Không để lỡ nhịp xuất khẩu thủy sản sang Hoa Kỳ

Ông Phùng Đức Tiến - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường - đã có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương xung quanh vấn đề này.

- Ông đánh giá như thế nào về kết quả của ngành nông nghiệp nói chung và xuất khẩu nông, lâm, thủy sản nói riêng trong quý I/2025?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Từ đầu năm đến nay, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam đứng trước áp lực khó khăn, thách thức rất lớn của tình hình quốc tế và khu vực. Nhưng với sự chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc của các bộ, ngành, địa phương nên xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam trong quý I/2025 đã đạt được những kết quả rất tích cực với giá trị kim ngạch thu được 15,72 tỷ USD, tăng 13,1% so với cùng kỳ năm 2024.

Với kết quả đạt được trong quý đầu năm sẽ làm tiền đề cho những quý tiếp theo và hướng đến mục tiêu xuất khẩu đạt 70 tỷ USD cho cả năm 2025.

- Đâu là lý do để chúng ta thu được kết quả này, thưa ông?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Nhìn chung, trong quý I/2025, có những mặt hàng //thuong-hieu-nong-san.topic có tăng về sản lượng nhưng giảm về giá trị. Tuy nhiên, có những mặt hàng tăng cả về giá trị và sản lượng.

Cụ thể, với mặt hàng cà phê, quý I/2025, xuất khẩu đạt 509,5 nghìn tấn và 2,88 tỷ USD, giảm 12,9% về khối lượng nhưng tăng 49,5% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Giá cà phê xuất khẩu bình quân 3 tháng đầu năm 2025 ước đạt 5.656 USD/tấn, tăng 71,7% so với cùng kỳ năm 2024. Đức, Italia và Nhật Bản là 3 thị trường tiêu thụ cà phê lớn nhất của Việt Nam, chiếm thị phần lần lượt là 16,2%, 9,9% và 7,4%.

Với mặt hàng cao su, khối lượng xuất khẩu quý I/2025 ước đạt 396,1 nghìn tấn và 765,8 triệu USD, giảm 4,4% về khối lượng nhưng tăng 26,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Giá cao su xuất khẩu bình quân quý I/2025 ước đạt 1.933,3 USD/tấn, tăng 31,9% so với cùng kỳ năm 2024. Trung Quốc là thị trường tiêu thụ cao su lớn nhất của Việt Nam với thị phần chiếm 73,7%. Hai thị trường lớn tiếp theo là Ấn Độ và Indonesia có thị phần lần lượt là 3,8% và 3,2%.

Giá trị xuất khẩu thủy sản quý I/2025 đạt 2,29 tỷ USD, tăng 18,1% so với cùng kỳ năm 2024. Trung Quốc, Nhật Bản và Hoa Kỳ là 3 thị trường tiêu thụ hàng thủy sản lớn nhất của Việt Nam, chiếm thị phần lần lượt là 21,7%, 15,6% và 15,1%.

Giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ 3 tháng đầu năm 2025 đạt 3,95 tỷ USD, tăng 11,6% so với cùng kỳ năm 2024. Hoa Kỳ là thị trường tiêu thụ gỗ và sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam, chiếm thị phần 53,1%. Nhật Bản và Trung Quốc là hai thị trường lớn tiếp theo với thị phần tương ứng là 13,2% và 10,6%.

Khối lượng xuất khẩu hồ tiêu quý I/2025 đạt 47,3 nghìn tấn và 323,6 triệu USD, giảm 16,7% về khối lượng nhưng tăng 37,3% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Giá hồ tiêu xuất khẩu bình quân 3 tháng đầu năm 2025 ước đạt 6.845,4 USD/tấn, tăng 64,9% so với cùng kỳ năm 2024. Hoa Kỳ, Đức và Ấn Độ là 3 thị trường tiêu thụ hạt tiêu lớn nhất của Việt Nam, chiếm thị phần lần lượt là 24,4%, 10,4% và 6,7%.

Trong quý I/2025, xuất khẩu rau quả có bị ảnh hưởng và giảm 11,3% so với cùng kỳ năm 2024, tuy nhiên vẫn đạt được kết quả 1,14 tỷ USD. Mặt hàng rau, quả của Việt Nam chủ yếu được xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc với tỷ trọng giá trị xuất khẩu chiếm 44,5%. Hai thị trường xuất khẩu rau, quả lớn tiếp theo là Hoa Kỳ và Hàn Quốc với tỷ trọng giá trị xuất khẩu lần lượt là 9,6% và 6%.

Trong khi đó, với mặt hàng gạo, quý I/2025 xuất khẩu đạt 2,2 triệu tấn và 1,14 tỷ USD, tăng 0,6% về khối lượng nhưng giảm 19,7% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Giá gạo xuất khẩu bình quân 3 tháng đầu năm 2025 ước đạt 522,1 USD/tấn, giảm 20,1% so với cùng kỳ năm 2024.

Bên cạnh đó, trong thời gian vừa qua, chúng ta đã triển khai chương trình tái cơ cấu. Trong mỗi lần tái cơ cấu lại là một lần ngành nông lâm thủy sản bám sát thị trường, gắn với truy xuất nguồn gốc, gắn với kinh tế xanh, gắn với các tiêu chí và yêu cầu của các thị trường. Do vậy, sản lượng và giá trị xuất khẩu của chúng ta liên tục tăng trong thời gian qua.

- Hải sản Việt Nam có nguy cơ bị cấm nhập khẩu vào thị trường Hoa Kỳ nếu không đáp ứng các tiêu chuẩn của Luật Bảo vệ thú biển (MMPA), giải pháp của bộ về vấn đề này như thế nào, thưa ông?

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Cục Quản lý đại dương và khí quyển (Bộ Thương mại Hoa Kỳ - NOAA) vừa ra thông báo về phán quyết sơ bộ không công nhận tương đồng các biện pháp quản lý và bảo tồn thú biển của Việt Nam đối với 12 nghề khai thác hải sản. Với phán quyết này, nhiều loại thủy sản đánh bắt của Việt Nam sẽ nằm trong diện bị ảnh hưởng, có thể kể đến như cá ngừ, cá kiếm, mực, cá thu, cá mú, cá hồng và cua - những mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn sang thị trường Hoa Kỳ.

Lý do được phía Hoa Kỳ đưa ra là bởi chưa có sự đảm bảo mang tính chắc chắn rằng Việt Nam triển khai các giải pháp hạn chế gây sát thương hoặc đánh bắt không có chủ ý đối với các loài thú biển và không đảm bảo sự tương thích đối với những biện pháp, quy định của Hoa Kỳ.

Hoa Kỳ đánh giá, Việt Nam mới chỉ dự kiến một số giải pháp nhằm giám sát thú biển bị đánh bắt chứ chưa ban hành quy định cụ thể. Phía Hoa Kỳ đề nghị Việt Nam khẩn trương bổ sung bằng chứng và tiến độ thực hiện quản lý đối với thủy sản đánh bắt trên cơ sở đảm bảo tương thích với quy định của Hoa Kỳ trước tháng 4/2025. Sau đó, Hoa Kỳ sẽ đưa ra kết luận cuối cùng vào ngày 30/11/2025.

Nếu Hoa Kỳ tiếp tục giữ nguyên kết luận như phán quyết sơ bộ, các loại thủy sản đánh bắt có nguồn gốc từ 12 nghề khai thác hải sản không được công nhận tương thích sẽ bị cấm xuất khẩu sang Hoa Kỳ kể từ năm 2026.

Về việc này, chúng ta cũng đã có những bước chuẩn bị triển khai một số giải pháp trong việc hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật hệ thống quy định bảo vệ thú biển, đồng thời triển khai thu thập và cung cấp đầy đủ bằng chứng về tiến độ thực hiện các biện pháp quản lý để đáp ứng yêu cầu của NOAA. Đảm bảo có thể đáp ứng yêu cầu của Hoa Kỳ, không ảnh hưởng đến việc xuất khẩu thủy sản sang thị trường này.

Mới đây, đoàn của Hiệp hội Thủy sản Việt Nam (VASEP) sang Triển lãm Hải sản Bắc Mỹ tại Boston (Hoa Kỳ), đàm phán với NOAA và họ đã đồng ý kéo dài việc bổ sung bằng chứng và tiến độ thực hiện quản lý đối với thủy sản đánh bắt trên cơ sở đảm bảo tương thích với quy định của Hoa Kỳ trước tháng 7/2025.

Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu thủy sản quan trọng nhất của Việt Nam, với kim ngạch đạt 1,8 tỷ USD năm 2024, vì vậy, cần ưu tiên giải quyết ngay vấn đề về MMPA.

Xin cảm ơn ông!