Hiệp định EVFTA và Hiệp định UKVFTA: Điểm “ngọt” tương đồng

Với rất nhiều điểm tương đồng, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam- Vương quốc Anh (UKVFTA) có thể được gọi là bản sao trực tiếp của Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA).

Lợi ích song hành

Trong 14 lĩnh vực của UKVFTA, Vương quốc Anh cho phép Việt Nam xuất khẩu với thuế suất 0% với một hạn ngạch nhất định: Lòng đỏ trứng và thịt gia cầm, tỏi, ngô ngọt, gạo xay, tinh bột sắn, cá ngừ, surimi (thanh cua - chả cá ), đường và các sản phẩm có chứa nhiều đường, nấm, etanol, mannitol, sorbitol, dextrin, và các loại tinh bột biến tính khác. Với lĩnh vực dịch vụ ngân hàng, Việt Nam đã đồng ý thỏa thuận cho phép các tổ chức tín dụng của Anh nâng tỷ lệ sở hữu nước ngoài lên 49% vốn điều lệ tại một ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam. Tương tự như EVFTA, cam kết này chỉ có hiệu lực trong 5 năm (sau đó Việt Nam sẽ không bị ràng buộc bởi cam kết này) và không áp dụng cho 4 ngân hàng TMCP có cổ phần chi phối của nhà nước là BIDV, VietinBank, Vietcombank, và Agribank.

Ngoài ra, việc thực hiện cam kết trên sẽ phải tuân thủ đầy đủ các quy định về thủ tục mua bán và sáp nhập (M&A), cũng như các điều kiện an toàn và cạnh tranh, trong đó có giới hạn tỷ lệ sở hữu. Việt Nam cho phép các tổ chức tài chính EU mua tới 49% tại 2 ngân hàng tư nhân trong nước, đồng thời cho phép Anh nâng tỷ lệ tương tự, thậm chí cao hơn đối với một ngân hàng (chủ yếu là HSBC và Standard Chartered Bank), nâng tỷ lệ nắm giữ lên mức trần.

Theo EVFTA, một trong các bên ký kết có thể cung cấp trợ cấp khi cần thiết để đạt được mục tiêu chính sách công. Các bên thừa nhận rằng một số khoản trợ cấp có khả năng làm sai lệch hoạt động bình thường của thị trường và làm suy yếu lợi ích của cơ chế tự do hóa thương mại. Về nguyên tắc, một bên không được trợ cấp cho các doanh nghiệp cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ, nếu ảnh hưởng tiêu cực hoặc có khả năng ảnh hưởng đến cạnh tranh và thương mại nói chung.

Đối với UKVFTA, về nguyên tắc, một bên không được trợ cấp cho các doanh nghiệp cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ, nếu có tác động tiêu cực hoặc có khả năng ảnh hưởng tiêu cực đến thương mại giữa hai bên. Trong một số lĩnh vực, EVFTA cụ thể hơn UKVFTA. Ví dụ, có một số lưu ý về trái cây và rau, quả theo thuế quan thông thường được nêu trong Quy định thực hiện và Đạo luật kế thừa của Ủy ban châu Âu, đưa ra các quy tắc chi tiết. Ràng buộc Việt Nam với các quy định cụ thể hơn là một chiến lược rõ ràng của UKVFTA nhằm đảm bảo các sản phẩm chất lượng cao và ngăn chặn các sản phẩm kém chất lượng xâm nhập vào Vương quốc Anh.

Vương quốc Anh không hướng nội sau Brexit

Sau quyết định rời Liên minh châu Âu, Anh phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt, đối tượng quan trọng nhất trong chính sách của EU hiện nay là làm thế nào để quản lý quan hệ thương mại với các nước trước đây đã được hưởng lợi từ các hiệp định thương mại của EU. Là một bộ phận thương mại khổng lồ bao gồm 27 quốc gia châu Âu, về chính sách thương mại, EU là một nhân tố mạnh trên thị trường có thể khẳng định lợi ích của mình một cách mạnh mẽ. Một quốc gia quy mô trung bình như Anh không có quyền lực này. Do đó, Vương quốc Anh phải đưa ra những “nhượng bộ” mà một “gã khổng lồ” như EU không cần phải thực hiện. Tuy nhiên, quy mô tuyệt đối của EU có nghĩa là lợi ích riêng và đôi khi, lợi ích xung đột của các quốc gia thành viên cũng phải được tính đến. Do đó, các quá trình ra quyết định đôi khi bị kéo dài, như có thể thấy trong các cuộc đàm phán kéo dài hàng thập kỷ về EVFTA. Anh có lợi thế là rất nhanh nhẹn và chuyên nghiệp. Điều này có nghĩa là các FTA có thể được đưa ra một cách nhanh chóng và linh hoạt hơn nhiều. Ngoài ra, các hiệp định hiện có, chẳng hạn như EVFTA rất toàn diện và hiện đại, có thể được sử dụng như một hình mẫu.

“Toàn cầu hóa nước Anh” là mục tiêu chính sách đối ngoại hậu Brexit của Chính phủ Vương quốc Anh. Chính sách này đã được Thủ tướng Theresa May (nhiệm kỳ 2016-2019) vạch ra trong bài phát biểu quan trọng đầu tiên trên cương vị Thủ tướng tại hội nghị của Đảng Bảo thủ. Điều này báo hiệu rằng Vương quốc Anh sẽ không hướng nội sau Brexit, mà ngược lại, sẽ có tầm nhìn toàn cầu, vượt ra ngoài lãnh thổ châu Âu. Như đã nêu trong thỏa thuận chung giữa Việt Nam và Vương quốc Anh vào tháng 12 năm 2020, UKVFTA “cũng là một bước tiến quan trọng để Vương quốc Anh tham gia Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương - CPTPP”. UKVFTA do đó chỉ là một, nhưng là một khối cơ bản thiết yếu trong chính sách thương mại tự do của Vương quốc Anh thời hậu Brexit. Nhiều giao dịch tiềm năng khác có thể xem xét ví dụ này và điều chỉnh chính sách cho phù hợp.

Việt Nam và triển vọng lạc quan

Đối với Việt Nam, để định vị lại sau đại dịch Covid-19, cả EVFTA và UKVFTA đều là những nhân tố quan trọng trên con đường phục hồi kinh tế. Sau đại dịch làm rung chuyển nền kinh tế toàn cầu, Việt Nam đã tận dụng cơ hội rất tốt để khẳng định vị thế của mình nhờ việc kiểm soát dịch hiệu quả. Ngoài hai hiệp định thương mại tự do nêu trên, Việt Nam đã có nhiều bước tiến khác, đặc biệt là Luật Đầu tư mới, giúp đất nước vươn lên mạnh mẽ hơn từ khủng hoảng. Mục tiêu của Việt Nam trong việc tái định vị nền kinh tế không phải là đạt được đường cong phục hồi kinh tế “hình chữ V” như nhiều nước khác hy vọng. Mà đúng hơn là sự phục hồi không chỉ đạt được mức trước khủng hoảng mà còn vượt qua để tiếp tục phát triển lên mức cao hơn. Những nỗ lực của Việt Nam sẽ thành công rực rỡ và hầu hết các nhà phân tích quốc tế đều lạc quan về triển vọng của Việt Nam. EVFTA, UKVFTA đại diện cho sự tự do và cởi mở của Việt Nam và những hiệp định này là những yếu tố quan trọng đối với Việt Nam - đặc biệt là cùng với Luật Đầu tư mới và Hiệp định Bảo hộ Đầu tư Việt Nam - EU (EVIPA) - biến Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư nước ngoài.