng mạnh, đâu là nguyên nhân, thưa ông?

Ông Dương Nghĩa Quốc: Nguyên nhân do cả thời gian dài của năm trước, giá bán cá tra quá thấp, thậm chí thấp hơn giá thành, do đó, nhiều doanh nghiệp thua lỗ. Do đó, các doanh nghiệp, hộ nuôi cũng giảm lượng nuôi. Nguồn hàng khan hiếm là yếu tố đẩy giá cá tra tăng mạnh.

Tính đến giữa tháng 2/2025, tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra đạt 208 triệu USD, tăng 5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Một nguyên nhân khác cũng cần được nhắc đến đó là do biến đổi khí hậu, thời tiết thay đổi dẫn đến tình hình dịch bệnh đối với vùng nuôi giống. Giá cá giống cũng tăng cao, khoảng 50.000 đồng/kg (loại 30-40 con), trong khi đó, trước đây, mức giá này chỉ khoảng 25.000 đồng/kg.

Mức giá này thì không một doanh nghiệp, hộ nuôi nào có thể chịu được. Nhất là đối với các hộ nuôi theo phương pháp truyền thống thì nguy cơ đối diện với thua lỗ rất lớn. Vì vậy, họ cũng không tái sản xuất lại. Do đó, chỉ còn một số doanh nghiệp mạnh về vốn và làm theo chuỗi thì mới còn tồn tại.

Một vấn đề nữa đó là chất lượng con cá giống, càng lúc, chất lượng con cá giống càng giảm. Chương trình giống cá tra 3 cấp hiện gần như đang “đánh trống bỏ dùi”, tỷ lệ hao hụt cá giống lên đến 40-50%. Nếu con giống được đầu tư tốt, việc này sẽ giảm bớt được chi phí, giảm giá thành và nâng cao sức cạnh tranh cho ngành cá tra.

TS. Dương Nghĩa Quốc - Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam. Ảnh: Nguyễn Hạnh

Tuy nhiên, hiện nay, các hộ nông dân nuôi cá tra không còn nhiều, chủ yếu các doanh nghiệp tự nuôi và một số nuôi gia công với các hộ lớn. Bởi hiện nay, chi phí để nuôi 1 ao cá 400 tấn, giá thành nuôi 27.000 đồng/kg, thì con số đầu tư sơ sơ cũng lên đến 10 tỷ đồng. Trong khi việc đầu tư thường từ 5-7 ao nuôi, chi phí lên cả trăm tỷ đồng, rất khó có những hộ nông dân có tiền để đầu tư.

Dự báo xuất khẩu cá tra đạt 2,4 tỷ USD

- Thưa ông, vấn đề giá cá tra tăng cao, người nuôi lại không có hàng và ngược lại. Có phải vấn đề về thông tin thị trường của chúng ta vẫn đang yếu và thiếu?

Ông Dương Nghĩa Quốc: Tôi cho rằng, hiện nay, chuỗi ngành hàng cá tra của chúng ta đang yếu nhiều thứ. Hiện, trong chuỗi ngành hàng này có nhiều khâu, chỉ cần một khâu bị ùn tắc thì dẫn đến khâu đầu ra bị ứ đọng. Hộ nào càng nuôi lại càng lỗ, dẫn đến tình trạng tranh bán, hạ giá.

Nói về thông tin thị trường, việc này vô cùng quan trọng, nhưng hiện nay, các nhà xuất khẩu của Việt Nam vẫn chưa xuất khẩu trực tiếp mà mới thông qua trung gian. Chính vì vậy, dù không sản xuất nhưng họ hưởng lợi nhuận nhiều hơn người người chế biến thực phẩm và người nuôi.

Đôi khi, thông tin thị trường xuất khẩu cũng bị chính các nhà nhập khẩu “ém đi” để tìm cách ép giá nếu như nhà xuất khẩu không nắm bắt kịp thời.

Nếu chúng ta có thông tin chính thống và chính xác sẽ giúp cho vấn đề sản xuất được tốt hơn. Do đó, việc cung cấp thông tin thị trường, vai trò của các tham tán thương mại là rất quan trọng.

Về phía các doanh nghiệp xuất khẩu cũng cần đẩy mạnh việc liên kết, hợp tác để có thể thống nhất về giá cả xuất khẩu, tránh tình trạng tranh mua, tranh bán. Có như vậy mới tạo điều kiện cho sản xuất phát triển ổn định.

- Quay trở lại câu chuyện giá cá tra, chúng ta có thể duy trì được mức cao như hiện nay hay không? Đồng thời, ông nhận định gì về kim ngạch xuất khẩu cá tra cho năm 2025?

Ông Dương Nghĩa Quốc: Trước đây, chúng ta nuôi tầm 6 tháng thì sẽ cho thu hoạch cá tra thương phẩm 700-800gram. Nhưng hiện nay, do biến đổi thời tiết, khí hậu, bệnh tật muốn thả giống cá tra lúc này thì chúng ta phải nuôi 8 tháng mới có cá tra thương phẩm 800gram đến 900gram.

Nếu triển vọng thị trường thế giới không có biến động lớn bởi các nguồn cá của các nước, thì ngành cá tra Việt Nam sẽ được mùa, được giá.

Đã có những năm, xuất khẩu cá tra đạt con số 2,4 tỷ USD. Với giá bán hiện nay, nếu chúng ta sản xuất ổn định thì việc đạt con số này là không khó khăn.

Thực tế, con cá tra chúng ta không bỏ đi bất cứ cái gì. Mỡ cá tra xuất khẩu sang Trung Quốc hoặc được chế biến làm dầu ăn, da cá tra được đưa vào sản xuất collagen, xương cá tra được chế biến thành bột cá và xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Kim ngạch xuất khẩu những sản phẩm này đạt 30-40% tổng kim ngạch xuất khẩu và có thể đạt con số tỷ USD, nhưng những con số này chúng ta chưa tính vào. Do đó, nếu công chung lại toàn ngành cá tra, chúng ta có thể thu về từ 3-4 tỷ USD xuất khẩu.

Doanh nghiệp xuất khẩu cũng đề xuất cần tính con số phụ phẩm cá tra xuất khẩu vào tổng kim ngạch xuất khẩu chung của toàn ngành. Để nhà nước có chính sách hỗ trợ cho ngành chế biến sâu, nâng cao chuỗi giá trị gia tăng cho toàn ngành.

Xin cảm ơn ông!