Trong cuộc đua gay cấn vào ghế Tổng thống Mỹ, cựu Tổng thống Donald Trump và Phó Tổng thống Kamala Harris đang tung ra những đề xuất táo bạo về chính sách thuế, nhằm thu hút cử tri và giành lợi thế trong cuộc bầu cử sắp tới. Cả hai ứng viên đều đặt trọng tâm vào việc cắt giảm thuế và tăng các khoản tín dụng thuế, nhưng với những cách tiếp cận và đối tượng mục tiêu khác biệt rõ rệt.
Với chiến lược "nước Mỹ trên hết", ông Trump đã đề xuất một loạt các biện pháp giảm thuế quy mô lớn, bao gồm việc cho phép khấu trừ toàn bộ lãi vay mua ô tô và mở rộng tín dụng thuế trẻ em cho các gia đình có thu nhập cao. Trong khi đó, bà Harris tập trung vào việc mở rộng tín dụng thuế trẻ em như một công cụ chống đói nghèo, hướng đến các gia đình có thu nhập thấp và trung bình.
Những đề xuất này không chỉ phản ánh tư tưởng chính trị khác biệt của hai đảng, mà còn cho thấy chiến lược bầu cử riêng biệt của mỗi ứng viên trong nỗ lực giành được sự ủng hộ từ các nhóm cử tri then chốt. Cuộc đua này hứa hẹn sẽ là một "trận chiến thuế" gay cấn, với tiềm năng định hình lại chính sách kinh tế của Mỹ trong những năm tới.
'Món quà' thuế từ ông Trump
Chiều ngày 14/10, trong bài phát biểu kéo dài gần hai giờ trước Câu lạc bộ Kinh tế Detroit, ông Trump đã đề cập đến chính sách mới của mình: Cho phép khấu trừ toàn bộ lãi vay mua ô tô vào thuế.
Đề xuất này kết hợp hai trọng tâm quen thuộc của ông Trump: Giảm thuế để thu hút cử tri chiến lược và hứa hẹn khôi phục ngành công nghiệp ô tô tại Michigan - bang chiến địa quan trọng. Trước khi công bố đề xuất này, Ủy ban Ngân sách Liên bang Có trách nhiệm (CRFB) ước tính các kế hoạch của ông Trump có thể làm tăng nợ quốc gia lên đến 15.000 tỷ USD trong 10 năm.
 |
| Cựu Tổng thống Donald Trump phát biểu tại cuộc họp của Câu lạc bộ Kinh tế Detroit. Ảnh: AP |
Ông Trump khẳng định kế hoạch sẽ "kích thích sản xuất ô tô trong nước quy mô lớn và giúp việc sở hữu xe hơi dễ tiếp cận hơn với các gia đình Mỹ".
Tuy nhiên, trước khi đi vào đề xuất cụ thể, ông Trump đã chế giễu quy mô chiến dịch của Tổng thống Biden và ca ngợi dự án tên lửa của Elon Musk. Bên cạnh chỉ trích Phó Tổng thống Harris, ông còn châm biếm chính Detroit - nơi diễn ra sự kiện: "Nếu bà ấy làm tổng thống, cả nước sẽ như Detroit. Mọi thứ sẽ thành đống hỗn độn".
Thống đốc Michigan, bà Gretchen Whitmer đã chỉ trích phát ngôn này trên mạng xã hội, khẳng định rằng "người dân Detroit sẽ không quên chuyện này vào tháng 11".
Trong phần nói về khôi phục ngành ô tô, ông Trump sử dụng ngôn từ gay gắt, quen thuộc khi chỉ trích người nhập cư: "Sau chiến thắng 2016, ngành ô tô Michigan đã quỵ ngã, cầu cứu và hấp hối". Tiếp theo, ông cáo buộc các tập đoàn quốc tế "cướp phá và cưỡng đoạt" nước Mỹ: "Đúng, tôi dùng từ đó. Họ đã cưỡng đoạt đất nước chúng ta".
Những đề xuất của ông Trump là ví dụ mới nhất cho chiến lược đưa ra ưu đãi thuế tốn kém nhằm lôi kéo cử tri. Trước đó, ông đã kêu gọi miễn thuế cho tiền boa, tiền làm thêm giờ và phúc lợi an sinh xã hội. Tối thứ Tư, ông cũng đề xuất giảm thuế cho người Mỹ ở nước ngoài, vốn phải khai thuế với Sở Thuế vụ Mỹ (IRS).
Hiện chưa rõ việc khấu trừ lãi vay mua ô tô sẽ làm thất thu ngân sách liên bang bao nhiêu.
“Biến ngành công nghiệp ô tô Mỹ vĩ đại trở lại"
Đề xuất khấu trừ lãi vay ô tô của ông Trump tương tự chính sách khấu trừ lãi vay thế chấp, dù chính ông đã giới hạn chính sách này trong gói giảm thuế năm 2017. Khi đó, ông mở rộng mức khấu trừ tiêu chuẩn, khiến ít người kê khai chi tiết. Trung tâm Chính sách thuế cho biết, trước năm 2017, 31% người Mỹ kê khai chi tiết khoản khấu trừ; đến năm 2020, tỷ lệ này chỉ còn 10%.
Người có thu nhập cao vẫn kê khai chi tiết và là nhóm người được hưởng lợi nhất từ đề xuất của ông Trump.
Ông Trump cũng nhắc lại đề xuất áp thuế và ưu đãi cho công ty giữ nhà máy tại Mỹ. Ông phát tín hiệu sẵn sàng thực hiện thêm biện pháp bảo hộ mạnh tay để bảo vệ ngành ô tô nếu tái đắc cử, bao gồm ngăn Trung Quốc và các nước khác xuất hàng qua nước thứ ba để né thuế Mỹ.
Bên cạnh đó, ông Trump cũng tuyên bố sẽ thông báo cho Mexico và Canada về kế hoạch đàm phán lại thỏa thuận thương mại năm 2018. Ông cảnh báo Mỹ sẽ áp thuế 100% lên ô tô Trung Quốc sản xuất tại Mexico và nhập vào Mỹ.
Một số điều khoản của thỏa thuận này sẽ được xem xét lại vào năm 2026. Hai tuần trước, bà Harris cũng tuyên bố sẽ mở lại quá trình đánh giá này, trong khi bà là một trong 10 thượng nghị sĩ phản đối thỏa thuận năm 2018.
Bài phát biểu của ông Trump tại nhà hát Sound Board, thuộc khu phức hợp MotorCity Casino & Hotel, thu hút khán giả khác biệt so với các sự kiện thường thấy của ông. Thay vì không khí sôi động các doanh nhân tham dự tỏ ra điềm tĩnh hơn.
Detroit sẽ đóng vai trò then chốt nếu ông Trump muốn giành lại Michigan - bang giúp ông chiến thắng năm 2016 nhưng cũng khiến ông thất bại năm 2020. Đây là lần thứ tư trong hai tuần ông đến Michigan vận động.
Theo nhiều cuộc thăm dò, cuộc đua giữa ông Trump và bà Harris tại bang này đang rất căng thẳng. Khảo sát của New York Times và Siena College cho thấy lợi thế kinh tế của ông Trump đã làm giảm ưu thế của bà Harris, vốn đã tăng cao vào tháng 8 sau khi bà thay thế ông Biden tranh cử.
Kết thúc bài phát biểu gần hai giờ, ông Trump ngồi cùng John Rakolta, cựu đại sứ của ông tại UAE để trả lời câu hỏi. Khi ông Trump rời đi, ông Rakolta thừa nhận: "Đó thực sự là một lượng thông tin khổng lồ mà ngài vừa cung cấp".
Sự đối đầu gay gắt về định nghĩa 'công bằng' trong chính sách thuế trẻ em
Chiến dịch của Phó Tổng thống Kamala Harris đang thúc đẩy một chính sách tín dụng thuế nhằm giảm nghèo cho trẻ em, trong khi cựu Tổng thống Donald Trump xem chương trình này chủ yếu như một khoản cắt giảm thuế cho người có thu nhập cao hơn.
Bà Harris đưa việc tăng tín dụng thuế trẻ em trở thành trọng tâm chiến dịch, nhưng ông Trump cũng đồng thời tự hào tuyên bố: "Tôi đã tăng gấp đôi tín dụng thuế trẻ em". Thoạt nhìn, cử tri có thể nghĩ đây là điểm hiếm hoi hai ứng viên đối lập cùng chung quan điểm về chính sách hỗ trợ nuôi dạy trẻ.
Tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn khác. Ở đây là khác biệt sâu sắc về đối tượng phụ huynh cần hỗ trợ và định nghĩa công bằng cho trẻ em.
Ông Trump xem chương trình trị giá 110 tỷ USD này chủ yếu như khoản cắt giảm thuế, khi tăng tín dụng lên 2.000 USD mỗi trẻ và mở rộng đối tượng được hưởng đến các gia đình có thu nhập cao. Tuy nhiên, chính sách của ông lại từ chối quyền lợi tối đa cho nhóm trẻ em nghèo do cha mẹ có thu nhập quá thấp hoặc không nộp thuế thu nhập.
Trong khi đó, bà Harris muốn mở rộng khoản giảm thuế và bổ sung thêm chương trình chống đói nghèo, gửi tiền trực tiếp đến hàng triệu phụ huynh có thu nhập thấp hoặc không có việc làm. Điều này sẽ biến khoản cắt giảm thuế thành bảo đảm thu nhập, mở rộng mạng lưới an sinh xã hội một cách lịch sử.
Người ủng hộ kế hoạch của bà Harris cho rằng các khoản thanh toán này sẽ giúp giảm nghèo ở trẻ em. Ngược lại, những người chỉ trích lại lo ngại đây là kế hoạch phúc lợi tốn kém, có thể làm giảm động lực lao động.
Ông Scott Winship từ Viện Doanh nghiệp Mỹ nhận định: "Họ đều nói về thứ gọi là 'tín dụng thuế trẻ em,' nhưng thực ra không phải cùng một chính sách".
Hiếm khi các ứng viên nghe có vẻ giống nhau nhưng lại khác biệt lớn đến vậy.
Đảng Cộng hòa cho rằng hợp lý và công bằng khi cắt giảm thuế nhắm vào người nộp thuế, còn việc hỗ trợ người nghèo thì để chương trình khác.
Ngược lại, đảng Dân chủ cho rằng trợ cấp nuôi dạy trẻ mà bỏ qua trẻ nghèo chính là phi đạo đức. Hiện nay, mức tín dụng thuế tăng dần theo thu nhập của cha mẹ, nhưng đảng Dân chủ muốn biến nó thành khoản "hoàn thuế", tức là trả đủ cho tất cả gia đình có thu nhập thấp và trung bình. Nữ dân biểu Rosa DeLauro từ Connecticut khẳng định: "Chúng ta cần vươn tới những đứa trẻ dễ bị tổn thương nhất".
Một chính sách tương tự của bà Harris đã được thử nghiệm trong gói hỗ trợ đại dịch và giúp giảm hơn một nửa tỷ lệ trẻ em nghèo vào năm 2021. Tuy nhiên, nỗ lực gia hạn chương trình này đã thất bại vì sự phản đối từ đảng Cộng hòa.
Từ khi chính sách tín dụng trẻ em này được khởi xướng, đảng Dân chủ đã nỗ lực bổ sung thêm nhiệm vụ giảm nghèo. Hiện tại, chương trình này chi khoảng 37 tỷ USD mỗi năm cho những gia đình ít hoặc không có nghĩa vụ nộp thuế thu nhập, con số 37 tỷ USD này có thể tăng gấp ba lần hoặc hơn nếu bà Harris tăng mức thanh toán và đưa tất cả phụ huynh nghèo vào diện hưởng lợi.
Đảng Dân chủ rút ra bài học chính trị: các khoản hỗ trợ được đóng khung dưới dạng cắt giảm thuế cho gia đình nghèo thường thành công hơn, trong khi các hình thức trợ cấp khác thường bị công kích là "phúc lợi" và chịu sự chỉ trích dựa trên yếu tố chủng tộc hoặc giai cấp.
Sự khác biệt chính sách giữa ông Trump và bà Harris
Ông Trump đã thiết lập chính sách hiện tại thông qua luật thuế năm 2017, tăng gấp đôi mức tín dụng tối đa lên 2.000 USD cho mỗi trẻ và mở rộng đối tượng gia đình có thu nhập đến 400.000 USD (mức cũ là 110.000 USD). Tuy nhiên, hàng triệu trẻ em chỉ được hưởng một phần quyền lợi và 1/10 trẻ không nhận được gì vì cha mẹ có thu nhập thấp và ít hoặc không có thuế thu nhập để khấu trừ.
Bà Harris đề xuất tăng mức tín dụng lên 3.000 USD mỗi trẻ — 3.600 USD cho trẻ mẫu giáo và 6.000 USD cho trẻ sơ sinh. Đặc biệt, bà sẽ bao gồm hoàn toàn các gia đình nghèo, bất kể cha mẹ có đi làm hay không. Dù gọi kế hoạch của mình là "giảm thuế cho gia đình lao động," nhưng cha mẹ không đi làm cũng đủ điều kiện hưởng lợi.
Ông Trump cam kết gia hạn luật thuế năm 2017, vốn sẽ hết hiệu lực vào năm sau.
Hãy hình dung một bà mẹ đơn thân làm việc bán thời gian với mức lương 10 USD/giờ trong khi hai con của cô ấy đi học. Kế hoạch của ông Trump chỉ cung cấp cho cô khoảng 1.200 USD mỗi năm. Ngược lại, bà Harris sẽ trao 6.000 USD.
Nếu một phụ huynh đơn thân có con nhỏ và trẻ sơ sinh nghỉ việc để chăm con, kế hoạch của ông Trump sẽ không hỗ trợ gì. Trong khi đó, kế hoạch của bà Harris sẽ cung cấp 9.600 USD.
Kế hoạch của Harris có thể khiến chi phí hàng năm tăng thêm 100 tỷ USD hoặc hơn. Theo Trung tâm Chính sách Nghèo đói và Xã hội thuộc Đại học Columbia, một kế hoạch tương tự có thể giúp giảm nghèo trẻ em hiện nay tới 37%.
Một số nhà lập pháp và chuyên gia bảo thủ đã gợi ý rằng họ có thể ủng hộ mức tín dụng cao hơn cho người nghèo, nhưng chưa rõ họ sẽ đi xa đến đâu, đặc biệt đối với phụ huynh có ít hoặc không có việc làm. Đồng hành cùng ông Trump, Thượng nghị sĩ JD Vance của Ohio từng nhắc qua về mức tín dụng 5.000 USD nhưng chưa đưa ra chi tiết cụ thể.
