Năm mới nhưng ý thức vẫn "cũ"

Một năm cũ lại qua đi, khắp nơi, người người nhà nhà đang chuẩn bị sắm sửa để chào đón năm mới. Người ta thường có quan niệm, những chuyện cũ không hay sẽ để năm cũ mang đi, vậy nhưng đâu đó, "ý thức cũ" không đẹp của người dân vẫn còn.

Câu chuyện vứt rác bừa bãi sau mỗi sự kiện đông người không còn là chuyện gì đó quá mới mẻ. Dư luận cũng đã nhiều lần lên tiếng, song việc giải quyết xem ra vẫn còn nhiều khó khăn. Mới đây, sau lễ hội Countdown (lễ hội đếm ngược chào đón năm mới) ở phố đi bộ Hà Nội, một lần nữa chúng ta phải chứng kiến khung cảnh ngập tràn rác thải khi chương trình kết thúc.

Sáng 1-1 vừa qua, sau một đêm tưng bừng cùng lễ hội chào đón năm mới 2023, trước khung cảnh đường phố ngập rác, các cô chú công nhân vệ sinh môi trường đang dọn dẹp. Cùng với đó là một vài nhóm bạn trẻ cũng chung tay giúp đỡ. Các cô chú công nhân chia sẻ, năm nào cũng gặp tình trạng này nên đã quá quen và chuẩn bị sẵn tinh thần từ trước.

Lý giải về hành động ở lại dọn dẹp "bãi chiến trường", bạn Nguyễn Thùy Linh (20 tuổi, Hà Nội) cho biết, đêm hôm qua Linh cùng nhóm bạn cũng tham gia lễ hội Countdown này, dù không xả rác bừa bãi nhưng nhóm bạn trẻ cũng cảm thấy áy náy khi chứng kiến các cô chú công nhân vệ sinh môi trường phải "giải quyết hậu quả" của cuộc ăn chơi của những người vô ý thức.

Một bài báo mô tả khung cảnh Thủ đô sau dịp Đại lễ kỉ niệm 1000 năm Thăng Long từng viết: "Vẻ lung linh, huyền ảo đã biến mất thay vào đó là sự tiêu điều, xơ xác. Rác thải ngập các khu vực trọng điểm tổ chức Đại lễ". Hiện tượng đó không còn là đơn lẻ. Ta còn có thể đọc trên báo chí những đoạn mô tả như: "Cây cỏ nát bươm, hàng rào gãy đổ, giày dép thất lạc tứ tung sau đêm chen lấn xem lễ hội tới ngất xỉu", "Sau đêm Countdown, rác lại ngập trắng khắp mọi nơi".Thật đáng phê phán hành vi của một số người khi tham gia các sinh hoạt công cộng ồn ào, náo nhiệt, vui tươi bằng những hành vi để lại sự "tan hoang", "ngập rác", "nhếch nhác",…

Rác do chính những con người với vẻ ngoài sang chảnh, lung linh đi dự lễ hội xả ra một cách bừa bãi. Những hành động phản cảm nhưng chẳng còn lạ lẫm như: Chai nước uống hết, quăng xuống đất! Túi bỏng ngô ăn xong, quăng xuống đất! Cây kem ăn xong, quăng xuống đất! Miếng kẹo cao-su nhai chán, nhả xuống đất! Lẽ ra sau khi tham dự lễ hội, chúng ta sẽ còn lưu giữ cảm xúc khó quên về một sự kiện rất có ý nghĩa của cộng đồng thì giờ đây với nhiều người, sự hào hứng, phấn chấn dường như biến mất, để lại nỗi day dứt. Không day dứt sao được khi chỉ vì muốn có một bức ảnh để khoe trên facebook, có người đã giẫm nát cả thảm hoa đang khoe sắc. Chỉ vì muốn có một chỗ đứng tốt, có nam thanh nữ tú sẵn sàng mắng chửi, cãi cọ, lấn đạp lên người khác. Chen lấn xô đẩy đến mức không ít người ngất xỉu, phải đi cấp cứu. Tham dự lễ hội, nhất là lễ hội đầu năm ai cũng mong có nhiều may mắn và niềm vui, thì giờ đây họ như trải qua cuộc “hành xác” hãi hùng. Vì thế với một số người, đi lễ hội đã trở thành nỗi khiếp sợ!

Tôi thực sự không thể hiểu nổi tại sao ở giữa một thành phố lớn, nơi có những con người với vẻ ngoài lung linh, sang chảnh lại có những cảnh tượng mất mĩ quan đến như vậy. Càng đau lòng hơn khi những cảnh tượng ấy lại được phần lớn những người trẻ - những người được coi là tương lai của đất nước "sáng tác" nên. Tất nhiên đi dự hội có đủ mọi thành phần lứa tuổi, sự thiếu ý thức cũng có thể bắt gặp ở nhiều đối tượng khác nhau, nhưng nếu quan sát kỹ là có thể nhận thấy hành vi gây rối loạn, mất trật tự phần lớn được thực hiện bởi những người “cậy” tuổi trẻ và sức khỏe nên tự cho mình cái “quyền” trèo leo, xô đẩy, chen lấn… làm ảnh hưởng đến người khác. Những bức ảnh chụp hiện trường các vụ lộn xộn cho thấy điều đó.

Lễ hội là dịp để mọi người cùng tụ họp đông vui chứ không phải là một cuộc đua tranh ăn thua giành lấy phần hơn, phần thuận lợi về mình. Hậu quả của các hành vi không đẹp ấy không chỉ làm tổn thương người chung quanh, mà còn ảnh hưởng đến bộ mặt xã hội, mỹ quan của các đô thị. Văn hóa ứng xử không được tôn trọng và hậu quả là "bãi chiến trường" sau khi lễ hội qua đi. Những thùng rác nơi công cộng không hề được đếm xỉa mặc dù đã in dòng chữ với thông điệp thống thiết “Hãy cho tôi xin rác” và mặt đất trở thành thùng chứa rác khổng lồ, thậm chí thiệt hại vật chất do hành vi thiếu văn hóa gây ra là hết sức nặng nề.

Một công nhân thuộc Công ty Môi trường đô thị Hà Nội phân trần: "Lễ hội kết thúc cũng là lúc những công nhân vệ sinh phải lao động cật lực để dọn dẹp bãi chiến trường do những người nào đó gây ra. Chúng tôi phải tăng cường lực lượng trực và các xe tải nhỏ thu gom kịp thời, để lâu sẽ ảnh hưởng xấu đến hình ảnh của Thủ đô".

Tôi tự hỏi tại sao chúng ta ở rất gần người hàng xóm Nhật Bản, đất nước nổi tiếng với ý thức người dân rất tốt mà chúng ta không thể học hỏi họ. Còn nhớ cách đây chưa lâu, truyền thông từng đưa những bức ảnh đẹp đẽ của những người cổ động viên Nhật Bản đi xem World Cup đã thu dọn sạch sẽ khán đài trước khi ra về. Thiết nghĩ, mỗi người một tay, mỗi người nâng cao ý thức một chút thì ngôi nhà nhỏ bé của Việt Nam ta lúc nào cũng trong lành, sạch sẽ.

Hoặc chúng ta cũng có thể học hỏi từ chúng ta có thể học hỏi từ người hàng xóm Singapore, theo quy định của pháp luật Singapore, người xả rác bừa bãi lần đầu sẽ bị phạt cao nhất 1.000 đô-la Sing, tái phạm thì mức phạt sẽ tăng lên 2.000 đến 5.000 đô-la Xin-ga-po, phải lao động công ích. Vì thực thi một chính sách có tính "kỷ luật thép" như vậy nên không ngạc nhiên khi tới đảo quốc xinh đẹp này, cảm nhận đầu tiên của nhiều người chính là môi trường sạch sẽ, trong lành.

Việt Nam cũng đã ban hành Luật Bảo vệ môi trường, tuy nhiên có lẽ việc xử lý các hành vi vi phạm cần cụ thể chi tiết hơn, có tính răn đe mạnh hơn. Pháp luật cần mạnh tay hơn với những trường hợp có hành vi xấu, gây ảnh hưởng đến mĩ quan đô thị, cũng là để răn đe, không có thêm nhiều những trường hợp tương tự. Bên cạnh đó, việc tuyên truyền nâng cao ý thức của mỗi cá nhân khi tham gia các sinh hoạt cộng đồng trong việc giữ vệ sinh môi trường và ứng xử có văn hóa cần tiếp tục được đẩy mạnh trên các phương tiện truyền thông đại chúng, cũng như trong các công sở, trường học và toàn xã hội. Đồng thời, để ngăn chặn hành vi thiếu văn hóa, cần biểu dương những việc làm thể hiện tính văn hóa trong lễ hội.

Tết Nguyên Đán Quý Mão 2023 đang đến rất gần. Đi cùng với đó sẽ là rất nhiều những lễ hội, sự kiện truyền thống thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng không chỉ người trong nước mà còn cả khách du lịch nước ngoài. Vậy nhưng, thiết nghĩ, nếu ý thức người dân không được nâng cao, những hình ảnh phản cảm về những "bãi chiến trường" tiếp tục xuất hiện, du khách nước ngoài sẽ có cái nhìn như thế nào về đất nước Việt Nam của chúng ta? Vì thế, việc giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường không chỉ là việc có ý nghĩa với chúng ta, mà còn giúp chúng ta nhận được sự trân trọng của bạn bè quốc tế.