Xuất khẩu thanh long, rau gia vị sang thị trường EU gặp khó

Mới đây, Thương vụ Việt Nam tại Bỉ, Luxembourg và EU thông tin, từ ngày 3/7/2022, các lô hàng bún miến phở xuất khẩu sang EU không cần bổ sung giấy Chứng nhận an toàn thực phẩm do Bộ Công Thương cấp và cũng không bị kiểm soát tại cửa khẩu của EU. Nhóm mì ăn liền chứa gia vị và nước sốt (HS 1902 30 10 30) vẫn cần giấy chứng nhận của Bộ Công Thương.

Tuy nhiên, EU thông báo tiếp tục duy trì yêu cầu bổ sung giấy Chứng nhận an toàn thực phẩm và tần suất kiểm tra 20% đối với thanh long với lý do thanh long vẫn còn nguy cơ cao an toàn thực phẩm và tần suất các lô hàng bị cảnh báo chưa có nhiều tiến bộ. Với một số nông sản khác, EU giữ tần suất kiểm tra 50% đối với: mùi tây, rau mùi, húng quế, bạc hà, đậu bắp và ớt thuộc giống capsicum.

Đối với trái thanh long, ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam - cho biết, doanh nghiệp xuất khẩu và người sản xuất chịu nhiều ảnh hưởng bởi quyết định này. Bởi thời gian để lấy mẫu, kiểm nghiệm theo tần suất 20% vào khoảng 4 ngày. Điều này trực tiếp ảnh hưởng tới quá trình tiêu thụ, sức cạnh tranh của sản phẩm thanh long tại thị trường EU.

EU sẽ lấy mẫu ngẫu nhiên trong từng lô hàng xuất khẩu. Sau khi lấy mẫu 20%, toàn bộ số mẫu này được đưa vào kiểm nghiệm bằng cách xay, nghiền, sau đó phân tích các thành phần dư lượng trong ruột thanh long. Đáng chú ý, tất cả lượng lấy mẫu này doanh nghiệp phải chịu, và tính vào giá thành khi xuất bán tại thị trường EU.

Nếu không may, lô hàng vượt ngưỡng dư lượng cho phép của EU, doanh nghiệp còn phải chịu thêm chi phí chuyên chở toàn bộ số hàng trở lại Việt Nam. Cộng thêm cả khoảng thời gian chở về, sản phẩm gần như không thể tiêu thụ vì quá thời hạn bảo quản. Nếu doanh nghiệp tái phạm các vấn đề về dư lượng, họ có thể chịu tần suất kiểm tra cao hơn, thậm chí bị cấm xuất khẩu sang EU.

Với tỷ lệ này quá cao và quá khắc nghiệt đối với hàng rau quả Việt Nam, ngày 20/6, Hiệp hội Rau quả Việt Nam cũng đã gửi Công văn số 31/VP-HHRQVN/22 tới Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật (Văn phòng SPS Việt Nam) thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đề nghị làm việc lại với phía EU để giảm tần suất kiểm tra thanh long và rau gia vị khi xuất khẩu sang thị trường này.

Đồng thời đề nghị Văn phòng SPS Việt Nam làm việc với phía EU, nhằm giảm bớt tỷ lệ lấy mẫu kiểm tra xuống khoảng 3%. Một giải pháp khác được Hiệp hội nêu ra, là EU có thể chỉ định một cơ quan kiểm định tại Việt Nam, giúp kiểm tra hàng trước khi xuất khẩu như cách phía Hoa Kỳ đang làm (chiếu xạ) và công nhận kết quả của cơ quan này.

Một số cơ quan kiểm định có nguồn gốc EU hiện hoạt động tốt ở Việt Nam như Eurofins, Bureau Veritas... Hiệp hội Rau quả Việt Nam thông tin, phòng kiểm nghiệm của các đơn vị này hiện đại, đủ khả năng xét nghiệm Giới hạn dư lượng tối đa (MRL) theo yêu cầu của Hải quan EU.

Cùng với việc đề nghị cơ quan chức năng phía Việt Nam làm việc với phía EU để giảm tần suất kiểm tra thanh long và rau gia vị khi xuất khẩu sang thị trường này, ông Đặng Phúc Nguyên cũng khuyến nghị các doanh nghiệp xuất khẩu chủ động kiểm soát chất lượng ngay từ trong nước.

Theo đó, cần sớm tổ chức kiểm tra, kiểm nghiệm nguồn hàng trước khi xuất khẩu. Cụ thể, bên cạnh việc kiểm tra chất lượng quả từ trên cây, doanh nghiệp có thể kiểm nghiệm một lần nữa tại kho, trước khi đóng gói. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước, hợp tác xã, người dân định kỳ kiểm tra đồng ruộng hàng tuần, hàng tháng để giám sát chất lượng nông sản một cách chặt chẽ.

TS. Ngô Xuân Nam - Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam cho hay, xét về mức độ không tuân thủ trong năm 2021 và 6 tháng đầu năm 2022, chỉ có 1 lô hàng thanh long xuất khẩu sang EU không đạt, do Việt Nam đã thực hiện tốt việc kiểm soát giới hạn dư lượng tối đa (MRL) với dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Đây là cơ sở để Văn phòng SPS Việt Nam đề nghị EU giảm tần suất kiểm tra thanh long, cũng như một số sản phẩm khác.

Văn phòng SPS Việt Nam sẽ đề nghị EU làm rõ các tiêu chí về tần suất kiểm tra một số nông sản, thực phẩm xuất khẩu, cũng như đi đến thống nhất các giải pháp nhằm giảm tần suất kiểm tra, giúp doanh nghiệp, người dân đảm bảo hoạt động xuất nhập khẩu.