Cần phân cấp quản lý trong lĩnh vực địa chất, khoáng sản

Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), các bộ, ngành liên quan làm rõ mức độ thể chế hoá các nội dung của Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 10/2/2022 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Nghị quyết 10) trong dự án Luật; khả năng giải quyết triệt để những vấn đề thực tiễn đặt ra theo tinh thần cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, rõ trách nhiệm, khắc phục tình trạng "chia tách giữa quản lý quy hoạch điều tra, đánh giá địa chất cơ bản với quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng khoáng sản".

Một số nhóm vấn đề được Bộ TN&MT xin ý kiến gồm: Phân nhóm khoáng sản để có giải pháp quản lý phù hợp theo hướng phân cấp mạnh cho địa phương, cắt giảm thủ tục hành chính; ngân sách Nhà nước đầu tư điều tra cơ bản, thăm dò các loại khoáng sản quan trọng, chiến lược, có giá trị kinh tế cao, nhu cầu sử dụng lớn sau đó đấu giá quyền khai thác; phạm vi điều chỉnh của Luật trong hoạt động điều tra, thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng khoáng sản; quy định căn cứ, thẩm quyền cấp phép đấu giá quyền khai thác khoáng sản; phương pháp tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản dựa trên sản lượng khai thác hàng năm; thẩm quyền đánh giá trữ lượng khoáng sản quốc gia…

Đại diện Bộ Tư pháp đề nghị đẩy mạnh đấu giá tài nguyên khoáng sản theo tinh thần Nghị quyết 10; làm rõ cơ sở, căn cứ khoa học về việc quản lý đất, đá chỉ phù hợp với mục đích làm vật liệu san lấp cũng như đất đá thải của mỏ như khoáng sản nhóm 4; rà soát, bảo đảm tính khả thi trong thực hiện các quy định trong dự thảo Luật, thống nhất, đồng bộ với một số luật liên quan về đầu tư, quy hoạch, đấu giá, đất đai, tài chính…

Đồng tình với ý kiến này, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc cho rằng các thủ tục đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực địa chất, khoáng sản cần thống nhất, đồng bộ với Luật Đầu tư.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân đề nghị cần có đầu mối chịu trách nhiệm quản lý thống nhất trong điều tra, thăm dò địa chất, tài nguyên khoáng sản, đồng thời phân định rõ phạm vi, thẩm quyền quản lý của các bộ chuyên ngành về khai thác, chế biến, sử dụng… khoáng sản.

Về ý kiến này, Phó Thủ tướng cho rằng cần phân cấp để có phương thức quản lý phù hợp đối với khâu điều tra, thăm dò, đánh giá trữ lượng, cấp phép khai thác khoáng sản nguyên khai; còn khâu chế biến, sử dụng, kinh doanh khoáng sản tuân thủ theo các quy định pháp luật khác.

Trong khi đó, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng kiến nghị làm rõ nội hàm loại khoáng sản vật liệu xây dựng công nghiệp, thông thường; đơn giản hoá thủ tục điều chỉnh cục bộ quy hoạch khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng.

Ở khía cạnh khác, đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị đánh giá kỹ lưỡng tác động của quy định hạn chế hoạt động khai thác khoáng sản đối với khu vực rừng tự nhiên, phòng hộ, đặc dụng thay vì cấm hoàn toàn như Luật Khoáng sản hiện hành.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị Bộ TN&MT tiếp thu ý kiến của Bộ Tài chính về tính pháp lý trong quy định về thu tiền cấp quyền khai thác theo sản lượng khai thác thực tế; làm rõ nội hàm các loại khoáng sản chiến lược, giá trị, nhu cầu sử dụng lớn được Nhà nước đầu tư điều tra, thăm dò, đánh giá trữ lượng, cũng như các loại khoáng sản vật liệu xây dựng chủ lực, thông thường; phối hợp với các bộ, ngành rà soát, bảo đảm thống nhất, đồng bộ với pháp luật liên quan.

Cho ý kiến về một số vấn đề cụ thể, Phó Thủ tướng cho rằng cần quy định rõ giới hạn về công suất khai thác mỏ theo thiết kế phù hợp với nhu cầu thị trường; thống nhất cơ sở pháp lý về điều kiện thu hồi giấy phép khai thác mỏ, đóng cửa mỏ của pháp luật đầu tư, đất đai, môi trường, nông nghiệp; bổ sung quy định đánh giá tác động, cân nhắc giữa lợi ích bảo tồn, bảo vệ di sản văn hoá, tự nhiên, rừng với trữ lượng, giá trị khoáng sản khai thác; phương án sử dụng hiệu quả đất đá thải trong quá trình khai thác mỏ, nhất là lớp đất có thổ nhưỡng phì nhiêu; làm rõ khái niệm điều chỉnh cục bộ quy hoạch khai thác khoáng sản; xây dựng tiêu chí doanh nghiệp tham gia đấu thầu, đấu giá trong điều tra, thăm dò, khai thác khoáng sản; quan tâm đánh giá đầy đủ giá trị, trữ lượng, phương án khai thác, chế biến, sử dụng khoáng sản đi kèm với khoáng sản chính…

Phó Thủ tướng cũng lưu ý đẩy mạnh phân cấp, đơn giản hoá thủ tục trong quản lý, khai thác, sử dụng khoáng sản nhóm 4 bao gồm các loại đất, đá chỉ phù hợp với mục đích làm vật liệu san lấp cũng như đất đá thải của mỏ để đáp ứng nhu cầu của các dự án giao thông, xây dựng công trình trọng điểm.