Chính sách nhập khẩu hàng hóa của thị trường EU thay đổi ra sao?

Kiểm soát chặt hàng hóa nhập khẩu

Chia sẻ với phóng viên báo Công Thương, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy – Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển, kiêm nhiệm Bắc Âu cho biết, EU vừa chính thức ban hành Quy định 2023/174 sửa đổi Quy định 2019/1793 về việc áp dụng tạm thời các biện pháp kiểm soát chính thức và khẩn cấp đối với một số hàng hóa được nhập khẩu vào EU.

Cụ thể, quy định sửa đổi một số mặt hàng của Việt Nam như sau: mì ăn liền có chứa gia vị/bột nêm hoặc nước sốt, quả thanh long sẽ có tần suất kiểm tra thuốc bảo vệ thực vật là 20%; đậu bắp và ớt chuông thuộc giống Capsicum vẫn duy trì tần suất kiểm tra là 50%. Đây không phải là điểm mới.

“Các điểm mới trong qui định này là đậu bắp sản xuất tại Việt Nam bị chuyển từ phụ lục I sang phụ lục II, với yêu cầu chứng thư kiểm soát thuốc bảo vệ thực vật do phía Việt Nam cấp. Tuy nhiên, theo qui định mới, 4 sản phẩm của Việt Nam là: mùi tây, rau mùi, húng quế, bạc hà được EU gỡ bỏ kiểm soát, không còn bị kiểm soát ở mức 50% khi xuất khẩu vào thị trường EU” – bà Nguyễn Hoàng Thúy thông tin.

Định kỳ 6 tháng một lần, Nghị viện châu Âu và Hội đồng châu Âu (EC) họp để xem xét, đánh giá mức độ vi phạm về an toàn thực phẩm và thức ăn chăn nuôi của các quốc gia xuất khẩu vào EU. Sau đó, EU sẽ thông báo những thay đổi trong quy định về các biện pháp kiểm soát. Do vậy, việc rà soát này là bình thường. Điều cần lưu ý là các doanh nghiệp xuất khẩu sang EU cần lưu ý các ngưỡng kiểm soát để không vi phạm. Vì chỉ vài doanh nghiệp vi phạm sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ ngành hàng, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp khác.

Vấn đề thứ hai bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy thông tin là liên quan đến chương trình kiểm soát và giám sát của EU. Cụ thể, trong năm 2022, cả EU và các nước trong khu vực Cộng đồng kinh tế châu Âu, trong đó có Na Uy đang tăng cường các chương trình kiểm tra. EU đã ban hành Quy định (EU) 2022/741 ngày 13 tháng 5 năm 2022 liên quan đến chương trình phối hợp kiểm soát nhiều năm của Liên minh trong giai đoạn 2023-2025 để đảm bảo tuân thủ mức dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tối đa và để đánh giá mức độ phơi nhiễm của người tiêu dùng đối với dư lượng thuốc trừ sâu trên và trong thực phẩm có nguồn gốc động vật.

Theo đó, các quốc gia thành viên sẽ lấy và phân tích mẫu cho các tổ hợp thuốc trừ sâu được nêu trong phụ lục I của Quy định trong các năm 2023, 2024 và 2025. Các sản phẩm có nguồn gốc từ thực vật và động vật sẽ được lấy mẫu ngẫu nhiên để kiểm tra là cam, táo, chuối, kiwi, bưởi, hành tây, cà rốt, bông cải xanh, cải bắp, đậu, ớt, gạo xát vỏ, mỡ gia cầm, sữa bò, trứng gà… Các sản phẩm này ngoài việc kiểm tra tại cửa khẩu sẽ bị hậu kiểm, lấy ngẫu nhiên hàng tại các siêu thị để kiểm tra. Nếu có dấu hiệu vi phạm, các cơ quan hữu quan sẽ đến kho hàng nhập khẩu để tiếp tục kiểm tra.

Như gần đây, một số lô hàng gạo của Việt Nam đã bị yêu cầu thu hồi khỏi thị trường do vượt quá mức qui định về thuốc trừ sâu. Mặc dù, mức dư lượng vượt ngưỡng không đáng kể nhưng việc thu hồi gạo trên thị trường và tái xuất về Việt Nam là bắt buộc vì nếu để tiêu hủy tại chỗ sẽ còn tốn kém cho doanh nghiệp hơn cả đưa hàng về. “Việc sản phẩm bị thu hồi và phải đăng tin rộng rãi trên các phương tiện truyền thông sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hình ảnh hàng hóa của Việt Nam vốn đã khó khăn để xây dựng hình ảnh” – bà Thúy nêu rõ.

Ngoài ra, việc đưa hàng về hết sức khó khăn. Bởi nếu hàng bị kiểm tra tại cửa khẩu và trả về ngay thì thủ tục không phức tạp. Nhưng trong trường hợp hàng nhập khẩu vào thị trường cả năm mới thu hồi và trả về thì thủ tục tái nhập vào Việt Nam rất phức tạp. Lô hàng về tới Việt Nam hơn hai tháng mới được thông quan và hiện vẫn chưa xong các thủ tục để doanh nghiệp Việt Nam trả lại tiền hàng cho doanh nghiệp Na Uy. Do vậy, Thương vụ đề nghị Bộ làm việc với Tổng cục Hải quan để tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoàn thành các thủ tục tái nhập trong thời gian sớm nhất để hoàn thành các nghĩa vụ với doanh nghiệp bạn, không làm mất uy tín của doanh nghiệp và hàng hóa Việt Nam.

Thỏa thuận xanh châu Âu sẽ ảnh hưởng đến doanh nghiệp

Một vấn đề quan trọng khác các nước Bắc Âu hiện đang quan tâm nhất là biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường. Trong dự toán ngân sách năm 2023 của các nước này đều có dự chi ngân sách cho hoạt động đầu tư xanh, hỗ trợ bảo vệ môi trường. Dự kiến, vấn đề bảo vệ môi trường vẫn sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến hành vi tiêu dùng của người dân Bắc Âu, xu hướng sử dụng các sản phẩm xanh, tái chế, thân thiện với môi trường, bền vững, tái sử dụng vẫn sẽ tiếp tục được ưa chuộng tại Bắc Âu.

Ngoài ra, do ngày càng tăng lo ngại về khủng hoảng khí hậu đã khiến Liên minh châu Âu (EU) thông qua Thỏa thuận xanh châu Âu với tác động vượt ra ngoài lãnh thổ của EU, ảnh hưởng trực tiếp đến các nhà sản xuất và xuất khẩu toàn cầu, trong đó có Việt Nam.

Bên cạnh các vấn đề nêu trên, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy chia sẻ, Thoả thuận xanh châu Âu cũng là một quy định doanh nghiệp cần lưu tâm. Đây không phải mới vì đã được đưa ra từ năm 2019 nhưng Thương vụ vẫn muốn nhấn mạnh lại vì nếu doanh nghiệp không có sự chuẩn bị thì đến thời gian sắp tới sẽ khó vào được thị trường EU. Thoả thuận xanh châu Âu nhằm mục tiêu làm cho EU trở nên trung lập với khí hậu vào năm 2050.

Theo đó, hàng loạt các Chiến lược, kế hoạch được đưa ra, trong đó có một số chiến lược/kế hoạch đáng lưu ý là:

Chiến lược từ trang trại đến bàn ăn: Một trong những mục tiêu quan trọng nhất là giảm 50% việc sử dụng thuốc trừ sâu vào năm 2030. Các nhà cung cấp và nông dân sẽ phải tìm kiếm các giải pháp thay thế hiện đại để thay thế biện pháp kiểm soát dịch hại truyền thống. Nông dân cũng có thể phải điều chỉnh các phương thức canh tác của họ để đáp ứng các quy định mới. Đây chính là lý do EU thường xuyên rà soát việc vượt ngưỡng các chất bị cấm.

Chiến lược đa dạng sinh học đến năm 2030: Nhằm thúc đẩy các nhà sản xuất tạo ra các sản phẩm không ảnh hưởng đến nạn phá rừng. Việc bán hàng hóa được sản xuất trên đất bị phá rừng và suy thoái sẽ bị cấm. Các sản phẩm bị ảnh hưởng bao gồm cà phê, thịt bò, dầu cọ, đậu nành, ca cao và các nhà sản xuất gỗ.

Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn: Kế hoạch này nhằm mục đích biến các sản phẩm bền vững trở thành tiêu chuẩn ở EU, thông qua các qui định về qui trình tuần hoàn, thiết kế sản phẩm bền vững, hạn chế lãng phí, tái sử dụng hoặc tái chế tất cả các loại bao bì vào năm 2030. Trước hết, mặt hàng dệt may và da giày sẽ bị ảnh hưởng bởi kế hoạch này.

Do vậy, bà Thúy cho hay, muốn xuất khẩu vào EU nói chung và các nước Bắc Âu nói riêng, doanh nghiệp cần nắm bắt các qui định, xu hướng thị trường để điều chỉnh sản xuất và có hướng tiếp cận thị trường mới. Trong thời gian tới, Thương vụ sẽ nghiên cứu Thỏa thuận xanh châu Âu và tác động đến một số mặt hàng xuất khẩucủa Việt Nam vào khu vực Bắc Âu.