Nhiều người cho rằng ăn nhiều cơm có nguy cơ mắc tiểu đường do nhiều carbohydrate, vậy nên ăn bao nhiêu bát cơm mỗi ngày là phù hợp?
Theo TS.BS Nguyễn Trọng Hưng, Viện Dinh dưỡng quốc gia, trong bữa ăn cho động vật cao cấp như con người thì rất cần carbohydrat (cơm). Lý do là hệ thần kinh trung ương của con người bắt buộc phải sử dụng glucoxit để duy trì hoạt động.
Ngoài cung cấp cho hoạt động của cơ thể và bộ não, cơm còn giúp kiểm soát huyết áp. Do vậy, những bệnh nhân bị cao huyết áp được khuyến cáo không nên bỏ bữa.
Trong cơm cũng rất giàu các loại vitamin D, niacin, canxi, chất xơ, riboflavin, sắt và thiamine. Tất cả những chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể này sẽ tăng cường hệ thống miễn dịch và giúp cân bằng các hoạt động chung của cơ thể.
TS.BS Nguyễn Trọng Hưng nhấn mạnh, vai trò của cơm trong khẩu phần ăn rất quan trọng. Trong bữa ăn lành mạnh chúng ta phải cung cấp tối thiểu 50gr bột đường để nuôi dưỡng cơ thể.
Trước đây chúng ta ăn rất nhiều cơm, mỗi bữa khoảng 3-4 bát nhưng số lượng người mắc tiểu đường ít hơn hiện nay, bởi thời đó con người hoạt động thể chất nhiều, tiêu hao năng lượng tốt. Ngày nay, mỗi người có xu hướng cắt giảm cơm trắng nhưng lại ăn nhiều chất đạm, chất béo, đường đơn, hơn thế lại lười vận động, từ đó khiến bệnh gia tăng.
Chúng ta không nên đổ lỗi cho cơm trắng là nguyên nhân khiến dễ bị tiểu đườngmà cần xem lại cách ăn hàng ngày đã hợp lý chưa. Ví dụ, khuyến cáo người trưởng thành ăn 200g quả chín mỗi ngày, nhưng có người ăn ít cơm hoặc thậm chí không ăn cơm, thay vì đó tăng lượng quả chín lên, tưởng như vậy là tốt. Thực tế, ăn quá nhiều quả chín cũng không tốt, đó cũng là nguồn nạp đường đơn vào cơ thể.
|
| Gạo trắng là lựa chọn phổ biến trong bữa ăn của hầu hết các gia đình ở châu Á |
Mỗi người cần cân đối ba chất sinh năng lượng là bột đường, chất đạm, chất béo, trong đó chất bột đường cần bổ sung 50-60%; nhóm chất đạm từ thực vật và động vật được khuyến nghị 13-20% tổng năng lượng. Cuối cùng là chất béo có nguồn gốc động vật như mỡ (mỡ thịt, mỡ cá) và chất béo có nguồn gốc thực vật như dầu (dầu có trong các loại hạt, loại quả). Bên cạnh đó là vitamin và khoáng chất khác.
Tại các bệnh viện, bác sĩ không khuyến cáo bệnh nhân nên kiêng ăn cơm, cần tiêu thụ khoa học. Với người bình thường, một ngày nếu chỉ ăn cơm (không ăn mì phở bún), cần tối thiểu 4 bát cơm. Nếu có hoạt động hay các mức lao động khác, nên ăn nhiều hơn.
Một chế độ dinh dưỡng hợp lý đáp ứng đủ nhu cầu cơ thể trong các giai đoạn khác nhau của cuộc đời, phòng chống bệnh tật để có một thể lực khỏe mạnh, sức khỏe tốt, năng suất lao động cao và chất lượng cuộc sống tốt.
Một chuyên gia dinh dưỡng của Singapore chỉ cách ăn gạo trắng đúng cách, là ăn rau trước, đến thịt, cơm, giúp giảm chỉ số đường huyết, ngăn bệnh tiểu đường type 2.
GI là chỉ số phản ánh tốc độ tăng đường huyết sau khi tiêu thụ đồ ăn có carbohydrate. Carbohydrate chủ yếu là đường và tinh bột được cơ thể phân giải thành glucose, sau đó chuyển hóa thành năng lượng.
Đối với bệnh nhân tiểu đường, nắm được chỉ số GI của thức ăn hàng ngày là điều rất quan trọng để kiếm soát insulin. Những người khỏe mạnh cũng nên biết mức GI để giảm nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường tuýp 2, bệnh tim, béo phì và ung thư đại trực tràng.
Theo trang web HealthHub, GI cao là từ 70 trở lên, từ 56 đến 69 được coi là trung bình, từ 55 về 0 là mức thấp. Thực phẩm có GI thấp có thể giúp ngăn ngừa và kiểm soát bệnh tiểu đường.
Để xác định GI của thực phẩm, người tham gia phải nhịn ăn qua đêm, rồi ăn một món có chứa 50g carbohydrate. Sau đó, họ được xét nghiệm máu trong những khoảng thời gian khác nhau để đo mức đường huyết. Thử nghiệm lặp lại vào một ngày khác để so sánh dữ liệu của hai ngày.
Gạo trắng - thứ không thể thiếu trên mâm cơm của người châu Á, trong đó có Việt Nam - có chỉ số GI dao động từ mức trung bình đến cao. Bánh mì trắng tương tự như gạo.
Trong số các loại hoa quả, GI của mít, ổi ở mức cao, trong khi các loại như đu đủ, dứa, dưa hấu, táo lại thấp.
Tuy nhiên, GI không nói lên hàm lượng dinh dưỡng trong thức ăn như protein, chất béo, natri, vitamin và khoáng chất. Trên thực tế, đồ ăn lành mạnh có thể có GI cao hơn món có giá trị dinh dưỡng thấp hơn. Ví dụ, bột yến mạch có chỉ số GI cao hơn sô cô la vì có chứa carbohydrate.
Cơm gà có GI thấp hơn gạo trắng nhưng điều đó không có nghĩa nó tốt cho sức khỏe hơn. Bạn vẫn cần biết các giá trị dinh dưỡng của thực phẩm qua những ứng dụng hoặc ngay trên bao bì sản phẩm.
Vì thế, bạn chớ vội bỏ cơm. Do GI cho biết tốc độ tiêu hóa carbohydrate trước khi đi vào máu, có một số cách để làm chậm quá trình này. Chúng ta nên ăn rau trước, tiếp đến là thịt và sau đó là cơm. Bằng cách này, chất xơ sẽ làm tốc độ tiêu hóa chậm lại, trong khi thịt kích thích sản xuất insulin, tạo điều kiện để tế bào hấp thụ glucose. Đó là cách giảm GI của cơm trắng", chuyên gia giải thích.
Ngoài ra, bạn cũng cần biết cách kết hợp các món với nhau.Các chuyên gia cho biết: "Bạn nên ăn cơm với canh nấu từ thịt, uống sữa đậu nành hoặc trà xanh, vì protein hoặc axit amin trong chúng có khả năng giảm GI của gạo".
*Thông tin mang tính chất tham khảo!