Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ: Thách thức lớn

Đây là chia sẻ của ông Đinh Hữu Phí - Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ - trong cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương.

Dù lực lượng chức năng cả nước đã tăng cường kiểm tra, kiểm soát nhưng tình trạng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ vẫn diễn ra rất phổ biến, đến mức báo động đỏ. Ông nhận định như thế nào về vấn đề này?

Thực tế đúng là như vậy. Tình trạng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng giả, hàng nhái xuất hiện ngày một nhiều, nguyên nhân có cả chủ quan và khách quan. Bởi, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng giả mang lại siêu lợi nhuận cho các đối tượng vi phạm pháp luật. Do đó, nhiều cá nhân, tổ chức đã bất chấp mọi thủ đoạn, sử dụng nhiều cách thức rất tinh vi để đưa những mặt hàng này ra thị trường.

Các chế tài xử lý vi phạm dường như chưa đủ sức răn đe khiến cho đối tượng thực hiện hành vi xâm phạm không cảm thấy sợ. Về phía chủ thể bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ thì đa phần vẫn chưa chủ động trong việc tự bảo vệ quyền của mình, vẫn còn tâm lý trông chờ vào sự bảo vệ của Nhà nước trong khi chính họ, hơn ai hết, là những người có thể chỉ ra được đâu là hàng thật, đâu là hàng giả để thông tin cho người tiêu dùng, bài trừ hàng giả, hàng xâm phạm quyền.

Về phía công chúng vẫn còn một bộ phận không nhỏ người kinh doanh thương mại, người tiêu dùng chấp nhận hàng giả, hàng xâm phạm quyền vì lý do giá trị của chúng phù hợp với điều kiện kinh tế của họ, lại thêm văn hóa tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ của người khác, bài trừ hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ chưa phổ biến trong xã hội.

Trong bối cảnh thương mại điện tử ngày càng phát triển, vậy chúng ta gặp thách thức gì trong bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong thương mại điện tử, thưa ông?

Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, bên cạnh thị trường truyền thống, hoạt động kinh doanh diễn ra ngày càng nhiều trong môi trường điện tử. Môi trường thương mại điện tử một mặt tạo thuận lợi cho các chủ thể kinh doanh và người tiêu dùng trong giao lưu thương mại nhưng mặt khác tạo ra rất nhiều thách thức đối với cơ quan quản lý cũng như chính các bên trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Từ góc độ cơ quan có thẩm quyền, khó xác định hành vi xâm phạm, chủ thể thực hiện hành vi xâm phạm, giá trị hàng hóa vi phạm, khó phối hợp trong xử lý hành vi xâm phạm. Do đặc tính vô hình của quyền sở hữu trí tuệ và đặc tính phi biên giới của Internet nên hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có thể xuất phát từ bất kỳ chủ thể nào trên khắp thế giới hướng tới thị trường và người tiêu dùng Việt Nam.

Chính điều này khiến cho các cơ quan thực thi dù có nỗ lực hết sức cũng rất khó khăn trong việc xử lý hành vi xâm phạm.

Ông có gợi ý nào cho doanh nghiệp ứng phó với tình trạng này?

Để đối phó với tình trạng này, từ phía doanh nghiệp, theo quan điểm của tôi qua nghiên cứu kinh nghiệm nhiều nước cho thấy, vai trò của doanh nghiệp - chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ trong hoạt động thực thi là rất quan trọng.

Luật sở hữu trí tuệ cũng quy định đây không chỉ là quyền mà còn là trách nhiệm của các doanh nghiệp trong việc phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền trong công tác đấu tranh phòng và chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Ngoài các biện pháp nhằm bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, nhà sản xuất cần bỏ kinh phí để thông báo đến người tiêu dùng nhằm phân biệt hàng thật, hàng giả; có chính sách khen thưởng kịp thời cho những người tiêu dùng phát hiện ra hàng giả, hàng nhái; không ngừng tìm tòi, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ, giảm giá thành sản phẩm phù hợp với người tiêu dùng.

Xin cảm ơn ông!