Vì sao chưa thể “chia tay” nhiệt điện than?

Một số ý kiến lo ngại, việc tiếp tục phát triển các dự án điện than trong dự thảo Quy hoạch điện VIII đang đi ngược với xu thế mới của khu vực và toàn cầu, góp phần gia tăng phát thải khí nhà kính. Ở góc độ khác, nhiều chuyên gia đầu ngành khẳng định, nhiệt điện than là “xương sống” của ngành điện ở Việt Nam. Do đó, phải giữ được mức độ ổn định chứ chưa thể “đoạn tuyệt” với nhiệt điện than.

Cần lộ trình giảm dần

Đầu tháng 9, Bộ Công Thương vừa đưa ra dự thảo Quy hoạch điện VIII cập nhật để lấy ý kiến các đơn vị, bộ, ngành. Theo dự thảo mới này, năng lượng tái tạo (NLTT) vẫn được ưu tiên phát triển song có điều chỉnh, một số nguồn điện NLTT sẽ giảm và điện than sẽ tăng thêm so với Tờ trình số 1682/TTr-BCT trình Thủ tướng Chính phủ tháng 3 năm 2021 cho phù hợp với tình hình thực tế.

Tại một số tọa đàm trực tuyến góp ý về Quy hoạch điện VIII được tổ chức vừa qua, có ý kiến cho rằng, tiếp tục phát triển các dự án điện than mới đến năm 2045 là trái với xu thế mới của khu vực và toàn cầu. Đặc biệt, không nên "thắt chặt" NLTT.

Theo PGS.TS Lê Anh Tuấn - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu biển đổi khí hậu, Đại học Cần Thơ khuyến nghị, Việt Nam đang nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính, nhưng dự thảo lại tăng công suất điện than và cắt giảm năng lượng xanh, NLTT. Đây là điều cần cân nhắc.

Ông Tuấn dẫn chứng, việc phát triển điện than cần nhìn nhận ở góc độ rộng hơn, không nên nhìn dưới góc độ kỹ thuật hay kinh tế năng lượng. Đặc biệt, vừa qua, Nghị viện châu Âu đã biểu quyết, ủng hộ ý tưởng áp thuế phát thải đối với hàng hóa nhập khẩu. Đây là bước đi đầu tiên trong việc tạo lập một tiêu chuẩn kỹ thuật mới mà các nước xuất khẩu hàng hoá vào châu Âu, trong đó có Việt Nam phải quan tâm.

"Do đó, nếu hàng hoá của chúng ta bị đối tác định giá lượng khí thải quá cao từ việc sử dụng nguồn năng lượng không thân thiện với môi trường, sẽ bị áp trần nhất định khi đưa hàng hoá đó vào châu Âu" - ông Tuấn phân tích.

Vì sao chưa thể “chia tay” nhiệt điện than?
Điện than vẫn còn giữ một vị trí quan trọng trong việc đảm bảo cung ứng điện quốc gia

Những băn khoăn nêu trên rất chính xác. Vì tăng trưởng xanh là nhiệm vụ trọng tâm trong chiến lược phát triển bền vững của đất nước ta.

Tuy nhiên, nhìn vào thực tế tình hình sản xuất, cung ứng điện hiện nay, nhiều chuyên gia cũng nhận định, điện than vẫn là nguồn năng lượng rất quan trọng trong đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Halcom Việt Nam - đánh giá: "Quy hoạch điện VIII đã có điểm tích cực là cố gắng sửa chữa những điểm còn tồn tại ở Quy hoạch điện VII với những cải thiện đáng kể".

Mặc dù lo ngại việc tỷ trọng điện than tăng lên so với Tờ trình số 1682 có khả năng khiến nhiệt điện than gặp nhiều hạn chế về khả năng tiếp cận nguồn tài chính; giá than tăng mạnh cũng sẽ gây rủi ro trong tương lai. Tuy nhiên, ông Huân cho rằng, cũng không thể cắt giảm ngay điện than và phải có lộ trình giảm dần trong thời gian tới:

Chúng ta không nên có cái nhìn quá hà khắc về phát triển điện than. Đặc biệt, cần tìm cách tháo gỡ dựa trên sự cân đối về hệ thống điều độ, vận hành, nâng công suất mạng lưới hay các giải pháp về lưu trữ – ông Huân nêu quan điểm.

Đại diện của Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam cũng đánh giá: "Nhu cầu điện năng của nước ta đang rất cao, trong khi sắp tới năng lượng sạch, NLTT vẫn chưa thể đáp ứng được. Do đó, việc bỏ điện than phải có lộ trình, không thể bỏ ngay được vì sẽ gây ra thiếu điện. Phát triển năng lượng sạch cũng phải có lộ trình cho phù hợp, không thể đưa vào ồ ạt. Tuy nhiên, cần có sự điều chỉnh theo xu hướng giảm dần điện than và lấy NLTT thay thế".

Phù hợp xu hướng chuyển dịch năng lượng thế giới

Mặc dù nhiệt điện than đang mang lại những lo ngại, song theo các chuyên gia, việc phát triển nguồn năng lượng này ở mức độ hợp lý vẫn rất cần thiết trong bối cảnh nhu cầu điện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước ngày càng tăng cao. Điện than vẫn còn giữ một vị trí quan trọng trong việc đảm bảo cung ứng điện, rất phù hợp với nền kinh tế Việt Nam, đồng thời đáp ứng nhu cầu điện giá rẻ, giúp tăng tính cạnh tranh của hàng hoá.

Ông Trần Viết Ngãi - Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam khẳng định: Nhiệt điện than là “xương sống” của ngành điện ở Việt Nam, do đó, phải giữ được mức độ ổn định, và chúng ta không thể bỏ được". Ông Ngãi dẫn chứng, thế giới vẫn duy trì điện than như riêng Trung Quốc hiện có trên 700.000 MW, trong khi Việt Nam dự kiến chỉ có 40,7 GW thì điều đó không đáng lo ngại.

Ông Ngãi phân tích thêm, tỷ trọng điện NLTT (điện mặt trời, điện gió...) ngày càng lớn đang gây ra nhiều bất cập trong việc vận hành hệ thống điện, hiệu quả không cao. Dù nguồn phát từ NLTT có bùng nổ với khoảng 20.000 MW năm 2021, chiếm tỷ trọng công suất trên 30%, nhưng sản lượng điện phát chỉ chiếm 12% tổng sản lượng. Do đó, việc cung cấp điện các năm tới vẫn phải phụ thuộc vào các nguồn năng lượng sơ cấp truyền thống như thuỷ điện, điện than. Hơn nữa, nhiệt điện tăng lên bởi có những yếu tố về sự định hướng trong vận hành, đảm bảo an ninh năng lượng. Và đặc biệt, với nhiệt điện than, có thể sẽ an toàn hơn về hệ thống vận hành, rủi ro gần như rất ít.

Lý giải về việc Quy hoạch điện VIII vẫn quy hoạch các nhà máy điện than và sự thay đổi cơ cấu công suất nguồn điện, ông Hoàng Tiến Dũng – Cục trưởng Cục Điện lực và NLTT thông tin (Bộ Công Thương) thông tin: Quy hoạch điện VIII hạn chế tối đa phát triển thêm nhà máy nhiệt điện than mới, các dự án nhiệt điện than hầu hết (trên 95%) là những dự án đã có trong Quy hoạch điện VII điều chỉnh.

Ông Dũng cho biết thêm, về tổng nguồn nhiệt điện than của Quy hoạch điện VIII năm 2030 là 40,7 GW, thấp hơn so với Quy hoạch điện VII điều chỉnh (55,3 GW năm 2030 tại kịch bản cơ sở). Như vậy, có khoảng gần 15 GW nguồn nhiệt điện than trong Quy hoạch điện VII điều chỉnh đã bị loại bỏ, thay thế bằng nguồn điện khác.

Bên cạnh đó, về tỷ trọng, theo Quy hoạch điện VII điều chỉnh đến năm 2030 nhiệt điện than chiếm khoảng 42,7% cơ cấu công suất, trong khi theo Quy hoạch điện VIII chỉ khoảng 31% năm 2030 trong kịch bản cơ sở và 28% với kịch bản cao. Như vậy, tỷ trọng nhiệt điện than đã giảm rất nhiều, sau năm 2035 sẽ không phát triển thêm nữa.

Đối với tổng nguồn điện NLTT tại dự thảo Quy hoạch điện VIII theo phương án cơ sở và phương án cao năm 2030 là khoảng 11.820 MW điện gió (tăng gần 6.000 MW), trong khi nguồn điện mặt trời, gồm cả điện mặt trời mái nhà ở phương án cơ sở cũng tăng hơn 6.000 MW, và ở phương án cao tăng khoảng 10.000 MW so với Quy hoạch điện VII điều chỉnh.

Như vậy, Quy hoạch điện VIII so với quy hoạch điện VII điều chỉnh, nhiệt điện than giảm khá nhiều, trong khi NLTT cũng tăng lên đáng kể. Điều đó cho thấy, Quy hoạch điện của chúng ta hoàn toàn phù hợp với xu hướng chuyển dịch năng lượng của khu vực và thế giới – ông Dũng khẳng định.

Còn nguyên nhân của việc điện than tăng lên 3.000 MW so với dự thảo trước, ông Dũng cho biết, theo dự báo, nhu cầu tiêu thụ điện ở miền Bắc sẽ tăng nhanh. Miền Trung, nhu cầu điện thấp, nhưng có lợi thế rất lớn về tiềm năng năng lượng sơ cấp, nhất là năng lượng gió và mặt trời, nên trong dự thảo trước, dự kiến phát triển ở đây một số nguồn điện lớn nhằm cấp điện cho miền Bắc. Nếu vậy thì phải xây dựng thêm các đường dây truyền tải điện từ miền Trung ra miền Bắc với tổng mức đầu tư lớn, điện năng truyền tải ở mức độ cao gây nhiều tổn thất. Do đó, miền Bắc cần chủ động xây dựng thêm các nguồn điện để đảm bảo cân đối nguồn – tải nội miền, hạn chế tối thiểu nhận điện từ miền Trung.

Khi đã phát triển nguồn điện cho miền Bắc đủ, công suất của miền Trung đẩy ra miền Bắc giảm, dẫn tới quy hoạch công suất nguồn điện NLTT ở miền Trung sẽ giảm. Điều này cũng đảm bảo yêu cầu rà soát của Chính phủ về đầu tư nguồn điện hợp lý, tránh đầu tư lãng phí, cân đối theo vùng miền, đảm bảo cung cấp điện an toàn, tin cậy.

Thực tế cho thấy, miền Bắc không có lợi thế về năng lượng mặt trời, năng lượng gió như miền Trung, tiềm năng thủy điện cơ bản đã khai thác hết. Vì vậy, chúng ta phải phát triển thêm nhiệt điện khí và than với cơ cấu hài hòa. 3.000 MW điện than tăng thêm so với dự thảo trước, là tăng ở miền Bắc và nhằm cung cấp đủ điện cho miền Bắc – ông Dũng nêu rõ.

Đại diện Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo cũng cho biết, đối với vấn đề nhiên liệu, môi trường cũng đã được xem xét, và tính toán kỹ trong quy hoạch. Trong đó, về vấn đề môi trường, so sánh kết quả dự báo phát thải khí nhà kính của Quy hoạch điện VIII với kết quả dự báo trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) cập nhật của ngành sản xuất điện cho thấy tỷ lệ giảm phát thải CO2 đạt mức 10,44% vào năm 2030.

Đặc biệt, các nhà máy nhiệt điện than mới sau năm 2030 sẽ phải đáp ứng nhiều điều kiện và ràng buộc đặt ra, trong đó bắt buộc phải sử dụng các công nghệ tiên tiến, hiện đại như công nghệ siêu tới hạn trở lên, trang bị đầy đủ các thiết bị bảo vệ môi trường hiệu suất cao, giảm thiểu tối đa các phát thải ảnh hưởng tới môi trường.

Theo thông tin từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), trừ một số nhà máy nhiệt điện (NMNĐ) than như Phả Lại 1 và Ninh Bình với công suất rất thấp, thì các NMĐT hiện nay đều hiện đại. Nhiều NMNĐ than được đầu tư công nghệ đốt than phun với thông số hơi cận tới hạn, siêu tới hạn... Việt Nam cũng đã ứng dụng thành công hệ thống điều khiển và tự động hóa các NMNĐ than.

Đặc biệt, các NMNĐ than được đầu tư công nghệ xử lý môi trường hiện đại, đạt hiệu quả cao như: Hệ thống ESP lọc bụi tĩnh điện, khử SOx, NOx…, đáp ứng các quy định theo tiêu chuẩn môi trường của Việt Nam.

Đỗ Nga
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: Nhiệt điện than

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ đạo những nhiệm vụ trọng tâm thực hiện Quy hoạch điện VIII điều chỉnh

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ đạo những nhiệm vụ trọng tâm thực hiện Quy hoạch điện VIII điều chỉnh

Tại Lễ công bố Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã có nhiều chỉ đạo quan trọng nhằm triển khai Quyết định của Thủ tướng hiệu quả.
Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha tê liệt vì sự cố mất điện

Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha tê liệt vì sự cố mất điện

Sự cố mất điện bất ngờ ngày 28/4 khiến nhiều hoạt động ở Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha và một phần của châu Âu rơi vào cảnh tê liệt.
EVNNPT đóng điện nhiều công trình chào mừng Đại hội Đảng bộ và ngày thống nhất đất nước

EVNNPT đóng điện nhiều công trình chào mừng Đại hội Đảng bộ và ngày thống nhất đất nước

Chào mừng Đại hội Đảng bộ và 50 năm kỷ niệm ngày thống nhất đất nước, EVNNPT đã hoàn thành đóng điện nhiều công trình truyền tải điện.
Bộ Công Thương công bố Quy hoạch điện VIII điều chỉnh

Bộ Công Thương công bố Quy hoạch điện VIII điều chỉnh

Ngày 28/4/2025, Bộ Công Thương tổ chức Hội nghị công bố Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn tới năm 2050 điều chỉnh.
Toàn văn Quy hoạch điện VIII điều chỉnh

Toàn văn Quy hoạch điện VIII điều chỉnh

Báo Công Thương trân trọng giới thiệu toàn văn Quyết định 768/QĐ-TTg ngày 15/4/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII.

Tin cùng chuyên mục

Nỗ lực ngày đêm đưa đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên về đích

Nỗ lực ngày đêm đưa đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên về đích

Trong không khí tưng bừng kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước, EVN và các nhà thầu cũng đang thi đua trên công trường đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên.
EVNSPC đưa vào vận hành nhiều công trình dịp kỷ niệm 30/4

EVNSPC đưa vào vận hành nhiều công trình dịp kỷ niệm 30/4

Chào mừng 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, EVNSPC đóng điện thành công loạt công trình 110kV tại Cần Thơ, Vĩnh Long, Trà Vinh, Đồng Tháp.
PC Lào Cai trực 24/24 giờ để đảm bảo điện dịp Lễ 30/4 - 1/5

PC Lào Cai trực 24/24 giờ để đảm bảo điện dịp Lễ 30/4 - 1/5

PC Lào Cai đã triển khai phương án đảm bảo điện, sẵn sàng ứng trực 24/24 giờ để xử lý kịp thời các tình huống phát sinh trong dịp Lễ 30/4 - 1/5.
Không để gián đoạn nguồn cung xăng dầu dịp nghỉ lễ 30/4-1/5

Không để gián đoạn nguồn cung xăng dầu dịp nghỉ lễ 30/4-1/5

Bộ Công Thương yêu cầu các doanh nghiệp không để gián đoạn nguồn cung xăng dầu dịp nghỉ lễ 30/4-1/5.
Thống nhất phương án cắt điện thi công đường Vành đai 4

Thống nhất phương án cắt điện thi công đường Vành đai 4

Sáng 26/4, NSMO họp với các bên liên quan thống nhất lịch cắt điện phục vụ thi công các đường dây 220kV, 500kV của đường Vành đai 4 đoạn đi qua tỉnh Hưng Yên.
Đầu tư hạ tầng điện: Bước đi chiến lược của  PC Hà Nam

Đầu tư hạ tầng điện: Bước đi chiến lược của PC Hà Nam

Công ty Điện lực Hà Nam đẩy mạnh bảo trì, nâng cấp hệ thống điện nhằm đảm bảo cung ứng ổn định, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng trên địa bàn tỉnh.
Tăng tốc hợp tác năng lượng Việt Nam - Trung Quốc - ASEAN 2025

Tăng tốc hợp tác năng lượng Việt Nam - Trung Quốc - ASEAN 2025

Chiều 24/4, tại Trung tâm Triển lãm quốc tế, Hà Nội đã diễn ra Diễn đàn Quốc tế năng lượng Việt Nam – Trung Quốc – ASEAN 2025 (VCAE IF 2025).
2025 - năm kỷ lục mới của điện mặt trời châu Âu

2025 - năm kỷ lục mới của điện mặt trời châu Âu

Theo tổ chức nghiên cứu năng lượng Ember, sản lượng điện mặt trời tại châu Âu trong quý I/2025 đạt gần 68 terawatt giờ (TWh), tăng 32% so với cùng kỳ năm ngoái.
Khai mạc triển lãm quốc tế năng lượng- VCAE EXPO 2025

Khai mạc triển lãm quốc tế năng lượng- VCAE EXPO 2025

Sáng 24/4, diễn ra lễ khai mạc Triển lãm quốc tế năng lượng Việt Nam–Trung Quốc–ASEAN 2025 (VCAE EXPO 2025).
Hoàn thành sửa chữa đường dây 500kV Thăng Long – Quảng Ninh

Hoàn thành sửa chữa đường dây 500kV Thăng Long – Quảng Ninh

Sau bão Yagi, Truyền tải điện Đông Bắc 1 khẩn trương sửa chữa đường dây 500kV Thăng Long – Quảng Ninh, đảm bảo vận hành an toàn trước cao điểm mùa khô 2025.
PC Bắc Giang đảm bảo điện ổn định dịp lễ 30/4 -1/5

PC Bắc Giang đảm bảo điện ổn định dịp lễ 30/4 -1/5

Công ty Điện lực Bắc Giang triển khai đồng bộ các giải pháp kỹ thuật, tăng cường nhân lực, đảm bảo cấp điện an toàn, liên tục dịp lễ 30/4–1/5 phục vụ nhân dân.
NSMO: Nhanh chóng xử lý sự cố trạm biến áp phía Nam, cấp điện trở lại bình thường

NSMO: Nhanh chóng xử lý sự cố trạm biến áp phía Nam, cấp điện trở lại bình thường

NSMO đã nhanh chóng xử lý sự cố, khôi phục trở lại trạng thái vận hành bình thường và cấp điện lại cho các phụ tải của hệ thống điện Quốc gia
Quyết tâm không để thiếu điện cao điểm mùa khô và cả năm 2025

Quyết tâm không để thiếu điện cao điểm mùa khô và cả năm 2025

Đây là chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Công điện số 49 về việc triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các giải pháp bảo đảm cung ứng điện.
Trung Quốc củng cố vị thế cường quốc điện sạch toàn cầu

Trung Quốc củng cố vị thế cường quốc điện sạch toàn cầu

Tổng sản lượng điện sạch tại Trung Quốc trong quý I/2025 đạt hơn 951 terawatt giờ, mức cao nhất trong lịch sử cho quý đầu năm, tăng 19% so với cùng kỳ năm 2024.
Đại hội Đảng bộ Công ty TNHH MTV Môi trường - TKV

Đại hội Đảng bộ Công ty TNHH MTV Môi trường - TKV

Đại hội Đảng bộ Công ty Môi trường - TKV nhiệm kỳ 2025-2030 thành công, đề ra mục tiêu đổi mới, phát huy sức mạnh tập thể, đáp ứng yêu cầu phát triển ngành Than
NSMO: Diễn tập xử lý sự cố OpenOTS đảm bảo cấp điện dịp lễ 30/4 - 1/5

NSMO: Diễn tập xử lý sự cố OpenOTS đảm bảo cấp điện dịp lễ 30/4 - 1/5

Để đảm bảo cấp điện an toàn cho dịp lễ 30/4-1/5, NSMO đã tổ chức công tác diễn tập xử lý sự cố trên hệ thống mô phỏng OpenOTS tại Đà Nẵng.
Chuẩn bị ban hành thông tư mới về giá bán lẻ điện bình quân

Chuẩn bị ban hành thông tư mới về giá bán lẻ điện bình quân

Bộ Công Thương đang xây dựng Thông tư hướng dẫn tính giá bán lẻ điện bình quân, bảo đảm minh bạch, kế thừa quy định cũ và cập nhật thực tiễn điều hành mới.
Phát động cuộc thi viết tiết kiệm điện lần 3 năm 2025

Phát động cuộc thi viết tiết kiệm điện lần 3 năm 2025

Với chủ đề “An toàn - tiết kiệm, kinh nghiệm sẻ chia”, cuộc thi viết tiết kiệm điện năm 2025 kỳ vọng khơi dậy ý thức cộng đồng trong sử dụng điện bền vững.
Thổ Nhĩ Kỳ mở rộng thăm dò năng lượng tại Biển Đen

Thổ Nhĩ Kỳ mở rộng thăm dò năng lượng tại Biển Đen

Thổ Nhĩ Kỳ hiện nhập khẩu hơn 90% nhu cầu năng lượng. Chính phủ nước này đang nỗ lực cắt giảm hóa đơn nhập khẩu và tăng cường an ninh nguồn cung năng lượng.
Ma-rốc chuẩn bị mời thầu dự án nhà ga LNG

Ma-rốc chuẩn bị mời thầu dự án nhà ga LNG

Ma-rốc dự định trong vài ngày tới sẽ công bố mời thầu phát triển nhà ga khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) gần thành phố Nador, thuộc khu vực Địa Trung Hải phía Đông.
Mobile VerionPhiên bản di động