Hiệp định RCEP giúp châu Á Thái Bình Dương chiếm ưu thế về kinh tế kỹ thuật số
Đến nay, Hiệp định RCEP - khối thương mại tự do lớn nhất thế giới đã được hình thành kể từ khi có hiệu lực vào ngày 1/1 năm nay, nhằm tăng cường quan hệ giữa ASEAN với 5 đối tác khác ở châu Á Thái Bình Dương. Khu vực này, đặc biệt là ASEAN, từ lâu đã có lịch sử giao thương xuyên biên giới chặt chẽ và thành công, chủ yếu do sự gần gũi và tương đồng của các nền văn hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho hậu cần và nhu cầu thị trường đối với hàng hóa.
Tuy nhiên, không giống như Liên minh châu Âu (EU), khu vực châu Á Thái Bình Dương bước chậm hơn một chút trong việc khắc phục những nút thắt hiện có trong quy trình, luật pháp, quy định, thuế quan và khả năng tiếp cận tài chính, đặc biệt là liên quan đến chuỗi giá trị toàn cầu.
Hơn nữa, hầu hết các hiệp định thương mại có xu hướng nằm trong các thông số tiểu khu vực của các quốc gia này, tức là khu vực châu Á, hoặc Đông Nam Á. Các quốc gia công nghệ hàng đầu ở Đại Á - cụ thể là Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc - đã bị cuốn vào những căng thẳng chính trị trong nhiều thập kỷ, làm chậm lại thương mại giữa các khu vực ở đó.
Điều thú vị là RCEP đánh dấu lần đầu tiên Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc tham gia vào một hiệp định thương mại tự do. Hiện nay, hiệp định đã có hiệu lực đối với Brunei Darussalam, Campuchia, Lào, Singapore, Thái Lan, Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Australia, New Zealand và Hàn Quốc. Các quốc gia ký kết khác bao gồm Malaysia, Indonesia, Myanmar và Philippines dự kiến sẽ sớm phê chuẩn để hiệp định có hiệu lực sau 60 ngày kể từ ngày gửi văn kiện phê chuẩn, chấp nhận hoặc phê duyệt cho Tổng thư ký ASEAN.
RCEP bao gồm sự kết hợp của các quốc gia có thu nhập thấp, trung bình và cao. Điểm lợi thế chính là việc loại bỏ thuế quan đối với thương mại hàng hóa xuyên biên giới. Đó là một vấn đề lớn, vì thương mại giữa các nước châu Á đã lớn hơn thương mại giữa châu Á, Bắc Mỹ và châu Âu cộng lại với nhau. Sau khi RCEP có hiệu lực, 65% thuế quan đã giảm xuống 0 - và con số này dự kiến sẽ tăng lên tới 90% trong vòng 20 năm.
Chuyên gia Ajay Sharma, người đứng đầu khu vực tài chính thương mại toàn cầu của HSBC tại châu Á Thái Bình Dương chia sẻ rằng, để các nhà xuất khẩu RCEP được hưởng các mức thuế này, họ cần tuân thủ khuôn khổ “quy tắc xuất xứ” chung. Điều này có nghĩa là tìm nguồn cung ứng ít nhất 40% nguyên liệu đầu vào từ trong khối RCEP, để các sản phẩm cuối cùng của họ được hưởng thuế quan khi xuất khẩu sang các quốc gia thành viên khác. Đa dạng hóa chuỗi cung ứng và FDI (đầu tư trực tiếp nước ngoài) sẽ được đẩy mạnh vì các công ty sẽ thấy dễ dàng hơn khi sử dụng ASEAN làm cơ sở sản xuất, do chi phí kinh doanh liên quan thấp hơn.
RCEP sẽ hợp lý hóa các FTA hiện có trong khu vực châu Á Thái Bình Dương và tăng cường liên kết thương mại nội khối. Thương mại xuyên biên giới trong ASEAN đã diễn ra mạnh mẽ và sẽ tiếp tục phát triển khi hợp tác khu vực giữa các bên tham gia của khu vực tư nhân và chính phủ khai thác thêm sức mạnh của công nghệ, do những hạn chế về di chuyển của đại dịch.
Theo Google, Temasek và Bain, Đông Nam Á được dự đoán sẽ đạt nền kinh tế kỹ thuật số trị giá 1 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Trong khi thương mại bị ảnh hưởng tiêu cực bởi đại dịch trong hai năm qua, thiệt hại nặng nề phần lớn đã được ngăn chặn thông qua một số cách tiếp cận. Số hóa dưới hình thức tăng cường kết nối kỹ thuật số, tự động hóa các dịch vụ vận hành và các chính sách mạnh mẽ của chính phủ ưu tiên số hóa trong thương mại xuyên biên giới đã đóng một vai trò to lớn trong việc giảm thiểu tác động của đại dịch ở ASEAN.
Hơn nữa, khu vực này đã nhanh chóng nhận ra và tận dụng lợi thế của fintech. Điều này phần lớn được áp dụng để thúc đẩy khả năng hòa nhập tài chính tốt hơn, trong khu vực có dân số lớn nhất thế giới về người tiêu dùng không qua ngân hàng và có tài khoản thiếu ngân hàng. Châu Á Thái Bình Dương có nhu cầu rất lớn đối với fintech - phản ánh sự thay đổi của bối cảnh tài chính và ngân hàng, cũng như nhu cầu của người tiêu dùng, ở những khu vực này.
Theo Findexable, 5 quốc gia ASEAN - đó là Singapore, Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam, cũng nằm trong 20 quốc gia fintech hàng đầu châu Á. Findexable công bố bảng xếp hạng Fintech toàn cầu hàng năm.
Ví dụ, các ngân hàng trung ương của Malaysia và Thái Lan đã ra mắt hệ thống thanh toán QR xuyên biên giới vào tháng 6 năm ngoái. Mối liên kết thanh toán bán lẻ cho phép người tiêu dùng và người bán ở cả hai quốc gia thực hiện và nhận thanh toán qua mã QR xuyên biên giới ngay lập tức. Cả hai quốc gia gần đây đã trải qua những thay đổi quan trọng trong việc số hóa thanh toán. Malaysia đã thúc đẩy hệ thống thanh toán bán lẻ theo thời gian thực và DuitNow, trong khi Thái Lan lập biểu đồ lộ trình thanh toán điện tử để tăng cường thanh toán điện tử bán lẻ trong nước và giữa các quốc gia.
Nhiều quốc gia ở châu Á đã hoặc đang trong quá trình bắt tay vào các đồng tiền kỹ thuật số có chủ quyền của riêng họ, hoặc CBDC (tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương). Singapore đã đi đầu trong việc phát triển CBDC bán lẻ thông qua Thử thách CBDC toàn cầu, trong khi Malaysia vẫn đang thử nghiệm.
Vào tháng 9 năm ngoái, Tech Wire Asia đã báo cáo rằng các ngân hàng trung ương của Singapore, Australia, Malaysia và Nam Phi sẽ phát triển các nguyên mẫu và thử nghiệm các nền tảng dùng chung để xử lý các giao dịch tiền kỹ thuật số xuyên biên giới. Trung Quốc đã thực hiện thành công nhiều lần thử nghiệm đồng nhân dân tệ kỹ thuật số của mình và Nhật Bản được cho là cũng đang bắt đầu thử nghiệm.
Ngoài việc thúc đẩy thanh toán thông suốt hơn, số hóa còn mang lại nhiều lợi ích khác cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng, đặc biệt là trong cường quốc thanh toán kỹ thuật số là Đông Nam Á. Thương mại điện tử được xác định là động lực chính thúc đẩy thương mại nội khối mạnh mẽ giữa các quốc gia và tiềm năng của nó là vô cùng to lớn ở các quốc gia đang phát triển như Philippines. Không thể đánh giá thấp vai trò của các công nghệ như AI và phân tích, đặc biệt là trong thương mại điện tử.
Năm ngoái, ông trùm thời trang có trụ sở tại Trung Quốc Shein đã vượt qua Amazon để trở thành nền tảng thương mại điện tử di động thời trang lớn nhất tại Mỹ. Shein cũng đã âm thầm đưa ra mức định giá vượt quá 15 tỷ đôla Mỹ. Ở Thái Lan, những doanh nghiệp thương mại điện tử thời trang như Pomelo đã phát triển hệ thống máy để tăng cường sự hiện diện nền tảng của họ.
Hơn nữa, công nghệ tài chính mới nổi như BNPL cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc gia tăng sự bao gồm tài chính cho không chỉ người tiêu dùng, mà cả các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME). Một báo cáo của Deloitte dự đoán rằng thương mại kỹ thuật số sẽ tiếp tục tăng tốc và đưa khu vực này bước vào thời kỳ hoàng kim của thương mại kỹ thuật số trong vòng ba năm tới.
Báo cáo cũng gợi ý rằng, sự thay đổi quan trọng này sẽ được thúc đẩy phần lớn nhờ các hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới năng động ngày càng tăng, được tăng cường hơn nữa nhờ hợp tác khu vực thông qua RCEP, tăng cường lối sống số hóa và sự phát triển không ngừng của cơ sở hạ tầng kỹ thuật số.