Đáp ứng tiêu chuẩn xanh của thị trường EU: Doanh nghiệp không nên quá lo lắng

Tiêu chuẩn xanh là bắt buộc

Chia sẻ về những cơ hội khi tham gia Hiệp định EVFTA, bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập - Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, cơ hội đối với hàng hóa xuất khẩu Việt Nam từ EVFTA chủ yếu nằm ở câu chuyện tận dụng các ưu đãi thuế quan từ Hiệp định này.

Tuy nhiên, đến thời điểm này, những tiêu chuẩn và yêu cầu liên quan đến xanh và bền vững của EU lại là những tiêu chuẩn cứng mà phần lớn là do phía EU áp đặt đơn phương theo quyền của họ.

“Nói một cách khác thì việc tuân thủ các tiêu chuẩn xanh hay các yêu cầu về phát triển bền vững của EU là một xu thế chung. Nếu như hàng hóa của Việt Nam tuân thủ và thực hiện được những yêu cầu đó thì sẽ có nhiều cơ hội hơn để tận dụng những ưu đãi thuế quan từ EVFTA” – bà Trang chia sẻ.

Đối với các doanh nghiệp Việt Nam, hiện nay chưa có thông tin đầy đủ về việc các doanh nghiệp Việt Nam đang thích ứng hay đang sẵn sàng ở mức độ nào đối với việc tuân thủ các tiêu chuẩn xanh hay yêu cầu về bền vững của thị trường EU, nhưng chắc chắn là những tiêu chuẩn xanh hay bền vững của EU bao trùm tất cả. Gần như tất cả những sản phẩm được xem là thế mạnh khi xuất khẩu vào thị trường EU như nông - thủy sản, đồ gỗ, dệt may, da giày đều là những mặt hàng trọng tâm trong việc chuyển đổi xanh của phía EU.

“Cho nên chắc chắn là số lượng, phạm vi các doanh nghiệp và hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam bị ảnh hưởng là lớn” – bà Trang nhấn mạnh.

Những tiêu chuẩn xanh cũng là thách thức đối với doanh nghiệp bởi vì các tiêu chuẩn này không phải đặt ra, sau đó tuân thủ là xong mà đây là một chuỗi những thay đổi. Năm nay có thể hàng hóa xuất khẩu đáp ứng được nhưng đến sang năm chưa chắc đã đảm bảo yêu cầu vì tiêu chuẩn xanh, bền vững đã được tăng lên theo lộ trình. Cuối cùng, việc thích ứng với những tiêu chuẩn này đòi hỏi nỗ lực, nhận thức và chi phí rất lớn đối với các doanh nghiệp, đặc biệt khi phần lớn các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa.

Tuy nhiên, bà Trang cũng cho rằng, bức tranh về tiêu chuẩn xanh không hoàn toàn màu xám mà cũng có những tin tốt.

Thứ nhất quá trình chuyển đổi xanh của EU là một quá trình theo lộ trình từng bước và có thời gian để cho các doanh nghiệp của EU, các doanh nghiệp đối tác của EU và nhà cung cấp của EU như các nhà sản xuất, xuất khẩu Việt Nam có thể thích ứng dần dần.

Thứ hai, chuyển đổi xanh của EU nghe có vẻ hơi xa vời nhưng thực tế lại được thể hiện bằng những yêu cầu rất cụ thể.

Ví dụ như các yêu cầu liên quan đến việc giảm sử dụng phân bón hóa học là những chất mà có thể gây hại cho đất cũng nằm trong chương trình xanh. Việc các doanh nghiệp thay đổi và giảm lượng tồn dư thuốc kháng sinh cho phép trong các sản phẩm hàng hóa là điều các doanh nghiệp vẫn có thể tuân thủ được.

Vào tháng 8 vừa qua, VCCI có làm một khảo sát nhanh cho thấy các doanh nghiệp của Việt Nam đã bắt đầu quan tâm đến vấn đề này.

“Hiện nay, có đến gần 70% doanh nghiệp Việt Nam đã biết về chương trình từ nông trại đến bàn ăn của EU trong chiến lược xanh áp dụng đối với các sản phẩm nông sản thực phẩm hay có gần 80% doanh nghiệp có liên quan biết đến luật chống phá rừng của EU. Chiến lược dệt may thì có ít hơn một chút, khoảng gần 60%; Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) ít hơn nữa vì hiện nay mới giới hạn ở 6 loại sản phẩm mà trong đó phần lớn không phải là những sản phẩm thế mạnh của Việt Nam xuất khẩu. Điều đấy cho thấy các doanh nghiệp của chúng ta đã bắt đầu biết đến và tuân thủ các tiêu chuẩn xanh theo lộ trình” – bà Trang chia sẻ.

Trong "nguy" có "cơ"

Nhận định về những cơ hội mà doanh nghiệp có thể có được nếu như quyết tâm chuyển đổi và đáp ứng những tiêu chuẩn của EU, bà Nguyễn Thị Thu Trang cho rằng: Nói cho chính xác là trong "nguy" có "cơ”. Đáp ứng tiêu chuẩn xanh phần nhiều là thách thức mà doanh nghiệp bắt buộc phải đối mặt, phải thực hiện, nhưng trong đó cũng có cơ hội nếu doanh nghiệp nhìn đường dài, nhìn xa.

Bà Trang lấy ví dụ, liên quan đến dư lượng kháng sinh hay sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, nếu doanh nghiệp theo đúng quy định phía đối tác đang quy định là ở mức 1 mà làm đúng theo quy định ở mức 1, sang năm họ quy định mức 2, doanh nghiệp lại thay đổi sản xuất để theo mức 2 thì rất tốn kém. Nhưng nếu doanh nghiệp nhìn được cả quá trình để thấy thị trường EU sẽ tiến tới mức 4, mức 5 thì sẽ có sự chuẩn bị đầy đủ hơn.

Bên cạnh đó, EU hiện nay đang là khu vực đi đầu trong việc thực hiện các tiêu chuẩn xanh và bền vững. Đây là khu vực quyết tâm nhất và họ đang thực hiện trong thực tế. COP26 thì nhiều nước hứa hẹn nhưng thực hiện thực sự mới có EU đi đầu. Cho nên nếu doanh nghiệp đáp ứng được thị trường EU thì sẽ không lo lắng gì với tất cả các thị trường khác.

Một điểm nữa mà đại diện VCCI cũng muốn khuyến nghị với các doanh nghiệp khi mong muốn nhìn được cơ hội ở trong thách thức đó là đứng từ góc độ khách hàng, họ có yêu cầu về xanh và bền vững, đôi khi còn đi trước cả những yêu cầu bắt buộc của các nhà nước, Chính phủ.

Với những doanh nghiệp có thể làm được trước và đi trước, bắt kịp được thị trường xanh thì có nhiều cơ hội hơn trong sản xuất, kinh doanh.