Khi con chữ dẫn lối…

Những người ham học

Bố mẹ mất sớm, được chị gái động viên, suốt những năm tháng tuổi thơ, anh K’Lào (dân tộc Kờ Ho, sinh năm 1973) vừa chăn trâu vừa chăm chỉ đi học. Học xong trường làng, K’Lào lên huyện học nội trú, sau đó học tiếp Đại học Xây dựng ở Thành phố Hồ Chí Minh rồi trở về làm việc tại Phòng Dân tộc huyện Di Linh.

Cùng là người dân tộc Kờ Ho như K’Lào, anh K’Bras tạm biệt thôn Ka La, xã Bảo Thuận lên huyện học ở Trường PTDT Nội trú khi mới chỉ là cậu học sinh lớp 6. Yêu mái trường, ham thích việc học tập, K’Bras luôn là cậu bé có thành tích học tập khá tốt. Tốt nghiệp Khoa Thể dục âm nhạc (Trường Cao đẳng sư phạm Đà Lạt), K’Bras quay trở về công tác ngay tại ngôi trường đã giúp anh lớn khôn - Trường PTDT Nội trú huyện Di Linh.

Một góc Trường PTDT nội trú Di Linh - nơi chắp cánh cho ước mơ học tập của nhiều học sinh người DTTS

Câu chuyện của anh K’Lào, K’Bras…, chỉ là một trong số rất nhiều câu chuyện về tinh thần hiếu học của đồng bào Kờ Ho, Chu Ru mà tôi đã được nghe khi dừng chân ở huyện Di Linh. Trước đó, ngay từ những năm 1990 của thế kỷ trước, mặc dù cuộc sống còn nhiều khó khăn, nhưng đồng bào DTTS ở Di Linh (nhất là buôn Ka Ming, xã Gung Ré) đã tích cực cho con em tới trường và học lên cao. Chuyện gia đình ông K’Brèo (buôn Ka Ming) đến nay vẫn còn được nhiều người nhắc đến. Gia đình ông K’Brèo đã nuôi bốn người con tốt nghiệp đại học. Những người con của ông K’Brèo nay đều làm công chức tại các cơ quan của tỉnh, huyện. Cũng tại Ka Ming – nơi mà sự học luôn được đề cao - còn có gia đình ông K’Sen, K’Broh… đều có con tốt nghiệp đại học và đang công tác tại ngành y, ngân hàng, báo chí… Đến nay, Ka Ming vẫn là buôn đồng bào DTTS, mỗi năm có cả vài chục em (trong số hàng trăm em học sinh DTTS của Di Linh), tốt nghiệp hoặc đang theo học các trường đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp trong nước.

Vượt lạc hậu, đói nghèo nhờ con chữ

Trò chuyện với chúng tôi, anh K’Lào nhắc về thời đi học khó khăn với rất nhiều tự hào. Ý nguyện học xong được về làm việc tại chính quê hương trở thành hiện thực đã giúp K’Lào có điều kiện áp dụng những kiến thức học được để suy nghĩ tích cực hơn, tham mưu được nhiều việc có ích hơn cho người dân, cho buôn làng. Nay K’Lào vui thêm vì con gái anh cũng đang theo học trường Đại học Y Đắk Lắk – một công việc có ý nghĩa đối với quê hương.

Với thầy giáo K’Bras, được phân công làm Tổng phụ trách đội dưới mái trường đã từng nâng bước anh là một niềm hạnh phúc lớn. Hàng ngày, tại nơi đây, thầy K’Bras có cơ hội để chia sẻ với hàng trăm học sinh của mình về lối sống tích cực, về khát vọng vươn lên cũng như ý thức tích lũy kiến thức để vào đời.

Tinh thần ham học, ý thức đề cao giá trị của học tập từ đời ông, đời cha đã giúp phần lớn học sinh người DTTS ở Di Linh nuôi dưỡng quyết tâm thi vào các trường cao đẳng, đại học sau khi tốt nghiệp PTTH. Thậm chí, nhiều gia đình còn sẵn sàng vay tiền ngân hàng chính sách để cho con cái thực hiện ước mơ học cao, đỗ đạt. Nhiều năm qua, huyện Di Linh cũng triển khai chính sách riêng để hỗ trợ các em học sinh DTTS đi học xa.

Nhờ việc học được quan tâm và số người tốt nghiệp đại học, cao đẳng về công tác tại địa phương ngày một đông… các xã của Di Linh đã và đang có những bước phát triển mạnh mẽ về kinh tế - xã hội. Đáng mừng hơn cả là, hủ tục kết hôn cận huyết, tảo hôn đã giảm rõ rệt. Những chàng trai tốt nghiệp cao đẳng, đại học, có việc làm ổn định… được thách cưới cao hơn; các cô gái sau khi đi học về đã mạnh mẽ, tự tin để từ chối những cuộc hôn nhân cận huyết hoặc do cha mẹ sắp đặt.

Tuy nhiên, phía sau niềm tự hào vì có nhiều con em học cao, thầy K’Brol – một trong những lớp người theo học cao đẳng, đại học đầu tiên ở buôn Ka Ming – cho hay, hai năm trở lại đây, các em chọn học nghề có xu hướng phổ biến hơn do nhiều trường hợp tốt nghiệp cao đẳng, đại học ra trường khó tìm kiếm việc làm. Bàn về câu chuyện này, anh Gia Nghĩa (người dân tộc Chu Ru), hiện đang làm rể ở buôn Ka Ming, cho rằng: Tâm lý của nhiều em là đi học về phải vào làm việc ở các cơ quan nhà nước nên học xong không xin được việc sẽ cảm thấy thất vọng. Đây là suy nghĩ chưa đúng. Bản thân anh Gia Nghĩa cũng tốt nghiệp Cao đẳng kinh tế - kỹ thuật nhưng anh rất hài lòng với công việc chăm sóc cà phê hiện nay. “Kiến thức học được không mất đi, tôi hoàn toàn có thể áp dụng để việc sản xuất nông nghiệp của gia đình và người thân đỡ vất hơn, đạt giá trị cao hơn” - anh Gia Nghĩa hào hứng chia sẻ.