Mua nhà ở xã hội: Hiểu sai một dòng, lỡ cả giấc mơ

Giải “cơn khát” nhà giá rẻ

Trong bối cảnh giá nhà ở thương mại tại Hà Nội tiếp tục tăng cao, vượt ngoài khả năng chi trả của phần lớn người dân, nhà ở xã hội (NOXH) trở thành “cứu cánh” quan trọng đối với người thu nhập thấp, công nhân, cán bộ, viên chức. Nắm bắt được nhu cầu cấp thiết này, thành phố Hà Nội đã có những bước đi mạnh mẽ nhằm đẩy mạnh nguồn cung NOXH.

Theo Chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 2021 - 2030, Thủ tướng Chính phủ giao Hà Nội hoàn thành 100.000 căn NOXH vào năm 2030. Kế hoạch phát triển nhà ở giai đoạn 2021 - 2025, Hà Nội dự kiến hoàn thành khoảng 16.540 căn hộ NOXH, tương đương hơn 1 triệu m² sàn nhà ở. Sau năm 2025, nguồn cung tiếp tục được bổ sung thêm hơn 91.000 căn hộ, đáp ứng phần nào “cơn khát” nhà giá rẻ cho người dân Thủ đô.

Một loạt dự án nhà ở xã hội đã và đang được triển khai như: Him Lam Phúc Lợi (hơn 3.000 căn), Uy Nỗ - Đông Anh (gần 500 căn), Kim Chung - Đông Anh (1.104 căn)… đều được định hướng phát triển đồng bộ với hệ thống hạ tầng, kết nối giao thông và các dịch vụ tiện ích xã hội.

Mục tiêu của thành phố là không chỉ giải quyết nhu cầu nhà ở, mà còn góp phần kéo giảm chênh lệch an sinh xã hội, tạo nền tảng phát triển kinh tế - xã hội bền vững đến năm 2030.

Xét duyệt chặt để tránh trục lợi

Luật Nhà ở năm 2023 cùng với Nghị định 100/2024/NĐ-CP và Thông tư 05/2024/TT-BXD của Bộ Xây dựng đã đặt ra hành lang pháp lý chặt chẽ và chi tiết cho việc xác định đối tượng và điều kiện được mua, thuê mua hoặc thuê NOXH. Trong đó, có 12 nhóm đối tượng được hưởng chính sách, bao gồm người có công, hộ nghèo, người thu nhập thấp đô thị, công nhân, cán bộ công chức, sinh viên, người bị thu hồi đất…

Tuy nhiên, để được xét duyệt, người dân không chỉ cần thuộc nhóm đối tượng mà còn phải đáp ứng đủ điều kiện về thu nhập và tình trạng nhà ở. Các hồ sơ cần đầy đủ giấy tờ chứng minh, xác nhận từ cơ quan chức năng theo đúng mẫu quy định.

Chủ đầu tư các dự án NOXH cũng phải báo cáo bằng văn bản về số lượng căn hộ, thời điểm mở bán hoặc cho thuê và được công bố công khai trên cổng thông tin của Sở Xây dựng Hà Nội. Hồ sơ sau đó được tiếp nhận và xét duyệt theo trình tự rõ ràng, đảm bảo tính minh bạch, công khai và đúng đối tượng.

Thế nhưng, thực tế cho thấy không ít người dân thiếu hiểu biết pháp luật, dẫn đến làm sai mẫu hồ sơ, khai sai thông tin hoặc không xin đủ xác nhận. Thậm chí, một số người không có nhu cầu ở thực sự nhưng vẫn tìm cách “lách luật”, nhờ người thân đứng tên hoặc móc nối với môi giới để trục lợi từ chính sách.

Ngoài ra, một trong những vấn đề đáng lo ngại hiện nay là tình trạng người dân lợi dụng chính sách NOXH để đầu tư, thay vì phục vụ nhu cầu ở thật. Với mức giá trung bình chỉ bằng 1/3 giá nhà thương mại, NOXH trở thành “miếng mồi béo bở” cho nhiều cá nhân tìm cách sở hữu thông qua việc hợp thức hóa hồ sơ.

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, luật sư Ma Văn Giang (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) cho hay, các hành vi như: Khai gian thu nhập, nhờ người đứng tên, thuê người làm hồ sơ giả… đều là vi phạm pháp luật. Nếu bị phát hiện, không chỉ bị hủy quyền mua mà còn có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự. Đồng thời, những hành vi này tạo ra gánh nặng cho cơ quan xét duyệt, làm méo mó chính sách và tước đi cơ hội của những người thực sự khó khăn.

“Chính sách về NOXH là chủ trương đầy tính nhân văn của Nhà nước, nhưng nếu người dân không hiểu đúng và làm đúng sẽ biến chính sách tốt thành nguồn gốc của bất cập, tiêu cực. Thậm chí, hành vi vi phạm của chính người dân có thể bị xử lý hình sự”, luật sư Ma Văn Giang nhấn mạnh.

Cũng theo luật sư Ma Văn Giang, để tiếp cận chính sách NOXH một cách hợp pháp, người dân cần chủ động tìm hiểu kỹ các văn bản pháp luật, đặc biệt là Luật Nhà ở 2023, Nghị định 100/2024 và Thông tư 05/2024/TT-BXD của Bộ Xây dựng. Thay vì qua cò mồi hoặc môi giới không rõ ràng, hãy liên hệ trực tiếp với chủ đầu tư hoặc Sở Xây dựng Hà Nội để được hướng dẫn chi tiết, tránh rủi ro pháp lý.